Stanisław Kłodziński (lekarz)

---

Życiorys

Stanisław Kłodziński przyszedł na świat w 1918 roku, w czasie, gdy Polska odzyskiwała niepodległość. Wywodził się z krakowskiej rodziny herbu Łada. W okresie przed wybuchem II wojny światowej z zapałem podejmował naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim, kształcąc się w zakresie medycyny. W 1939 roku dostał się do wojskowej służby medycznej, gdzie czynnie uczestniczył w obronie kraju.

W trakcie niemieckiej okupacji Kłodziński włączył się w działania Rady Głównej Opiekuńczej, szczególnie angażując się w pomoc osobom osadzonym w więzieniu na Montelupich. Dokładał wszelkich starań, by zapewnić dostęp do żywności i lekarstw, i robił wszystko, by wspierać uwięzionych oraz ich rodziny. Niestety, w 1941 roku jego działalność została przerwana po przechwyceniu listu wysłanego przez więźnia, co doprowadziło do jego aresztowania. Kłodziński trafił do KL Auschwitz-Birkenau, gdzie przyjął numer obozowy 20019.

Jako lekarz w bloku 20 Kłodziński stał się częścią obozowego ruchu oporu, co było możliwe dzięki jego znajomości języka niemieckiego. Aktywnie pomagał innym więźniom, zapewniając im schronienie w bloku zakaźnym. Wśród chronionych przez niego osób był późniejszy premier PRL, Józef Cyrankiewicz. Współorganizował ucieczki, dostarczając ofiarom obozu żywność oraz pomoc medyczną, dzięki czemu wielu z nich miało szansę na wydostanie się z piekła obozu. W 1945 roku, na skutek wojennych wydarzeń, trafił do obozu Mauthausen-Gusen.

Po zakończeniu działań wojennych Kłodziński kontynuował swoją edukację i ukończył studia medyczne w Krakowie, gdzie uzyskał również doktorat. Nie przestał angażować się w pomoc dla ofiar obozów, organizując m.in. wyjazdy lecznicze do krajowych i zagranicznych sanatoriów. Jego odwaga i determinacja doprowadziły do tego, że był świadkiem w procesach norymberskich, gdzie zabiegał o prawdę dotyczącą czasów wojny oraz o pojednanie polsko-niemieckie.

Jako jeden z pomysłodawców antologii „Zeszyty Oświęcimskie”, Kłodziński angażował się w organizację spotkań z niemiecką młodzieżą, która brała udział w Akcjach „Znak Pojednania” oraz „Znak Pokuty”. Jochen August, jeden z uczestników tych działań, w swojej pracy „Birkenau – wyzwanie po 60 latach. Zadanie przekazywania pamięci” wspomniał o swoich wspomnieniach związanych z Kłodzińskim:

W 1974 i 1975 roku towarzyszyłem jako wolontariusz Akcji Znak Pojednania grupom młodzieży z Niemiec Zachodnich, które pracowały na terenie byłego obozu Auschwitz. Zbierałem dalsze doświadczenia i zajmowałem się zadaniem przybliżenia młodym ludziom z mojego kraju – z Niemiec – wiedzy na temat Auschwitz i wzbudzenia w nich empatii dla deportowanych i więźniów obozu. Poprzez pracę w miejscu pamięci Auschwitz i kontaktom z byłymi więźniami mogłem poznać w Krakowie dr Stanisława Kłodzińskiego i rozpocząć współpracę z nim, a w końcu z redakcją Przeglądu Lekarskiego – Oświęcim, profesorem Józefem Boguszem, redaktorem Janem Masłowskim i profesorem Zdzisławem Rynem.

Publikacje

Stanisław Kłodziński wyróżnia się jako autor wielu prac dotyczących problematyki chorób oraz medycyny stosowanej w obozach koncentracyjnych. Jego teksty dotyczą zbrodniczych praktyk farmakologicznych na więźniach i innych kluczowych zagadnień związanych z tym dramatycznym okresem w historii. Przykłady jego publikacji obejmują:

