Stanisław Szymański (tancerz)

Kultura i sztuka

Stanisław Szymański to postać ważna w historii polskiego baletu, urodził się 17 czerwca 1930 roku w Krakowie. Szymański był nie tylko utalentowanym tancerzem, ale również znaczącym artystą na polskiej scenie tanecznej.

Jego kariera nabrała tempa w latach 1967–1985, kiedy to był pierwszym tancerzem Teatru Wielkiego w Warszawie. W tym okresie zyskał uznanie za swoje występy oraz wkład w rozwój sztuki baletowej w Polsce.

Stanisław Szymański zmarł 10 lutego 1999 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek artystyczny, który inspirował wielu młodych tancerzy.

Życiorys

Stanisław Szymański był wychowankiem Szkoły Tańca Artystycznego Janiny Jarzynówny-Sobczak w Krakowie. To właśnie tam rozwijał swoje umiejętności pod czujnym okiem Leona Wójcikowskiego, który w końcu sprowadził go do Warszawy. W latach 1948–1950 artysta występował w zespole Teatru Nowego. W sezonie 1950/51 zyskał status solisty baletu w Operze Poznańskiej, nadal pracując pod okiem Wójcikowskiego.

Po wcieleniu do wojska w 1951 roku, Szymański występował w Zespole Pieśni i Tańca Domu Wojska Polskiego w Warszawie. Od 1956 roku był solistą baletu w Państwowej Operze Warszawskiej, a od 1965 roku w Teatrze Wielkim, gdzie w latach 1967–1985 nosił tytuł pierwszego tancerza.

W 1963 roku podczas festiwalu Warszawska Jesień zdobył nagrodę krytyków muzycznych SPAM „Orfeusz” za swoją rolę Orfeusza w balecie Igora Strawińskiego. Jako jedyny Polak, Szymański został uhonorowany w Paryżu Nagrodą im. Wacława Niżyńskiego. W trakcie swojej kariery partnerował wielu znakomitym tancerkom takim jak Barbara Bittnerówna, Olga Sawicka, Maria Krzyszkowska, Barbara Olkusznik oraz Helena Strzelbicka.

Warto zaznaczyć, że Szymański zyskał sławę głównie dzięki swoim umiejętnościom w demiklasycznych tańcach solowych, w których ukazywał niezwykłą swobodę techniczną oraz zdolność do wykonywania zawrotnych piruetów i wysokich, lekkich skoków. Jego występy były niemal zawsze entuzjastycznie przyjmowane przez publiczność. Jego talent został uwieczniony w licznych filmach, szczególnie tych związanych z baletami współczesnymi Witolda Grucy.

Ostatni raz Szymański wystąpił w 1994 roku w Teatrze Studio, grając w spektaklu reżyserowanym przez Jerzego Grzegorzewskiego, który nosił tytuł „Cztery komedie równoległe”. Jako jeden z nielicznych artystów swojego pokolenia, Szymański otwarcie wyrażał swoją homoseksualność, stając się ikoną środowisk LGBT.

Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się w Alei Zasłużonych Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie (kwatera A30-tuje-15).

Najważniejsze role

Opera Poznańska

W 1950 roku, Stanisław Szymański zagrał w Operze Poznańskiej kilka znaczących ról, których choreografią zajmował się Leon Wójcikowski. Jego pierwszym wystąpieniem w tym roku był Kawaler z przedstawienia Pory roku.

W tym samym roku wystąpił również jako solista w Suicie hiszpańskiej, a także zadebiutował w roli Sędziego w przedstawieniu Dyl Sowizdrzał.

Państwowa Opera Warszawska

W szeregu występów w Państwowej Operze Warszawskiej, które miały miejsce głównie w latach 1956-1975, Szymański był widoczny w wielu kluczowych rolach. W 1956 roku wystąpił jako Faun w choreografii Stanisława Miszczyka w przedstawieniu Noc Walpurgii. Rok później, zagrał rolę Ptaka w balecie Pan Twardowski.

Rok 1957 przyniósł mu także rolę Rudowłosego w Jeziorze łabędzim, które również zostało choreograficznie opracowane przez Miszczyka. W tym okresie, w 1958 roku, wystąpił w przedstawieniu Pietruszka, gdzie choreografie opracowali Michaił Fokin oraz Leon Wójcikowski.

W kolejnych latach, aż do 1975 roku, Szymański zagrał w wielu przedstawieniach, w tym w Jeziorze łabędzim, Romeo i Julii oraz Symfonii fantastycznej, w której pełnił rolę muzyka.

W 1964 roku miał okazję zademonstrować swoje umiejętności w Don Kichocie oraz w przedstawieniu Oczekiwanie, w choreografii Witolda Grudy.

Teatr Wielki w Warszawie

Przez kilka lat, Szymański utrzymywał współpracę z Teatrem Wielkim w Warszawie, gdzie zadebiutował w 1965 roku w roli Diabła w Pan Twardowski. Później brał udział w przedstawieniach takich jak Giselle oraz Francesca da Rimini. W 1969 roku, zagrał Księcia w balecie Kopciuszek, a rok później zagrał Romana w Romeo i Julii, wszystkie choreograficznie opracowane przez Aleksieja Cziczinadze.

Również w latach ’70, jego talent został doceniony w przedstawieniach takich jak Czerwony płaszcz, Cudowny mandaryn oraz Karnawał, w choreografii Zofii Rudnickiej i Zofii Rudnickiej.

Ordery i odznaczenia

Wśród licznych wyróżnień Stanisława Szymańskiego, znakomitego tancerza, znajdują się prestiżowe odznaczenia, które świadczą o jego znaczącym wkładzie w kulturę i sztukę. Do najważniejszych z nich zalicza się:

  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał w 1971 roku,
  • Złoty Krzyż Zasługi, przyznany w 1954 roku,
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955 roku.

Nagrody i odznaczenia

Stanisław Szymański, utalentowany tancerz, zdobył szereg nagród i wyróżnień w ciągu swojej kariery artystycznej. Jego wkład w sztukę baletową jest nieoceniony, co potwierdzają przyznane mu prestiżowe odznaczenia.

  • 1959: Prix Nijinski (Nagroda im. Wacława Niżyńskiego) w Paryżu,
  • 1963: Nagroda Krytyki Muzycznej „Orfeusz” za rolę Orfeusza w balecie Igora Strawińskiego,
  • 1967: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia,
  • 1974: Nagroda Państwowa II stopnia.

Przypisy

  1. Berger 2015 ↓, s. 205.
  2. Tomasik 2012 ↓, s. 12, 80, 81–83, 114, 116.
  3. Dziennik Polski r. XXX, nr 165 (9446), s. 2.
  4. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  5. Małgorzata Komorowska, Paweł Chynowski, Sztuka naturalna Stanisława Szymańskiego. Szkic do portretu [w:] „Taniec”, Polski Teatr Tańca – Balet Poznański, Poznań, 1980, s. 23–29.
  6. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze

Oceń: Stanisław Szymański (tancerz)

★★★★★
Średnia ocena:4.66 Liczba ocen:10