Ksawery Franciszek Lewkowicz, wybitny lekarz oraz profesor katedry chorób dzieci na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, urodził się 2 grudnia 1869 roku w Krakowie. Przez swoje życie zawodowe przyczynił się do rozwoju medycyny dziecięcej w Polsce.
W dniu 15 sierpnia 1958 roku zakończył swoją życiową podróż w tym samym mieście, które było świadkiem jego licznych osiągnięć i wkładu w naukę.
Życiorys
Ksawery Lewkowicz był synem Antoniego oraz Marcjanny z Wyleżyńskich, a jego dziadkiem był Sykstus, chirurg, który służył w Legii Nadwiślańskiej u Napoleona Bonapartego. W 1888 roku ukończyłGimnazjum Św. Anny w Krakowie, po czym rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dyplom doktora wszech nauk medycznych uzyskał w 1895 roku.
W latach 1895–1897 miał przyjemność posługiwania jako lekarz praktykant w Szpitalu Św. Łazarza w Krakowie, gdzie pracował na oddziale chorób wewnętrznych pod kierunkiem profesora Stanisława Pareńskiego. Następnie kontynuował swoją edukację w Klinice Pediatrycznej prowadzonej przez profesora Macieja Jakubowskiego, gdzie od 1897 do 1903 roku pełnił funkcję asystenta. W 1903 roku miał również okazję uzupełnić swoje wykształcenie w Paryżu, a rok później kontynuował naukę w Wiedniu. W tym samym roku uzyskał habilitację na Uniwersytecie Jagiellońskim.
W latach 1903–1907 Lewkowicz służył jako wojskowy lekarz w stopniu kapitana w jednym z krakowskich pułków. Został mianowany profesorem nadzwyczajnym pediatrii oraz kierownikiem katedry chorób dzieci w 1907 roku, a w 1920 roku awansował na profesora zwyczajnego.
W czasie trwania I wojny światowej pełnił funkcję dyrektora szpitala św. Ludwika od października 1914 roku do sierpnia 1916 roku. Równocześnie, w sierpniu 1914, został powołany do służby wojskowej w Krakowie jako dowódca szpitala fortecznego, z którego zwolniono go w grudniu 1918 roku, nadając mu rangi majora i podpułkownika. Po wojnie, podczas okresu międzywojennego, kontynuował pracę jako kierownik katedry chorób dzieci na UJ, pełniąc w roku akademickim 1930–1931 funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego. W 1931 roku uzyskał członkostwo w Polskiej Akademii Umiejętności, a siedem lat później objął stanowisko prezesa Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego.
6 listopada 1939 roku został aresztowany wraz z innymi pracownikami UJ i AGH podczas Sonderaktion Krakau. Po trzech tygodniach spędzonych w więzieniach w Krakowie i Wrocławiu trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Podczas pobytu w obozie znacznie pogorszyło się jego zdrowie; zachorował na grypę gorączkową oraz ostrą biegunkę. Do Krakowa wrócił w połowie lutego 1940 roku (został uwolniony 8 lutego), lecz po tym czasie doświadczył ciężkich objawów choroby głodowej.
W trakcie okupacji był praktycznie pozbawiony możliwości zarządzania Kliniką Chorób Dzieci UJ, jednak pomimo absolutnego zakazu władz niemieckich, systematycznie odwiedzał chore polskie dzieci na wydzielonym dla nich oddziale kliniki. Po wojnie powrócił na stanowisko kierownika Kliniki Chorób Dzieci, którym zarządzał do 31 grudnia 1947 roku, po czym przeszedł na zasłużoną emeryturę.
W życiu osobistym był mężem Stanisławy Kwielewskiej, doktora prawa, z którą miał trzech synów: Sykstusa (urodzonego w 1911 roku), Janusza (urodzonego w 1913 roku) i Józefa (urodzonego w 1915 roku). Zmarł i został pochowany nacmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera LXX, pn, gr. 46).
Dorobek naukowy
Profesor Ksawery Lewkowicz kontribuował znacznie do nauk przyrodniczych, publikując w różnych językach łącznie 96 prac naukowych. Jego pierwsze badania koncentrowały się na malarii, szczególnie na aspektach związanych z profilaktyką tej choroby.
W ramach swoich badań, zaproponował on wprowadzenie kuracji chininą dla całej ludności zamieszkującej tereny dotknięte malarią, co miało na celu ochronę przed zachorowaniem.
Prof. Lewkowicz zajmował się także etiologią anginy Plauta-Vincenta, a w 1906 roku jako pierwszy udało mu się wyhodować w czystym stanie beztlenowego prątka wrzecionowatego, znanego jako Bacillus fusiformis, z jamy ustnej niemowląt.
W swoich badaniach skupiał się również na etiologii i patogenezie nagminnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, co zajmowało go przez 21 lat jego kariery naukowej. W tym okresie opublikował aż 31 prac naukowych dotyczących tej tematyki.
Kolejnym istotnym obszarem, którym profesor się interesował, była patogeneza gruźlicy oraz choroby reumatycznej, co pokazuje jego szeroki zasięg badawczy i zaangażowanie w różnorodne zagadnienia medyczne.
Pozostali ludzie w kategorii "Medycyna i zdrowie":
Eliasz Zwiefach | Stanisław Kłodziński (lekarz) | Edmund Wojtyła | Aleksander Rosner | Andrzej Badurski | Filip Eisenberg | Tadeusz Petelenz | Andrzej Szczeklik | Jacek Spławiński | Władysław Bylicki | Jacek Jassem | Zbigniew Bolt | Jerzy Wordliczek | Małgorzata Peregud-Pogorzelska | Ludwig Moszkowicz | Ewa Buszman | Dariusz Jacek Łabudzki | Jan Szaster | Andrzej Stapiński | Leszek KrówczyńskiOceń: Ksawery Lewkowicz