Władysław Dehnel (1912–1986)

Polityka i administracja

Władysław Józef Dehnel, znany również pod różnymi pseudonimami, takimi jak Agrafka, Feliksiak, Kowalski, Marczewski, Skoczylas oraz Zabłocki, to postać o niezwykle bogatej biografii. Urodził się 12 sierpnia 1912 roku w Krakowie i zmarł 29 czerwca 1986 roku w Antwerpii.

Był nie tylko harcerzem, ale także oficerem Armii Krajowej, co czyni go istotnym uczestnikiem historycznych wydarzeń, jakimi było powstanie warszawskie. Jego działalność podczas II wojny światowej miała wpływ nie tylko na losy jego rodaków, ale również na jego przyszłość.

Po zakończeniu działań wojennych Władysław Dehnel stał się aktywnym działaczem emigracyjnej Polskiej Partii Socjalistycznej, kontynuując swoją misję w nowej rzeczywistości politycznej. Jego życie to przykład poświęcenia i zaangażowania w walkę o wolność oraz poszanowanie wartości demokratycznych.

Życiorys

Władysław Dehnel był synem Władysława Dehnela, który był aktywnym członkiem Organizacji Bojowej PPS, niosącym pseudonim „Agrafka”, oraz Heleny Wyszyńskiej. W 1917 roku rozpoczął życie w Lwowie, gdzie wychowywał się przez wiele lat, a od 1922 roku uczęszczał do różnych gimnazjów w regionie. Z czasem, w 1928 roku, przeniósł się do Warszawy, gdzie w 1931 roku z powodzeniem uzyskał świadectwo dojrzałości.

Od października 1931 roku rozpoczął naukę filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Niestety, w wyniku śmierci ojca i trudności finansowych, jego edukacja została przerwana w 1933 roku. W wieku młodzieńczym, od 1923 roku, był także aktywnym członkiem Związku Harcerstwa Polskiego, a od 1931 roku piastował stanowisko harcmistrza w Kręgu Instruktorów im. Mieczysława Bema (KIMB).

Od września 1933 do września 1934 roku, Dehnel jako uczeń Dywizyjnego Kursu Podchorążych Piechoty 18 DP, uczęszczał do 71 pułku piechoty w Zambrowie, zdobywając pierwszą lokatę. Po ukończeniu kursu, podjął studia, które jednak szybko musiał przerwać, zdobywając środki na życie dzięki pracy dorywczej, między innymi jako urzędnik w Funduszu Pracy. Jego wojskowa kariera nabrała rozpędu, gdy w 1936 roku mianowano go podporucznikiem z 384. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty.

Wbrew przeciwnościom losu, od lipca do sierpnia 1939 roku uczestniczył w kursie dla adiutantów batalionów, zdobijając cenne umiejętności w Ośrodku Wyszkolenia Rezerw Piechoty w Różanie, następnie trafiając do 33 pułku piechoty, w którym brał aktywny udział w kampanii wrześniowej 1939 roku.

Po wrześniu 1939 roku jego zaangażowanie przeniosło się do konspiracji. Przez długi czas, aż do 1941 roku, pełnił funkcję komendanta Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów. Jego działalność konspiracyjna nie była wolna od trudności; wiosną 1941 roku został przeniesiony do rezerwy z racji dekonspiracji. W marcu 1942 roku Dehnel został adiutantem dowódcy Obwodu Żoliborz Armii Krajowej, a równocześnie zaangażował się w prace Wydziału Informacji Biura Informacji i Propagandy KG AK, gdzie pełnił funkcję szefa referatu od czerwca 1943 roku. W owym czasie awansował na porucznika.

Jego działania w czasie okupacji obejmowały także legalne zatrudnienie w Arbeitsamcie. Jako żołnierz Podziemia, Dehnel brał udział w infiltracji tej instytucji w celu wsparcia polskiej sprawy. W wiosennych miesiącach 1943 roku był częścią grupy przygotowującej zamach na szefa Arbeitsamtu, Curta Gregora Hoffmanna, który okazał się udany.

Podczas powstania warszawskiego, Dehnel pełnił rolę adiutanta dowódcy obwodu, ppłk. Mieczysława Niedzielskiego, pseudonim „Żywiciel”. Po 20 września 1944 roku, zaczynał funkcjonować jako oficer operacyjny 8 Dywizji Piechoty AK im. Romualda Traugutta, a 27 września uzyskał awans na kapitana. Przedstawiono go w obozach jenieckich, takich jak Altengrabow Stalag XI A i Sandbostel Oflag X A, gdzie znalazł się w grupie 29 oficerów oskarżonych o zamiar opanowania obozu przez Gestapo. 4 kwietnia 1945 roku, po skazaniu na śmierć, został uwięziony w obozie koncentracyjnym Neuengamme, jednak jego życie uratowała interwencja hrabiego Folke Bernadotte u Heinricha Himmlera. Następnie Dehnel został wysłany do oflagu w Lubece, gdzie 2 maja 1945 roku został uwolniony przez wojska brytyjskie.

Po wojnie, w maju 1945 roku, Dehnel przyjął rolę zastępcy dowódcy batalionu ppłk. Niedzielskiego w Lubece, a później został przydzielony do Obozu Zbornego nr 1 w Paryżu oraz Obozu Zbornego nr 3 w Lille. Ostatecznie osiedlił się na emigracji w Belgii, gdzie pracował w Sekcji Robotników Cudzoziemskich w związkach zawodowych bliskich Belgijskiej Partii Socjalistycznej oraz kontynuował działalność w PPS na terenie Belgii, zasiadając od 1948 roku w Radzie Centralnej PPS na emigracji.

Za swój udział w powstaniu warszawskim, Dehnel został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari 30 września 1944 roku. Po śmierci, spoczął na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kw. 15A-5-13/14), pozostawiając po sobie niezatarte ślady w historii Polski.

Przypisy

  1. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  2. J. Kreusch, A. K. Kunert, T. Labuszewski (oprac.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. T. IV. Warszawa: 1997 r., s. 33.
  3. Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik Biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944, Tom 3. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1991 r., s. 65.
  4. Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983 r., s. 297. ISBN 83-06-00717-4.
  5. Rybka i Stepan 2003 r., s. 138.

Oceń: Władysław Dehnel (1912–1986)

★★★★★
Średnia ocena:4.93 Liczba ocen:8