• Apteka w obozie kobiecym w Brzezince, Kraków, 1976, 15 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 33],
• Krakowski „Patronat” więzienny, Kraków, 1972, 27 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 39],
• Esesmani z oświęcimskiej „służby zdrowia”. Wykaz wstępny, Kraków, 1966, 8 [2] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 22],
• Laboratorium Instytutu Higieny SS w Oświęcimiu. Bulion z mięsa ludzkiego, Kraków, 1969, 10 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 25],
• Rola trucizn jako „ultimum refugium” w obozie w Oświęcimiu, Kraków, 1964, 6 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 20, seria 2],
• Rola kryminalistów niemieckich w początkach obozu oświęcimskiego, Kraków, 1974 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 31],
• Proces lekarza SS, Horsta Fischera, Kraków, 1968, 13 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 24, seria 2],
• Zbrodnicze doświadczenia farmakologiczne na więźniach obozu koncentracyjnego, Kraków, 1965 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 21, seria 2],
• Zbiór szkieletów żydowskich dla uniwersytetu III Rzeszy w Strasburgu (z działalności prof. dr Augusta Hirta), Kraków, 1964, 15 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 20, seria 2],
• Z zagadnień ludobójstwa: „sterylizacja” i kastracja promieniami Roentgena w obozie oświęcimskim, Kraków, 1964, 19 [2] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 20, seria 2],
• Z zagadnień „gospodarczej” eksploatacji zwłok ludzkich w Niemczech hitlerowskich, Kraków, 1964, 16 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 20, seria 2],
• Pierwsze zagazowanie więźniów i jeńców w obozie oświęcimskim, Kraków, 1972 [1] [3] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 29],
• Pierwsza oświęcimska selekcja do gazu. Transport do „sanatorium Dresden”, Kraków, 1970 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 26, seria 2],
• Paczki Międzynarodowego Czerwonego Krzyża dla więźniów Oświęcimia, Kraków, 1967, 12 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 23, seria 2],
• Maria Stromberger, Kraków, 1962 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 18, seria 2],
• Zbrodnicze doświadczenia z zakresu gruźlicy w Neuengamme. Działalność Kurta Heissmeyera, Kraków, 1969, 15 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 25],
• Z historii więzienia Montelupich (1941-1942), Kraków, 1971, 37 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 27, seria 2],
• Wkład polskiej służby zdrowia w ratowanie życia więźniom w obozie koncentracyjnym Oświęcim, Kraków, 1961 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 17, seria 2],
• Teresa Lasocka-Estreicher, Kraków, 1975, 7 [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 32],
• Świerzb i ropowice w obozie Oświęcim-Brzezinka, Kraków, 1970, 11 [1] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 26, seria 2],
• Dur wysypkowy w obozie Oświęcim I, Kraków, 1965, 66 [2] [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 21, seria 2].

Stanisław Kłodziński jest również współautorem licznych artykułów, które zajmują się różnorodnymi zagadnieniami związanymi z historią obozów, w tym:

• Bunt skazańców 28 X 1942 r. w oświęcimskim bloku nr 11, Tadeusz Iwaszko, Kraków, 1977, 10 [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 34],
• Sny więźniów obozu oświęcimskiego, Zenon Jagoda, Kraków, 1977 [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 34],
• Przetrwanie obozu w ocenie byłych więźniów Oświęcimia-Brzezinki, Zenon Jagoda, Kraków, 1977, 96 [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 34],
• Stereotypy zachowań u byłych więźniów obozu oświęcimskiego, Zenon Jagoda, Kraków, 1976, 79 [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 33],
• Z problematyki samobójstw w hitlerowskich obozach koncentracyjnych, Zdzisław Ryn, Kraków, 1976, 66 [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 33],
• Patologia sportu w obozie koncentracyjnym Oświęcim-Brzezinka, Zdzisław Ryn, Kraków, 1974, 39 [Nadb. z „Przeglądu Lekarskiego”, T. 31].

Opinie

Jochen August, znany autor wielu prac dotyczących tematyki nazistowskich obozów koncentracyjnych, które ukazują się w Niemczech we współpracy z Muzeum Pamięci w Oświęcimiu, zwrócił uwagę na istotność dokumentowania problemów, które pojawiły się po zakończeniu działalności tych obozów, takich jak syndrom KZ. W swoim artykule wyeksponował znaczenie lekarzy pracujących w obozach:

…którzy potrafili odpowiedzieć na potrzeby byłych więźniów, którzy sami przeszli przez obóz koncentracyjny, że wymienię np. dr Stanisława Kłodzińskiego, który jako osoba stał się już instytucją…

Autorka rozprawy doktorskiej oraz książki popularnonaukowej poświęconej Stanisławowi Kłodzińskiemu, Anna Początek, zaznaczyła również:

Był patriotą, wierzącym w Boga, hołdującym uniwersalnym wartościom humanistycznym, altruistą, człowiekiem niezwykle pedantycznym. …może być autorytetem dla współczesnych. Jego życiorys udowadnia, że można być wiernym swoim zasadom przez całe życie, niezależnie od warunków politycznych, społecznych. Tę prawdę starałam się przekazać czytelnikom.

---

Oceń: Stanisław Kłodziński (lekarz)

---