Kościół Nawrócenia św. Pawła w Krakowie

Kościoły

Kościół Nawrócenia św. Pawła to zabytkowy rzymskokatolicki kościół konwentualny misjonarzy, który majestatycznie góruje nad Krakowem, w dzielnicy I Stare Miasto. Jego lokalizacja jest niezwykle atrakcyjna, ponieważ znajduje się przy ul. Stradomskiej 6, w sercu Stradomia, które jest jednym z historycznych obszarów miasta.

Znany ze swojej bogatej architektury oraz duchowej atmosfery, kościół przyciąga nie tylko wiernych, ale również turystów pragnących odkrywać kulturowe skarby Krakowa. Warto zaznaczyć, że jego historia jest głęboko zakorzeniona w tradycji katolickiej oraz lokalnym dziedzictwie.

Historia

Historia Kościoła Nawrócenia św. Pawła w Krakowie sięga roku 1682, kiedy to biskup Jan Małachowski sprowadził do miasta Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo. Początkowo umieszczono ich na Wawelu, gdzie mieli nadzorować edukację kleryków w diecezjalnym seminarium duchownym. Biskup, mając na celu rozwój działalności misjonarzy, wkrótce rozpoczął zakup nieruchomości na Stradomiu, wschodniej części głównej drogi łączącej Kraków z Kazimierzem (dzisiejsza ulica Stradomska). Te tereny przeznaczone były na budowę zarówno kościoła, jak i klasztoru.

W latach 1683–1686 przebudowano i odrestaurowano zniszczoną kamienicę Ługowską, przekształcając ją w budynek furty. Zakup pomieszczeń w roku 1688 w pałacu Wielopolskich umożliwił urządzenie kaplicy i mieszkań dla ordynandów. W okresie od 1693 do 1695 roku zrealizowano rozbudowę budynku furty, tworząc długi gmach kolegium, który obecnie jest północnym skrzydłem klasztoru. Równocześnie w 1693 roku położono kamień węgielny dla kościoła Nawrócenia św. Pawła Apostoła.

Dalsze prace nad koncepcją budowli zainicjował w 1719 roku Michał Szembek, biskup sufragan krakowski, wprowadzając zmiany w początkowych projektach. Finalnie, budowa kościoła, zaprojektowanego przez Kacpra Bażankę, została zakończona w 1728 roku, aczkolwiek fasada pozostała niedokończona. Natomiast zbudowany klasztor oddano do użytku w 1732 roku, a ten sam rok przyniósł również konsekrację świątyni, której dokonał biskup sufragan krakowski, Michał Ignacy Kunicki.

Wygląd

Kościół Nawrócenia św. Pawła w Krakowie charakteryzuje się fasadą wykonaną z ciosów piaskowca, zdobioną elementami dekoracyjnymi z rzeźbionego wapienia. Jest to przykład architektury późnego baroku, który ma swoje unikalne cechy.

Wnętrze świątyni zostało nadane przez Kacpra Bażankę, który wprowadził lustra, co stwarza efekt optycznego poszerzenia przestrzeni oraz umożliwia lepsze oświetlenie kościoła.

Ołtarz główny, zbudowany w latach 1761–1762, stworzony został z czarnego marmuru dębnickiego i ozdobiony postaciami świętych Piotra oraz Andrzeja na konsolach. W jego centralnej części znajduje się obraz, który jest atrybuowany Tadeuszowi Kuntze, przedstawiający nawrócenie św. Pawła, datowany na około 1756 rok. Niezwykle ciekawym elementem jest srebrne tabernakulum, które pochodzi z lat 1732–1733.

W jednym z bocznych ołtarzy możemy podziwiać obraz Łukasza Orłowskiego, znany jako Archanioł Michał z około 1746 roku. W niszach nawy ustawione są figury dziesięciu Apostołów, które są dziełem snycerza Antoniego Frączkiewicza. Uznawane są one za jedne z najciekawszych przykładów barokowej plastyki krakowskiej.

Ten sam artysta odpowiedzialny był za wykonanie ołtarza św. Kazimierza, datowanego na 1738 rok, przy którym stworzono obraz przedstawiający św. Kazimierza namalowany przez Walerego Eliasza-Radzikowskiego w roku 1868. W 1866 roku Wilkery Eliasz namalował również na zlecenie oo. Misjonarzy obraz Matki Boskiej Bolesnej, umieszczony w rokokowej ramie relikwiarzowej.

Polichromia na sklepie i sufitach powstała pod kierunkiem Izydora Jabłońskiego w latach 1862–1864. W zespole malarzy, którzy przy niej pracowali, byli m.in. Aleksander Kotsis i Walery Eliasz-Radzikowski. Polichromia przedstawia patronów Polski, Ojców Kościoła oraz świętych Zgromadzenia Misji.

W klasztorze Misjonarzy przechowywany jest portret króla Stefana Batorego, autorstwa nadwornego malarza Marcina Kobera, namalowany w 1583 roku, który dotarł tutaj z katedry wawelskiej.

W 1960 roku przeprowadzono remont fasady kościoła, która wzbogacona została o trójkątny tympanon nad środkową częścią oraz attykami nad kaplicami. Zmiany te projektu wykonali architekci Wiktor Zin oraz Stanisław Murczyński.

Źródła

W obszernym opisie historycznym i architektonicznym Kościoła Nawrócenia św. Pawła w Krakowie warto przytoczyć kilka kluczowych źródeł, które dostarczają cennych informacji na jego temat.

  • Katalog zabytków sztuki w Polsce, miasto Kraków, Kazimierz i Stradom, Kościoły i klasztory 2, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1994,
  • Michał Rożek, Barbara Gądkowa Leksykon kościołów Krakowa, Wydawnictwo Verso, Kraków 2003, ISBN 83-919281-0-1, s. 139.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
  2. Jerzy Wyrozumski, Jacek Purchla, Rocznik Krakowski. T. 75 (2009), Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, [dostęp 22.04.2020 r.].

Oceń: Kościół Nawrócenia św. Pawła w Krakowie

★★★★★
Średnia ocena:4.95 Liczba ocen:10