Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie (ul. Rakowicka)

---

Historia

Budowę kościoła Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny oraz klasztoru karmelitów bosych rozpoczęto w 1907 roku na podstawie projektów autorstwa Tadeusza Stryjeńskiego. Prace ruszyły jesienią, a już pod koniec 1909 roku oddano do użytku pierwszą część mieszkalną.

W kwietniu 1910 roku ukończono prace nad prezbiterium, wieżą oraz boczną kaplicą. Wkrótce potem, w listopadzie, zakupiono w odlewni Hillera pięć dzwonów, a w grudniu zrealizowano zakup organów. Dnia 5 grudnia tego samego roku, biskup Anatol Nowak dokonał uroczystego poświęcenia nowego obiektu.

W 1911 roku, kaplica Matki Bożej Ostrobramskiej zyskała drewniany ołtarz, który został wykonany w Gröden w Tyrolu przez firmę Ferdynanda Stüflessera. Z kolei obraz umieszczony w ołtarzu ofiarowano z klasztoru w Czernej. Dla ołtarza głównego zamówiono obraz Madonny Niepokalanej od malarza z Bochni oraz nabyto zegar do wieży w Wiedniu.

W 1913 roku na terenie klasztoru wzniesiono zachodnie skrzydło, zaprojektowane przez Augustyna Tarkowskiego z Tarnowa. W 1926 roku zakupiono cztery dzwony od tej samej firmy Hillera, aby zastąpić te, które zostały skradzione w trakcie I wojny światowej.

W drugim etapie budowy, który miał miejsce w latach 1929–1932, z uwagi na nadchodzący światowy kryzys finansowy, zdecydowano się na zmiany w pierwotnym projekcie. Na podstawie pomniejszonej wizji Franciszka Mączyńskiego, zbudowano korpus nawowy, który ograniczono do trzech przęseł oraz dodano przedsionek oraz boczne aneksy-kaplice.

11 września 1932 roku, abp Adam Sapieha dokonał konsekracji świątyni, kończąc w ten sposób wieloletnią budowę.

Architektura

Kościół, który obecnie odwiedzamy, jest imponującym obiektem zbudowanym w całości z cegły, wzbogaconym o niezwykle precyzyjne detale wykonane w ciosie kamiennym. Podstawy świątyni opierają się na solidnym fundamencie z kamienia poligonalnego, co nadaje mu trwałości i stabilności. Znajdujemy się w świątyni trzynawowej, zaprojektowanej w stylu bazylikowym, z charakterystycznym dwuczęściowym prezbiterium, które zamyka się w pięciu bokach.

Wnętrze dominuje apsyda, nakryta malowniczym sklepieniem parasolowym. Przy wejściu do nawy głównej widzimy, jak oddzielono ją od naw bocznych trzema arkadami o ostrym łuku. Warto zauważyć, że nawa lewa pozbawiona jest okien, gdyż przylega do budynku klasztornego, co wzmacnia jej intymny charakter.

Na fasadzie kościoła, tuż nad głównym wejściem, wspaniale prezentuje się mozaika przedstawiająca Matkę Boską, adorowaną przez św. Jana od Krzyża i św. Teresę z Avila. Projekt mozaiki został stworzony przez Jana Bukowskiego, a sama mozaika została wykonana w 1934 roku przez Alberta J. Pieczonkę SJ. Obok wejścia głównego znajduje się także pamiątkowa tablica, która upamiętnia 100-lecie wybuchu powstania styczniowego, odsłonięta w 1963 roku. Tablica ta, ozdobiona popiersiami Adama Chmielowskiego i brata Rafała Kalinowskiego, została ufundowana przez krakowskie duchowieństwo, a jej wykonanie zlecono rzeźbiarzowi Józefowi Jurze.

Co więcej, w pobliżu bocznego wejścia możemy zobaczyć niewielki żelazny krzyż, umieszczony na postumencie z piaskowca. Ten krzyż, niegdyś znajdujący się na rogatce miejskiej, przeniesiono go pod kościół karmelitów w 1934 roku z okazji otwarcia linii tramwajowej do Cmentarza Rakowickiego. Warto również dodać, że ogrodzenie placu kościelnego zaprojektował Franciszek Mączyński, co dodatkowo podkreśla artystyczny charakter tej świątyni.

Wnętrze

Wnętrze kościoła wyróżnia się niezwykłym kunsztem architektonicznym oraz bogatym wystrojem. W kruchcie można zauważyć czarne marmurowe płyty, które zawierają relikwie św. brata Alberta (Adama) Chmielowskiego. Prochy tego świętego zostały przeniesione z Cmentarza Rakowickiego w 1948 roku i umieszczone w przedsionku kościoła w oczekiwaniu na beatyfikację. Pozostały w tym miejscu aż do 1983 roku, gdy to relikwie przewieziono do kościoła Ecce Homo na Prądniku Czerwonym.

Na prawej stronie znajduje się niezwykle ważna ekspozycja relikwii św. Rafała Kalinowskiego, zakonnika oraz patrona sztuk i wojska, któremu towarzyszy popiersie oraz napis: „Ojczyzna nie krwi, ale potu potrzebuje”. Podejście do wystroju architektoniczno-dekoracyjnego opiera się w dużej mierze na użyciu alabastru z Żurawna, charakteryzującego się różnorodnymi barwami: śnieżnobiałą, żółtawą, plamiście brunatną oraz popielatą.

Alabastrowe elementy w postaci ołtarzy, ambony, mis na wodę święconą oraz okładzin filarów nawy głównej zostały zaprojektowane w 1931 roku przez Józefa Szostakiewicza, a wykonane w Żurawińskich Zakładach Przemysłu Artystycznego XX. Czartoryskich. W tym samym roku kościół wzbogacił się o nowe organy firmy Riegiera, które wciąż mogą zachwycać dźwiękiem.

Po lewej stronie kościoła znajduje się niewielka kaplica Matki Boskiej Bolesnej. Tuż obok umieszczono tablicę pamiątkową, która została ufundowana przez karmelitów bosych w celu upamiętnienia wszystkich fundatorów świątyni. Wmurowanie tablicy miało miejsce 8 grudnia 1934 roku, z okazji 25-lecia rozpoczęcia budowy kościoła. Na prawym skrzydle, również w kaplicy, można zobaczyć wizerunek Matki Bożej Ostrobramskiej.

W lewej nawie bocznej zlokalizowany jest barokowy obraz św. Józefa, którego autorstwo datuje się na drugą połowę XVII wieku. Obraz ten pierwotnie był fragmentem wystroju kościoła św. Michała przy ulicy Poselskiej 3, który zlikwidowano na polecenie władz austriackich w latach 1835–1872.

W klasztorze karmelitów bosych kardynał Karol Wojtyła bywał częstym gościem podczas zamkniętych rekolekcji dla duchowieństwa. Od 1927 roku działa tutaj również wydawnictwo karmelitów, które wydaje między innymi „Głos Karmelu”.

---

Oceń: Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie (ul. Rakowicka)

---