Hieronim Jan hrabia Tarnowski, znany również jako przedstawiciel rodu Leliwa, to postać, która zyskała uznanie jako polski publicysta oraz działacz polityczny. Urodził się 12 sierpnia 1884 roku w Krakowie, mieście bogatym w historię i kulturę, a jego życie zakończyło się 31 października 1945 roku, także w Krakowie.
Tarnowski był nie tylko osobą zaangażowaną w działalność polityczną, ale także pisarzem, który swoimi tekstami wpływał na społeczeństwo. Jego prace odzwierciedlają ważne zmiany i wydarzenia historyczne, które miały miejsce w Polsce w pierwszej połowie XX wieku.
Życiorys
Hieronim Tarnowski był synem Stanisława Kostki oraz Róży Marii Augusty hr. Branickiej h. Korczak, żyjącej w latach 1854–1942. Otrzymał staranne wykształcenie, a jego studia koncentrowały się na leśnictwie, które odbył w Monachium. Tarnowski był nie tylko znawcą literatury polskiej i obcej, ale także historią zajmował się w sposób dogłębny.
W czasie I wojny światowej walczył w armii austro-węgierskiej jako członek 2 Pułku Lansjerów księcia Schwarzenberga. Po powrocie do Krakowa w lipcu 1915 roku, awansował do stopnia oberleutnanta i objął zarządzanie dwoma szpitalami wojskowymi aż do zakończenia wojny. Wziął udział także w wojnie polsko-czechosłowackiej o Śląsk Cieszyński, walcząc w stopniu porucznika. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej służył w 8 Pułku Ułanów księcia Józefa Poniatowskiego, a później pełnił funkcję adiutanta generała Maxima Weyganda.
Po zakończeniu działań wojennych, Hieronim Tarnowski zajął się odbudową pałacu w Rudniku nad Sanem, który został zniszczony podczas konfliktu. W 1922 roku dysponował już majątkiem ziemskim o powierzchni 11 370 ha. W tym czasie był również jednym z założycieli Stronnictwa Zachowawczego, a ponadto pełnił rolę wydawcy razem z Konstantym Broel-Platerem, a później samodzielnie. Tarnowski był jednym z redaktorów pisma konserwatywno-monarchistycznego „PRO Fide, Rege et Lege” (1926–1928), które kontynuowało wcześniejsze tradycje „Biuletynu Stronnictwa Zachowawczego” (1923–1925).
W obliczu wybuchu II wojny światowej zaangażował się w działalność konspiracyjną. W czasie konfliktu ukrywał kilkoro Żydów, w tym profesora Ludwika Ehrlicha, a w październiku 1939 roku udzielił krótkoterminowej opieki pułkownikowi Tadeuszowi Komorowskiemu. Po wkroczeniu wojsk radzieckich w październiku 1944 roku, na skutek decyzji nowej władzy, został wywłaszczony i zmuszony do opuszczenia majątku, otrzymując jednocześnie zakaz powrotu do niego. Początkowo znalazł schronienie w domu gajowego swego zięcia w majątku Góra Ropczycka, a następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie mieszkał pod opieką rodziny aż do końca swojego życia.
Hieronim Tarnowski zmarł i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim, w kwaterze Ł-płn-po lewej Czeczelów. Był mężem Wandy z Zamoyskich, życia w latach 1892–1965, z którą miał córkę Zofię oraz dwóch synów: Stanisława (1918–2006) i Artura (1930–2012).
Publikacje
Hieronim Tarnowski był autorem wielu znaczących publikacji, które przyczyniły się do zrozumienia tematów politycznych i społecznych swoich czasów.
- Dziesięciolecie niepodległości, druk. Zakładów Drukarskich W. Piekarniaka, Warszawa, 1929,
- O niektórych zbieżnych przejawach życia politycznego we Francji i u nas i o ich konsekwencjach, wydawnictwo własne, Warszawa, 1927.
Odznaczenia
Hieronim Tarnowski zdobł wiele ważnych odznaczeń w trakcie swojej kariery. Wśród nich znajdują się:
- krzyż za obronę Śląska Cieszyńskiego II klasy, przyznany 2 października 1919,
- medal pamiątkowy za obronę Śląska Cieszyńskiego.
Przypisy
- a b Hieronim Jan hr. Tarnowski z Tarnowa h. Leliwa. www.sejm-wielki.pl. [dostęp 30.12.2020 r.]
- Do tradycji pisma wydawanego przez Hieronima Tarnowskiego nawiązuje obecnie wydawany kwartalnik „Pro Fide Rege et Lege”.
- Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 07.05.2020 r.]
- Franciszek Ksawery Latinik: Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919. Cieszyn: P. Mitręga, 1934 r., s. 143. [dostęp 07.05.2020 r.]
- Hieronim H. Tarnowski, O niektórych zbieżnych przejawach życia politycznego we Francji i u nas i o nich konsekwencjach, Warszawa: nakł. aut, 1927 r.
- Hieronim H. Tarnowski, Dziesięciolecie niepodległości, Warszawa 1929 r.
- Wojciech Roszkowski, Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., w: Przegląd Historyczny, 1983 r., Tom 74, Numer 2.
- Konrad Zawadzki oraz Z. Brulińska, G. M. Lewandowska, J. Marciniak, E. Tomczak. Bibliografia czasopism warszawskich 1579-1981, Tom III (Litery M-Q), wydawnictwo Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy, Warszawa, 2001 r., str. 397.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Piotr Stachańczyk | Michał Bobrzyński | Grzegorz Surdy | Re’uwen Feldman | Bogusław Choina | Leon Kruczkowski | Józef Langosz | Adam Benis | Zbigniew Kulczycki | Edward Kubisiowski | Władysław Dulęba (polityk) | Stefan Szymczykiewicz | Edward Sznajder | Stanisław Zięba (1934–2024) | Aleksander Szrajber | Kazimierz Rusinek (polityk) | Brygida Kuźniak | Stanisław Wolicki | Szachno Sagan | Eugeniusz NoworytaOceń: Hieronim Tarnowski