Małopolski Ogród Sztuki w Krakowie

---

Historia projektu

Historia miejsca, które obecnie znane jest jako Małopolski Ogród Sztuki, sięga 1948 roku, kiedy to nieruchomość położona między ulicami Rajską i Szujskiego zaczęła pełnić funkcję pracowni scenotechnicznych dla krakowskiego Teatru im. Juliusza Słowackiego oraz, w ramach podnajmu, dla Teatru Starego. Obiekt ten z biegiem lat stwarzał pewne problemy prawne oraz administracyjne. Władze samorządowe Małopolski zaczęły dostrzegać potrzebę racjonalnego zagospodarowania tych przestrzeni teatralnych.

Po objęciu przez Krzysztofa Orzechowskiego funkcji dyrektora naczelnego i artystycznego Teatru im. Słowackiego, kluczowym celem stało się uregulowanie prawne dotyczące składników majątkowych obiektu. W tamtym czasie jego stan techniczny był bardzo zły, co rodziło konieczność przeprowadzenia kapitalnego remontu. Wkrótce uświadomiono sobie jednak, że nie ma sensu kontynuować działalności warsztatowej w tak atrakcyjnej lokalizacji, co zaowocowało decyzją o rewitalizacji miejsca.

W latach 2002-2006 rozpoczęły się intensywne prace nad nowym zagospodarowaniem nieruchomości, szczególnie gdy ówczesny marszałek województwa sygnalizował możliwości stworzenia w tym miejscu nowoczesnej mediateki. Rozważano także budowę filharmonii, jednak obie te koncepcje z różnych względów nie zostały zrealizowane. Ostatecznie zaprezentowano Zarządowi Województwa Małopolskiego wstępną koncepcję Małopolskiego Ogrodu Sztuki, łączącą zadania wielofunkcyjnej sali widowiskowo-teatralnej oraz mediateki, co spotkało się z akceptacją władz.

Na podstawie tej koncepcji, 8 lutego 2005 roku ogłoszono otwarty konkurs architektoniczny na architektoniczno-urbanistyczną przebudowę budynku przy ul. Rajskiej 12 w Krakowie. Konkurs rozstrzygnięto 24 maja 2005 roku, a zwycięzcami zostali K. Ingarden i J. Ewy Architekci sp. z o.o. Realizacja projektu została ujęta w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym jako istotny projekt dla województwa małopolskiego, realizowany przy wsparciu środków unijnych. 14 lutego 2008 roku uroczyście podpisano wstępną umowę między Teatrem a województwem na przygotowanie tzw. „projektu kluczowego”.

Równolegle toczyły się prace przygotowawcze terenu pod przyszłą budowę. Z budżetu województwa sfinansowano zakup czterech mieszkań przeznaczonych dla byłych lokatorów. Ostatnia lokatorka opuściła nieruchomość 31 grudnia 2007 roku, co umożliwiło architektom przystąpienie do projektowania budowlanego.

W roku 2008 stworzono studium wykonalności oraz wniosek o dofinansowanie projektu, który skomponowany został według wcześniejszych koncepcji. Z uwagi na plan działalności non-profit, przewidywano także komponenty komercyjne, takie jak wynajmy, księgarnia, kawiarnia czy sala kinowa, których zyski miały wspierać działalność całego obiektu. Jednakże studium to napotkało problemy podczas oceny merytorycznej, co doprowadziło do wycofania wniosku o dofinansowanie w dniu 8 kwietnia 2009 roku.

W trakcie ponownej pracy nad wnioskiem, zmiany w przepisach dotyczących funduszy unijnych wymusiły usunięcie części komercyjnej projektu. Wprowadzenie poprawek do wniosku wymagało znacznych zmian także w projekcie architektonicznym. Ostatecznie, zmiany związane z trudnościami finansowymi spowodowały wydatne ograniczenie budżetu, a Teatr wpierw nagle musiał dostosować się do zmieniającej się sytuacji budżetowej.

Po aktualizacji kosztorysu i napisaniu specyfikacji przetargowej przez wyłonionego inwestora zastępczego, ogłoszono przetarg na generalnego wykonawcę. W dniu 14 grudnia 2009 roku otrzymano informację od Departamentu Funduszy Europejskich o wyborze projektu do dofinansowania, a umowę z wykonawcą podpisano 15 stycznia 2010 roku, co pozwoliło na rozpoczęcie budowy.

W międzyczasie zdecydowano o finalnym kształcie arteteki, która miała zostać zintegrowana z mediateką. Nowe regulacje stworzyły nowe zasady współpracy z Wojewódzką Biblioteką Publiczną (WBP). Zasada, że Małopolski Ogród Sztuki działa w oparciu o współpracę z dużymi instytucjami kultury, pozostała jednak niezmienna.

