Muzeum Nowej Huty

---

Historia

Muzeum Nowej Huty zyskało swoje istnienie 1 marca 2019 roku, w wyniku fuzji dwóch placówek: Oddziału Dzieje Nowej Huty MHMK oraz Muzeum PRL-u. Przed powstaniem muzeum, Oddział Dzieje Nowej Huty MHMK funkcjonował od 2005 roku na osiedlu Słonecznym 16. W ciągu swojej działalności zorganizowano tu ponad 30 wystaw, a także prowadzono intensywne badania związane z historią tego regionu, udostępniając zgromadzone informacje dotyczące Nowej Huty od prehistorii po czasy współczesne. Dodatkowo, oddział ten wydawał publikacje, które miały zarówno naukowy, jak i popularyzatorski charakter, a także zajmował się działalnością edukacyjną.

Z kolei Muzeum PRL-u zainaugurowało swoją działalność w kwietniu 2013 roku, będąc przedsięwzięciem współprowadzonym przez gminę Kraków oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Muzeum mieściło się w dawnym kinie Światowid, stając się miejscem, które łączyło różne narracje o epoce PRL-u, w tym polityczne, społeczne oraz kulturalne. Organizowano tam liczne wystawy, niektóre o charakterze ogólnopolskim, a nawet międzynarodowym, co przyciągało mieszkańców Krakowa oraz turystów.

Na podstawie decyzji Rady Miasta Krakowa, do 1 marca 2019 roku Muzeum PRL-u połączono z Oddziałem Dzieje Nowej Huty MHMK, co zaowocowało powstaniem Muzeum Nowej Huty. Jego inauguracja miała miejsce poprzez wystawę Nowohucianin, która wpisała się w obchody 70-lecia Nowej Huty oraz w projekt PrzeMieszczanie, przygotowany przez Muzeum Krakowa z okazji jubileuszu 120-lecia tej instytucji. Dodatkowo, zorganizowano ekspozycję plenerową o charakterze rocznicowym, zatytułowaną Nasz jest ten dzień, związaną z 30. rocznicą wyborów kontraktowych.

Jesień 2019 roku w Muzeum Nowej Huty obfitowała w różnorodne wystawy, w tym Mój drugi dom? Huta im. Lenina oraz Kombinat formy – ukazujące przestrzenie Huty im. Lenina na zdjęciach z lat 1950–1956. Trzeba zaznaczyć, że Ośrodek Karta był głównym organizatorem tej ostatniej ekspozycji.

Na 2020 rok planowano wystawę z roboczym tytułem Wańka-wstańka, która miała przybliżyć historię pomnika Lenina, który niegdyś stał w alei Róż, oraz wystawę zatytułowaną Osiedleni, poświęconą jednej z pięciu dzielnic Nowej Huty, Mistrzejowicom.

Muzeum Nowej Huty kontynuuje działalność zarówno Oddziału Dzieje Nowej Huty, jak i Muzeum PRL-u, skoncentrowaną na propagandzie oraz edukacji. Jest również organizatorem corocznej akcji pod nazwą Zajrzyj do Huty, w której biorą udział nowohuckie instytucje kultury i aktywiści.

Projekt rozbudowy

W dniu 5 października 2016 roku podjęto decyzję o wyniku konkursu na projekt architektoniczno-budowlany muzeum, jak również na projekt aranżacji wystawy stałej, łącznie z opracowaniem scenariusza. Zwycięską wizję zaprezentowała firma MAE Multimedia Art & Education, której plan przewiduje szereg innowacyjnych rozwiązań. Wśród nich znajduje się m.in. stworzenie na dachu budynku przestrzeni na kawiarnię, sali warsztatowej oraz letniego kina, a także umiejscowienie głównej sali ekspozycyjnej pod placem przed muzeum.

Wnętrze budynku zyska również nowe funkcjonalności, w tym: salę wystaw czasowych, edukacyjne sale, czytelnię, audiotekę, a także pracownie merytoryczne, w których będzie można prowadzić różnorodne działania. Dodatkowo przewidziano przestrzeń publiczną, w której mieszkańcy Nowej Huty będą mogli realizować swoje projekty, co z pewnością przyczyni się do wzmocnienia lokalnej społeczności.

