Władysław Krzemiński

---

Życiorys

Władysław Krzemiński był synem antykwariusza Szymona Wetzsteina oraz Hendli z Dringerów. Po ukończeniu Gimnazjum im. Augusta Witkowskiego w Krakowie, rozpoczął naukę architektury w Brnie, gdzie spędził dwa semestry. W latach 1926–1928 prowadził naukę w Miejskiej Szkole Dramatycznej w Krakowie, a w 1929 roku uczęszczał do Oddziału Dramatycznego w Konserwatorium Muzycznym w Warszawie, przyjmując przy tym nazwisko Krzemiński. W 1930 roku odbył praktyki w Berlinie pod okiem Maxa Reinhardta, co otworzyło przed nim nowe możliwości zawodowe.

Po powrocie do Krakowa, Krzemiński podjął się inicjatywy utworzenia Studia Młodych Aktorów, znanego jako Studio 30 – Pierwsza Grupa Niezależnych. Niestety, grupa ta nie miała okazji zrealizować żadnych przedstawień, ponieważ działalność została wstrzymana z powodu interwencji politycznych władz. W kolejnych latach, od 1930 do 1935 roku, pełnił rolę aktora oraz asystenta reżysera w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, a także brał udział w produkcjach satyrycznych i przedstawieniach dla dzieci. W 1933 roku na krakowskich Błoniach miała miejsce premiera jego sztuki pt. „Jan III pod Wiedniem”.

W marcu 1936 roku, po strajku w Sempericie, podpisując protest wobec działań mediów, znalazł się na „czarnej liście”. W następnych latach, od 1936 do 1939 roku, pozostawał bez stałego angażu, utrzymując się głównie z pracy literackiej. W tym okresie zajmował się tłumaczeniami dramatów, pisał słuchowiska radiowe oraz adaptacje dla scen, a także tworzył teksty estradowe i piosenki, głównie dla kabaretów warszawskich. Jego współpraca obejmowała również teatry TUR oraz z grupą teatralną Cricot.

Podczas II wojny światowej Krzemiński przebywał w Rumunii, gdzie znajdował się w obozach dla uchodźców w Bacău, Ocnele Mari, Băile Govora oraz Slatina-Olt. W Băile Govora współzakładał polskie gimnazjum, prowadząc zajęcia z literatury polskiej. Po likwidacji szkoły włączył się w edukację tajnych kompletów z zakresu języka angielskiego, a pracował także jako szewc. W styczniu 1943 roku, przebywając w Slatinie, wystawił w tamtejszym Domu Polskim sztukę „Szopkę krakowską” autorstwa własnej.

Po wojnie, we wrześniu 1945 roku, powrócił do swojej ojczyzny. W latach 1945–1947 pracował jako aktor i reżyser w Teatrze Śląskim w Katowicach. Następnie przeniósł się do Krakowa, obejmując stanowisko reżysera w lokalnych Teatrach Dramatycznych. W 1948 roku zdał egzamin reżyserski w Łodzi, a w 1953 roku, wspierając stalinowskich włodarzy PRL, podpisał Rezolucję Związku Literatów Polskich na temat procesu krakowskiego.

W 1954 roku pomógł stworzyć zespół artystyczny Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej, gdzie pełnił funkcję dyrektora oraz kierownika artystycznego do września tego samego roku. Później kontynuował pracę jako reżyser, a w latach 1957-1963 ponownie pełnił rolę dyrektora. Po usunięciu ze stanowiska do końca życia działał jako reżyser w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, gościnnie współpracując z Operą Krakowską oraz warszawskimi teatrami: Polskim i Dramatycznym. Angażował się również w reżyserię radiową oraz telewizyjną w Teatrze Telewizji, a także tworzył adaptacje teatralne, w tym operetki, musicale i wodewile.

Od 1949 roku był zaangażowany w działalność pedagogiczną, prowadząc wykłady z gry aktorskiej, a później z inscenizacji i reżyserii w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie. W 1956 roku otrzymał tytuł docenta, a w 1964 roku awansował na profesora nadzwyczajnego tej uczelni. Spędził także lata 1957-1962 jako dziekan Wydziału Reżyserii PWST.

Krzemiński pozostawał w związku małżeńskim z aktorką Zofią Niwińską, a po swojej śmierci został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC11-13-4).

Odznaczenia i nagrody

Władysław Krzemiński posiada wiele znaczących odznaczeń i nagród, które odzwierciedlają jego ogromny wkład w sztukę teatralną oraz reżyserię. Poniżej przedstawiam najbardziej istotne z nich:

• 1953 – Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za reżyserię spektaklu Płody edukacji Lwa Tołstoja,
• 1954 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 1959 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 1964 – V Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu – nagroda za reżyserię przedstawienia Urząd Tadeusza Brezy,
• 1964 – Festiwal Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Katowicach – nagroda I stopnia za inscenizację sztuki Las Aleksandra Ostrowskiego,
• 1965 – nagroda II stopnia Ministra Kultury i Sztuki za inscenizację i reżyserię sztuki Las Aleksandra Ostrowskiego.

Wybrane utwory sceniczne

Władysław Krzemiński jest znanym twórcą scenicznych dzieł, a jego dorobek artystyczny obejmuje wiele znaczących utworów. Oto kilka z jego wybitnych prac:

• Jak w bajce (premiera 1946),
• Jeszcze są na świecie baśnie (premiera 1948),
• Romans z wodewilu, czyli Krowoderskie zuchy (premiera 1948),
• Złote niedole (premiera 1950),
• O księżniczce Bladoliczce i Kaziku ogrodniku (premiera 1975).

---

Oceń: Władysław Krzemiński

---