Stefan Piotrowski

---

Życiorys

Stefan Piotrowski przyszedł na świat w rodzinie Zygmunta, który zmarł w 1938 roku oraz Marii Gerard-Festenburg, zmarłej w 1964 roku. Ukończył edukację średnią w 1928 roku, zdobijając maturę w krakowskim Gimnazjum św. Jacka.

Studia i początki pracy badawczej

W tym samym roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1932 roku uzyskał tytuł magistra filozofii w dziedzinie matematyki, a dwa lata później w zakresie astronomii. W marcu 1933 roku zaczął pracę nad projektem badawczym dotyczącym wyznaczania minimów gwiazd zaćmieniowych w obserwatorium krakowskim. Tematyka ta doprowadziła do jego rozprawy doktorskiej, która powstała w 1938 roku. W czasach wojennych przebywał poza Krakowem, w rodzinnych stronach w Zmiennicy, jednak po wojnie wznowił pracę naukową, najpierw w Krakowie, gdzie spędził rok na stażu na Uniwersytecie Harvarda w USA, ucząc się pod okiem Henry’ego Norrisa Russella, a później osiedlił się w Warszawie od 1952 roku.

Działania

Po przeprowadzce do Warszawy, Piotrowski podjął wyzwania organizacyjne i skupił wokół siebie wielu młodych adeptów astronomii. W 1955 roku był inicjatorem powstania Zakładu Astronomii PAN oraz w 1953 roku założył kwartalnik „Postępy Astronomii”, którego redagowaniem zajmował się przez wiele lat. W swojej pracy dydaktycznej w Obserwatorium Astronomicznym, przy Uniwersytecie Warszawskim, kładł nacisk na jakość badań naukowych oraz na współpracę międzynarodową. W gronie jego uczniów znaleźli się Bohdan Paczyński oraz wielu innych wybitnych polskich astronomów. Odgrywał istotne role w różnych instytucjach, w tym był dziekanem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1954-1959, zastępcą sekretarza Wydziału III PAN w latach 1958-1971 oraz współzałożycielem i kierownikiem Zakładu Astronomii PAN w latach 1965-1973. Popierał badania kosmiczne w Polsce, a z jego inicjatywy powstał Komitet Badania i Pokojowego Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej PAN. W czerwcu 1968 roku dołączył do Komitetu Przygotowawczego obchodów 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika.

Był również redaktorem popularnego miesięcznika „Urania” w latach 1950-1954, założycielem i długoletnim redaktorem kwartalnika „Postępy Astronomii” (1953-1977) oraz redaktorem „Astronomii Popularnej” w roku 1967.

Badania

Piotrowski cieszył się renomą jako specjalista w zakresie wyznaczania orbit gwiazd zaćmieniowych, a także teorii transferu promieniowania w atmosferze gwiazd. Jego prace obejmowały m.in. bardzo dokładne obserwacje wizualne gwiazd zmiennych z precyzją na poziomie 0,04 mag. Zajmował się również innymi istotnymi zagadnieniami, w tym anizotropią ziaren pyłu międzygwiazdowego oraz transferem masy w układach podwójnych gwiazd. Zyskał uznanie jako pionier badań dotyczących zderzeń asteroid. W 1962 roku, podkreślając jego wkład w badania i działalność organizacyjną, został przyjęty w poczet członków PAN. Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera XIX B-płd, w połowie długości południowej krawędzi kwatery).

Ordery i odznaczenia

Stefan Piotrowski jest osobą, której osiągnięcia zostały uhonorowane różnymi nagrodami i odznaczeniami za wkład w rozwój kraju.

• Order Sztandaru Pracy II klasy,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955).

Nagrody

W 1952 roku Stefan Piotrowski został uhonorowany Nagrodą Państwową III stopnia za swoje znaczące osiągnięcia w obszarze astrofizyki teoretycznej.

Literatura

W literaturze dotyczącej astronomii i najważniejszych postaci w tej dziedzinie, szczególne miejsce zajmuje Stefan Piotrowski. Jego osiągnięcia oraz wkład w rozwój Polskiego Towarzystwa Astronomicznego są szeroko dokumentowane w literaturze fachowej.

• – Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 753. ISBN 83-223-2073-6,
• – Sylwetka Profesora Piotrowskiego. pta.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-22)],
• – p- d- e.

XX wiek	Eugeniusz Rybka (1948–1952) Włodzimierz Zonn (1952–1956 oraz 1963–1975) Stefan Piotrowski (1956–1959) Antoni Opolski (1959–1963) Jerzy Stodółkiewicz (1975–1989) Robert Głębocki (1989–1995) Jerzy Kreiner (1995–1999) Andrzej Woszczyk (1999–2007)
XXI wiek	Edwin Wnuk (2007–2011) Bożena Czerny (2011–2013) Agnieszka Kryszczyńska (2013–2017) Marek Sarna (2017–2025)

---

Oceń: Stefan Piotrowski

---