Na początku lutego 2019 roku zakończono prace nad projektem budowlanym oraz scenariuszem wystawy stałej i aranżacyjnymi projektami. W ramach tej fazy Muzeum Nowej Huty ma na celu połączenie doświadczeń obu zaangażowanych instytucji. Dzielnica stanie się centralnym elementem wystawy stałej, w której głównymi bohaterami będą mieszkańcy, podczas gdy historia PRL-u będzie stanowić jedynie tło dla ich narracji.

Podziemna Nowa Huta

Od 2015 roku Muzeum PRL-u podejmuje działania dotyczące trasy turystycznej, która nosi nazwę Podziemna Nowa Huta. Prace te są realizowane na zlecenie gminy Kraków i obejmują nie tylko aspekt turystyczny, lecz także działania edukacyjne oraz promocyjne wspierające ten projekt. W tym samym roku miała miejsce inauguracja wystawy zatytułowanej Atomowa Groza. Schrony w Nowej Hucie, która przyciągnęła już około 70 000 osób zwiedzających. Dodatkowe informacje na temat schronów są dostępne na stronie internetowej muzeum.

W 2015 roku przygotowano także studium uwarunkowań dla planowanej trasy. Rok później opracowano oraz zaprezentowano koncepcję dwuwariantową, dotycząca tras turystycznych po schronach Nowej Huty, a także wstępne studium wykonalności projektu. W ramach tych działań twórcy wskazali konkretne lokalizacje, które mogłyby być objęte trasą turystyczną. Warto jednak zaznaczyć, że większość z ponad 250 istniejących schronów w Nowej Hucie nie nadaje się do zwiedzania – są to bowiem piwnice lokatorskie oraz magazyny różnorodnych instytucji.

W 2017 roku dokonano kolejnych postępów, przygotowując scenariusz oraz projekt aranżacji wystawy. Autorzy wykorzystali metodę interpretacji dziedzictwa, która zyskała popularność w Stanach Zjednoczonych w latach 50. XX wieku. W Polsce zaczęła być stosowana dopiero w ostatnim czasie. Metoda ta nie tylko dostarcza informacji, lecz także zachęca do zadawania dodatkowych pytań, co ma na celu umożliwienie odbiorcom przefiltrowania opowieści przez własne doświadczenia.

Centrum planowanej trasy zlokalizowane będzie na os. Szkolnym 22, gdzie zostanie otwarta dwuczęściowa wystawa Schrony w Nowej Hucie – duch miejsca, duch czasu, poświęcona dzielnicy oraz zimnej wojnie. Uzupełnieniem ekspozycji będzie schron znajdujący się bezpośrednio pod budynkiem, który pozwoli zwiedzającym choć na chwilę poczuć emocje związane z stanem zagrożenia.

Projekt zakłada również dwie dodatkowe lokalizacje: schron na os. Szkolnym 37 (część opowieści nosi nazwę Stan zagrożenia) oraz os. Szkolnym 9 (Wokół atomu). Chociaż miejsca te znajdują się w obrębie jednego osiedla, trasy między nimi zostaną tak zaplanowane, aby turyści mogli zobaczyć kluczowe obiekty w dzielnicy oraz poznać jej historię oraz unikalne cechy architektoniczne Nowej Huty.

W 2018 roku projekt wszedł w fazę realizacji, która poprzedzona była uzgodnieniami konserwatorskimi oraz negocjacjami z zarządcami budynków. Pierwszym obiektem, który został udostępniony do zwiedzania, jest schron umiejscowiony pod Zespołem Szkół Mechanicznych nr 3, mieszczącym się na os. Szkolnym 37. Ekspozycja Stan zagrożenia porusza instynktowne potrzeby ukrywania się przed zagrożeniem, które są charakterystyczne zarówno dla ludzi, jak i zwierząt oraz prezentuje najciekawsze konstrukcje schronowe na świecie.

---

Oceń: Muzeum Nowej Huty

---