Krzysztof Cena

---

Życiorys

Krzysztof Cena, który ukończył III Liceum Ogólnokształcące we Wrocławiu w 1955 roku, od 1945 roku mieszkał we Wrocławiu. Po ukończeniu liceum, w 1961 roku, z powodzeniem obronił dyplom z fizyki doświadczalnej na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1967 roku, pod okiem prof. Zygmunta Ewy, uzyskał tytuł doktora, a następnie w 1973 roku tytuł doktora habilitowanego w zakresie biofizyki środowiskowej, którego tematem była praca dotycząca bilansu promieniowania organizmów stałocieplnych, realizowana na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie.

W 1967 roku Krzysztof przeprowadził się do Newark w Wielkiej Brytanii, gdzie odbył staż w laboratoriach Ransome and Marles, badając hałas urządzeń mechanicznych. W okresie od 1968 do 1973 roku kontynuował staż podoktorski na Uniwersytecie w Nottingham, współpracując z prof. Johnem Monteithem, uznawanym za pioniera fizyki środowiskowej. To w tym czasie, razem z Jeremym A. Clarkiem, doskonalił biologiczne zastosowania termografii podczerwonej, podkreślając jej istotę w sporcie wyczynowym.

W latach 1973–1976 Krzysztof Cena pełnił funkcję docenta w Zakładzie Fizyki Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, po czym od 1976 roku rozpoczął pracę na Politechnice Wrocławskiej. Już w 1980 roku pełnił rolę konsultanta dla Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO), gdzie zajmował się organizacją badań naukowych na Węgrzech. Tytuł profesora uzyskał w 1981 roku i był kluczową postacią w tworzeniu laboratorium termografii na Politechnice, organizując równocześnie wiele szkół i konferencji naukowych dotyczących środowiska człowieka.

Krzysztof Cena odbył liczne staże i wizyty naukowe, w tym w Stanach Zjednoczonych (University of Iowa, Yale University, Drexel University) oraz w Duńskim Uniwersytecie Technologicznym. W 1999 roku, za publikację naukową, został uhonorowany medalem Hardy’ego przez John B. Pierce Laboratory na Yale University. W latach 1982–1986 pracował jako profesor wizytujący w McMaster University w Kanadzie, a później, od 1988 do 2007 roku, nauczał biofizyki środowiska człowieka w Szkole Nauk Środowiskowych na Murdoch University w Australii Zachodniej.

W okresie swojej kariery, w latach 1991-1992, pełnił rolę eksperta Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) w Indonezji, a za swoje osiągnięcia w 1999 roku otrzymał nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Ogrzewnictwa, Chłodnictwa i Klimatyzacji (ASHRAE) za najlepiej ocenianą publikację naukową. Podczas swojej kariery, Krzysztof Cena był promotorem 13 przewodów doktorskich zarówno w Polsce, jak i w Australii. W 2012 roku również zaangażował się w amerykański projekt wsparcia reintrodukcji pandy wielkiej w Chinach.

Zainteresowania naukowe

W obszarze zainteresowań naukowych Krzysztofa Ceny znajdują się różnorodne dziedziny, które łączą aspekty biologiczne, fizyczne oraz technologiczne.

• biofizyka środowiskowa organizmów stałocieplnych, koncentrująca się głównie na wymianie ciepła przez promieniowanie, oraz zastosowanie termografii podczerwonej, biofizyka aerosoli,
• termofizjologia stosowana człowieka, obejmująca zagadnienia komfortu oraz stresu cieplnego w pomieszczeniach, jak również w ekstremalnych warunkach, a także biofizykę odzieży,
• fizyczne środowiska pracy człowieka, które wiążą się z ergonomią, bezpieczeństwem oraz higieną pracy,
• metody i organizacja badań naukowych, a także wsparcie w rozwoju młodych naukowców.

Krzysztof Cena poszukuje innowacyjnych rozwiązań i metod, które przyczyniają się do lepszego zrozumienia zachowań i funkcjonowania organizmów w różnych warunkach.

Inne informacje

Krzysztof Cena jest zaangażowany w ważne dyskusje dotyczące kształcenia oraz stanu nauki w Polsce. W 1992 roku, w rozmowie z Rozgłośnią Polskiej Radia Wolna Europa, poruszył temat rozwoju polskich uczelni, porównując je z instytucjami edukacyjnymi w krajach anglosaskich, w szczególności w Australii.

Jako autor publikacji, używa pseudonimu „Józef Krzemieniecki” i zamieszcza aktualne teksty dotyczące uniwersytetów oraz szkolnictwa wyższego na portalu Salon24.pl. Jego aktywność obejmowała także współpracę z Jerzym Przystawą, z którym promował jednomandatowe okręgi wyborcze oraz powszechne bierne prawo wyborcze w Polsce. W 2004 roku uczestniczył w krajowym Komitecie Referendalnym, poświęconym jednomandatowym okręgom wyborczym.

Działalność społeczna Krzysztofa Ceny obejmowała także kulturę. Był współzałożycielem i wiceprezesem Polsko-Australijskiego Towarzystwa Kulturalnego w Zachodniej Australii. W latach 1982-1986 pełnił funkcję członka zarządu kanadyjskiego klubu użytkowników mikrokomputerów Apple II.

Wrocławska Sekcja Grotołazów licznie korzysta z jego doświadczenia jako członka tego grona od 1956 roku. W 1958 roku uczestniczył w mitycznej wyprawie do Jaskini Zimnej, którą opisał Andrzej Korsak. Dodatkowo, był członkiem Klubu Wysokogórskiego oraz instruktorem narciarskim w Polskim Związku Narciarskim.

Od 1996 roku brał udział w wielu trekkingach eksploracyjnych w Himalajach oraz Karakorum, a także zajmował się amatorską produkcją dokumentalnych filmów wideo, głównie o tematyce górskiej. W 2020 roku przekazał do Sądeckiej Biblioteki Publicznej im. J. Szujskiego w Nowym Sączu cenne książki związane z konspiracją Szarych Szeregów na Sądecczyźnie, szczególnie dotyczące działalności Andrzeja Korsaka w czasie niemieckiej okupacji.

Życie prywatne

Jego ojciec, Mieczysław Cena, który żył w latach 1908–1990, był uznawanym profesorem zoohigieny na obecnym Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. Matka, Zofia Maria Antonina z Beynarowiczów, która zmarła w 1995 roku, była prawnikiem z Lwowa. Jego życie prywatne jest związane z Barbarą, z domu Stoksik, z którą ożenił się w 1967 roku. Para ma dwoje dzieci.

---

Oceń: Krzysztof Cena

---