Jerzy Kichler

---

Życiorys

Jerzy Kichler urodził się w Krakowie, w żydowskiej rodzinie Olgi i Nesanela Kichlerów. Jego ojciec, Nesanel, był ekonomistą, natomiast matka, Olga, pracowała jako stenografka. Warto również wspomnieć o jego ciotce, Lenie Küchler-Silberman, która była pedagogiem i w powojennej Polsce założyła sierocińce dla dzieci żydowskich w Zakopanem oraz Rabce. Oprócz tego, jest autorką książki „Moje 100 dzieci”, która jest tłumaczona na wiele języków.

W 1971 roku ukończył studia na Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie. Po studiach przez jedenaście lat pracował jako automatyk, najpierw w Krakowie, a później w Ostrowcu Świętokrzyskim. Na początku lat 80. Kichler włączył się w działalność opozycyjną przeciwko reżimowi komunistycznemu. Niestety, jego zaangażowanie w protesty, szczególnie po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 roku, zakończyło się zwolnieniem z pracy. W konsekwencji nie powrócił do zawodu w przemyśle, a w 1996 roku rozpoczął działalność gospodarczą.

Od 1983 roku Kichler współpracował z podziemną Solidarnością, w pierwszej kolejności w Krakowie, a później we Wrocławiu. Po nieco szczęśliwszych czasach, dzięki złagodzeniu reżimu, miał możliwość wyjazdu za granicę. W latach 1989-1991 studiował na Akademii Religii Żydowskiej w Nowym Jorku, będąc stypendystą Fundacji Luciusa N. Littauera. Niezwykle ważne dla jego rozwoju intelektualnego i duchowego była współpraca z nowojorską rabin Emily Faust Korzenik, specjalizującą się w ruchu rekonstrukcjonistycznym w judaizmie.

Od początku lat 80. Kichler aktywnie działa na rzecz revitalizacji żydowskiego życia kulturalnego i religijnego w Polsce, a także angażował się w dialog międzyreligijny, szczególnie między polskimi Żydami a katolikami. W 1984 roku pracował jako instruktor w krakowskim TSKŻ, biorąc udział w odbudowie struktur organizacji żydowskich gmin wyznaniowych.

W 1992 roku Kichler założył i rozpoczął kierowanie Centrum Edukacyjnym Fundacji Ronalda S. Laudera, które miało na celu kształcenie młodzieży żydowskiej oraz popularyzację judaizmu poprzez lekcje języka hebrajskiego, warsztaty i otwarte wykłady. Dzięki jego wysiłkom ta instytucja przyczyniła się do powstania żydowskiej Szkoły Podstawowej „Lauder Etz Chaim”. Ponadto, w tym samym roku znalazł się w zarządzie wrocławskiego Oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów, gdzie poprowadził szereg inicjatyw edukacyjnych i kulturowych.

Jerzy Kichler od 1992 roku zajmował się odbudową zrujnowanej przez 30 lat Synagogi przy ulicy Włodkowica we Wrocławiu. Reprezentował Gminę Wyznaniową Żydowską przed polskimi sądami w procesie mającym na celu odzyskanie prawa do posiadania tej synagogi. Proces zakończył się sukcesem w 1995 roku, kiedy to uzyskał dotację z Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej na kwotę 3,7 mln zł, po czym nadzorował prace odbudowy. Zwieńczeniem jego starań była uroczysta modlitwa w Nowej Synagodze, która miała miejsce 9 listopada 1998 roku i zgromadziła wiele znamienitych gości, w tym premiera Jerzego Buzka oraz duchownych różnych wyznań.

Kichler był także pomysłodawcą utworzenia Dzielnicy Wzajemnego Szacunku, która łączy przedstawicieli czterech wyznań. Jego praca na rzecz żydowskiej społeczności w Polsce miała dalekosiężne skutki – był jednym z architektów regulacji prawnych dotyczących gmin żydowskich po 1989 roku, biorąc udział w tworzeniu ustawy z 1997 roku, która reguluje status prawny i majątkowy gmin żydowskich w Polsce.

W latach 1997-2003 przewodził Związkowi Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce, gdzie przyczynił się do odbudowy organizacji żydowskich gmin wyznaniowych i uruchomienia procesu zwrotu mienia z przedwojennych czasów. Był także odpowiedzialny za uzyskanie rent i odszkodowań dla ofiar Zagłady oraz za powołanie centralnej Komisji Pomocy Społecznej, co w znaczący sposób wspierało społeczność żydowską. Jako reprezentant tej społeczności brał udział w ważnych międzynarodowych kongresach oraz konferencjach, a także aktywnie wspierał Polskę w procesach integracyjnych z Unią Europejską oraz NATO.