Założenia funkcjonalne i programowe MOS-u

Strategiczne wytyczne programowe, na podstawie Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego

W celu umocnienia pozycji metropolitalnych należy podjąć kluczowe działania w zakresie kultury i sztuki, co odnajduje odzwierciedlenie w wielu ambitnych projektach inwestycyjnych, w tym:

• budowa oraz modernizacja głównych instytucji kulturalnych z ukierunkowaniem na różnorodne potrzeby, takie jak sale koncertowe, muzea sztuki współczesnej czy interaktywne centra związane z mediami elektronicznymi,
• rozwój i modernizacja ośrodków edukacji kulturowej, głównie w obszarze szkół artystycznych oraz uczelni, a także instytucji związanych z przemysłem filmowym, w tym grafiki czy animacji komputerowej 3D,
• rozbudowa oferty programowej sektora kultury poprzez inicjatywy mające na celu urynkowienie projektów oraz wzmocnienie ich atrakcyjności.

W kontekście tych wytycznych, istotne jest, aby:

• promować nowoczesne technologie i innowacyjne podejścia, które dopiero zaczynają zyskiwać na znaczeniu w Małopolsce, wykorzystując przy tym nowatorskie techniki medialne,
• organizować i stymulować przedsięwzięcia kulturalne oraz sportowe o zasięgu międzynarodowym, włączając je do globalnych kalendarzy wydarzeń.

Istnieje również potrzeba promowania elementów, które już obecnie nadają miastu europejskiego charakteru:

• kultura,
• nauka,
• unikalne walory przyrodniczo-kulturowe.

Udział w renomowanych wydarzeniach, takich jak wystawy międzynarodowe, targi, festiwale, czy kongresy, jest kluczowym krokiem w kierunku umocnienia globalnej pozycji regionu.

Cele projektu

Projekt ma na celu podniesienie rangi Krakowa jako europejskiej metropolii oraz wzmocnienie jego funkcji metropolitalnych, a także powstanie Małopolskiego Ogrodu Sztuki jako centralnego punktu nowoczesnych form teatralnych i parateatralnych.

Założenia programowe funkcjonowania MOS

Współczesne pola sztuki obejmują nie tylko tradycyjne formy, ale także nowoczesne media, jak film, telewizja czy animacje komputerowe, które razem tworzą tzw. multimedia. Na tę chwilę, Kraków nie dysponował odpowiednią przestrzenią do syntetycznego prezentowania różnorodnych dziedzin sztuki.

Zauważalny jest trend przekształcania postindustrialnych obiektów w centra kultury; w przypadku MOS-u, jego architektura i design są jej znakami rozpoznawczymi. Ponadto, następuje dążenie do rozwoju teatrów w kierunku nowoczesnych centrów kultury. Tego typu projekty stają się integralną częścią ich działalności. W MOS planuje się realizację następujących różnorodnych funkcji:

• tworzenie nowoczesnych dzieł i wydarzeń zgodnych z aktualnymi trendami artystycznymi, z akcentem na syntezę różnych rodzajów sztuki oraz użycie technologii audiowizualnych,
• prezentacja istniejących dzieł i utworów, poprzez przyciąganie renomowanych grup oraz teatrów,
• wspieranie wychowania poprzez sztukę,
• terapię przy użyciu sztuki, co jest istotne dla osób z marginesu kulturowego,
• gromadzenie i upowszechnianie dokumentacji dotyczącej twórczości artysty – mediateka-arteteka.

Model funkcjonowania MOS-u

Plan funkcjonowania MOS-u ma charakter mieszany; będzie on opierał się na produkcjach własnych Teatru im. Słowackiego, realizowanych przez istniejący zespół lub zaproszonych artystów. Nie mniej ważne będzie wsparcie aktywnego impresariatu, co pozwoli na wymianę artystycznych projektów między regionem a zagranicą.

Realizacja założeń programowych MOS będzie uzależniona od dostępnych źródeł finansowania oraz potrzeb publiczności.

Rdzeń programu

Finansowanie kluczowych działań opierać się będzie na dotacjach z budżetu województwa. W skład rdzenia programu wchodzą:

• działania teatralne, takie jak produkcje własne, spektakle gościnne czy teatr obcojęzyczny,
• arteteka, która pełni funkcję mediateki artystycznej,
• wychowanie oraz terapia artystyczna.

Inne formy działań będą realizowane w ramach projektów, po uzyskaniu dodatkowego finansowania z programów współpracy europejskiej, międzyregionalnej lub bilateralnej.

Programy działania

Program „dzienny” skierowany jest do różnorodnych grup docelowych, w tym dzieci, młodzieży, osób z niepełnosprawnościami, seniorów oraz profesjonalnych artystów. Oferować on będzie:

• aktywną mediatekę artystyczną, z gromadzeniem i upowszechnianiem zasobów oraz edukacją,
• edukację i wychowanie poprzez sztukę, poprzez warsztaty i przedstawienia dla dzieci oraz młodzieży,
• terapię przez sztukę, z programami skierowanymi do osób z niepełnosprawnościami,
• integrację w sztuce, co obejmie warsztaty dla seniorów oraz osób z grup zagrożonych wykluczeniem,
• otwarte pracownie oraz publicznie dostępne przestrzenie, takie jak kawiarnie.

Program wieczorny będzie koncentrować się na młodzieży oraz dorosłych, jak również odwiedzających Kraków turystów. Będzie obejmować różnorodne wydarzenia, takie jak spektakle teatralne, taneczne, baletowe oraz koncerty, a także dostęp do przestrzeni otwartej, płyt z muzyką i literaturą oraz kawiarni.

---

Oceń: Małopolski Ogród Sztuki w Krakowie

---