Był członkiem Komitetu Wykonawczego Europejskiego Kongresu Żydów oraz Światowej Federacji Żydów Polskich. W 2002 roku współtworzył międzynarodową Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce, którą współprzewodniczył do 2004 roku. W latach 1999-2003 pełnił funkcję przewodniczącego Wrocławskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej. Za jego kadencji liczba członków gminy wzrosła z 43 do ponad 300 osób, co pokazało wzrastające zainteresowanie judaizmem oraz przyczyniło się do ożywienia życia religijnego we Wrocławiu.

Jerzy Kichler wdrażał liczne nowatorskie inicjatywy, umożliwiające duchowe zbliżenie do judaizmu nowym pokoleniom. W 2000 i 2001 roku zatrudnił rabina Rona Hoffberga, a później rabina Iva Caine’a (2001-2004). Pracując w zarządzie gminy, jego działania przyczyniły się do restytucji wielu nieruchomości, co pozwoliło Gminie na rozwijanie działalności. W 2004 roku zdołał sprowadzić do Polski cenne manuskrypty i starodruki z kolekcji Leona Vitala Saravala, co stało się bezprecedensowym wydarzeniem w historii powojennej społeczności żydowskiej.

Od 2008 roku Kichler pracuje w Centrum Informacji Żydowskiej przy Gminie Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu, pełniąc funkcję przewodnika po Synagodze oraz wykładowcy kultury żydowskiej. Angażuje się w edukację polskich dzieci w zakresie szacunku dla judaizmu. Jego zaangażowanie oraz wiedza zostały docenione przez Uniwersytet Wrocławski, który w 2002 roku powierzył mu prowadzenie zajęć z judaizmu w Studium Kultury i Języków Żydowskich, obecnie znanym jako judaistyka.

Kichler opublikował także wiele tekstów dotyczących historii Żydów we Wrocławiu, a w 2016 roku współpracował z Tamarą Włodarczyk nad Przewodnikiem po żydowskim Wrocławiu, oraz opisał cmentarze Cosel i Gwarna we Wrocławiu, a także Synagogę pod Białym Bocianem i pogrom listopadowy z 1938 roku. Jego artykuły były publikowane w czasopiśmie „Midrasz”, a obecnie prowadzi blog na platformie WordPress.com.

Jerzy Kichler otrzymał liczne odznaczenia, w tym Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski w 2015 roku, „Złotą Odznakę Honorową Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego”, „Medal Merito de Wratislavia – Zasłużony dla Wrocławia” oraz „Medal 1000-lecia Wrocławia” w 2015 roku, a także Złotą Odznakę Towarzystwa Miłośników Wrocławia w 2017 roku. Dodatkowo, startował w wyborach do Sejmu w 2005 roku z listy Partii Demokratycznej – demokraci.pl w okręgu wrocławskim, jednak nie zdołał uzyskać mandatu.

Publikacje

Oto bogata lista publikacji Jerzego Kichlera, które dokumentują jego znaczący wkład w badania nad historią Żydów oraz zagadnieniami związanymi z kulturowym i społecznym życiem tej społeczności w Polsce.

• Tamara Włodarczyk, Jerzy Kichler, Przewodnik po żydowskim Wrocławiu, wyd. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, Wrocław 2016,
• Jerzy Kichler, Mykwa w budynku przy ulicy Włodkowica 9 we Wrocławiu, w: Mykwa – rytuał i historia, red. Joanna Lisek, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2014, s. 73–82,
• Jerzy Kichler, Wrocławskie lata Abrahama Geigera, w: Z historii ludności żydowskiej w Polsce i na Śląsku, red. K. Matwijowski, Wrocław 1994, s. 99–108,
• Jerzy Kichler, Restitution of Jewish Communal Property in Poland (Status as of November 23, 1998), w: Washington Conference on Holokaust – Era Assets, November 30-December 1998, Proceedings, ed. J.D. Bindenagel, Washington 1999, s. 709-713,
• Jerzy Kichler, Synagoga pod Białym Bocianem, w: Dzielnica Czterech Wyznań, red. Biuro Promocji Miasta, Wrocław 2009, s. 30–35, 39–47,
• Jerzy Kichler, Chrześcijański znak krzyża – doświadczenie żydowskie, w: Krzyż z różnych perspektyw, Sympozjum, Opole, Jezuicki Ośrodek Formacji i Kultury „Xaverianum”, 22-24.V 2000, s. 24–26,
• Jerzy Kichler, Gmina Żydowska, w: Kalendarz Wrocławski, wyd. Towarzystwo Miłośników Wrocławia, Wrocław 2001,
• Jerzy Kichler, Gmina żydowska we Wrocławiu i jej rabini, w: Oblicza Wrocławia, red. T. Woźniakowski, Wrocław 2009, s. 149–154,
• Jerzy Kichler, Doświadczenia mniejszości żydowskiej, w: VI Konferencja Międzynarodowej Wspólnoty Pracy „Krzyżowa”, Świdnica 1992,
• Jerzy Kichler, Wystąpienie w spotkaniu „Cztery Świątynie”, w: Salon Profesora Dudka tom 2a, 2005,
• Jerzy Kichler, Dzielnica Wzajemnego Szacunku Czterech Wyznań, w: M. Szajda, Jerzy Kichler, Odrodzenie życia żydowskiego w Polsce, Człowiek Dialogu, Wrocław 2015,
• Jerzy Kichler, Komentarz do Berejszit 32:29, w: M. Szajda, Jerzy Kichler, Odrodzenie życia żydowskiego w Polsce, Fundacja Dzielnicy Wzajemnego Szacunku Czterech Wyznań, Wrocław 2015,
• Jerzy Kichler, Postholocaustowe pokolenie Żydów wrocławskich, w: Mom jo skarb… Pamięć rzeczy w tradycjach dolnośląskich, red. E. Berendt, Wrocław 2014, s. 118–128,
• Jerzy Kichler, Trudny proces dochodzenia praw, „Midrasz”, nr 3, marzec 1999, s. 37–38,
• Jerzy Kichler, O diasporze i Zagładzie, „Midrasz”, nr 3, marzec 2000, s. 30–31,
• J. Kichler, K. Szykierska, 800 lat Gminy Żydowskiej we Wrocławiu, „Midrasz”, nr 12 (80), grudzień 2003, s. 28–29,
• Jerzy Kichler, Manuskrypty we Wrocławiu, „Midrasz”, nr 1 (93), styczeń 2005, s. 37–38,
• Jerzy Kichler, Manuscrips in Wroclaw, “Midrasz”, special English Edition 2005, s. 6–8,
• Jerzy Kichler, Cmentarz Cosel we Wrocławiu, „Midrasz”, nr 12 (116), grudzień 2006, s. 36–34,
• Jerzy Kichler, Największa synagoga w Polsce, „Midrasz”, nr 7-8 (123-124), lipiec-sierpień 2007, s. 51–57,
• Jerzy Kichler, Żydzi a broń biologiczna, „Midrasz”, nr 12 (128), grudzień 2007, s. 26–47,
• Jerzy Kichler, Dawid ben Cwi Herszł Ringel, „Midrasz”, nr 3 (173), maj-czerwiec 2013, s. 84,
• Jerzy Kichler, „Noc podpalonych synagog” i jej kontekst, „Midrasz”, nr 5, wrzesień-październik 2013, s. 48–53,
• Jerzy Kichler, Agonia cmentarza, czyli rzecz o wrocławskim kirkucie, „Midrasz”, nr 4, lipiec-sierpień 2017, s. 30-42,
• Jerzy Kichler, Przyszłość pomocy wzajemnej, „Almanach Żydowski”, r. 1998-1999, s. 98–100,
• Jerzy Kichler, Komentarz do ustawy o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP z 20.02.97, „Almanach Żydowski”, r. 1998-1999, s. 91–97,
• Jerzy Kichler, Sprawozdanie zarządu ZGWŻ za okres V 1997- V1999, przygotowane na Nadzwyczajne Walne Zebranie ZGWŻ 13 VI 1999, „Almanach Żydowski”, r. 1999-2000, s. 91–107,
• Jerzy Kichler, Wystąpienie w synagodze warszawskiej 6 lipca 2001 – 15 tamuz 5761, „Almanach Żydowski”, r. 2001-2002, s. 9–10,
• Jerzy Kichler, Działalność Zarządu Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce w latach 1997–2001, „Almanach Żydowski”, r. 2002-2003, s. 114–124,
• Jerzy Kichler, Wykaz aktów prawnych dotyczących działalności Gmin Wyznaniowych Żydowskich (wybór), stan z czerwca 2002, opr. J. Kichler, „Almanach Żydowski”, r. 2002-2003, s. 125–129.

---

Oceń: Jerzy Kichler

---