Celestat

Muzea

Celestat, znany również jako Zielstätte, to historyczne miejsce, które miało swoje znaczenie w Krakowie jako centrum ćwiczeń dla członków lokalnego bractwa kurkowego. Początkowo znajdował się on w pobliżu Bramy Mikołajskiej, a później przeniósł się do Łobzowa, gdzie rozwijał swoją działalność.

Od roku 1794 do lat 30. XIX wieku bractwo kurkowe nie funkcjonowało, co znacząco wpłynęło na losy Celestatu. W latach tych bractwo zakupiło majątek na ulicy Lubicz, w skład którego wchodził dwór wraz z ogrodem. Teren ten, obecnie zintegrowany z Parkiem Strzeleckim, stał się lokalizacją dla nowej budowli, znanej dziś jako Celestat.

Obecnie, Celestat pełni rolę oddziału Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, prezentując stałą ekspozycję poświęconą bogatej historii Krakowskiego Bractwa Kurkowego. Sam kompleks jest również cennym elementem dziedzictwa kulturowego Krakowa, wpisanym do rejestru zabytków, obejmującym:

  • Ogród Strzelecki wraz z pomnikami (A-578 z 15.05.1976),
  • Pałacyk Bractwa Kurkowego przy ul. Lubicz 16 (A-326 z 02.01.1968),
  • Pawilon Bractwa Kurkowego na rogu ul. Bosackiej 3 i ul. Topolowej 3 (A-1030 z 27.08.1996).

Historia

21 czerwca 1837 roku Towarzystwo Strzeleckie Krakowskie dokonało zakupu terenu od Maurycego Samelsohna, położonego na krakowskim przedmieściu Wesoła. W ciągu czterech miesięcy powstał tu neogotycki pałacyk, stworzony przez architekta Tomasza Majewskiego we współpracy z Franciszkiem Marią Lanci. Uroczystość otwarcia odbyła się 15 października 1837 roku, co czyniło tę budowlę pierwszym przykładem neogotyku angielskiego w Krakowie.

Nowa siedziba umożliwiła braciom kurkowym kontynuację ich dawnej działalności, a organizowane tutaj wybory króla kurkowego i ćwiczenia strzeleckie zyskiwały na popularności. Celestat oraz przylegający do niego ogród były udostępnione dla publiczności, a w ogrodzie funkcjonowała restauracja. W sezonie letnim organizowane były różnorodne koncerty, przyciągające licznych gości.

W 1851 roku pałacyk odwiedził cesarz Franciszek Józef I, który oddał trzy strzały do specjalnej tarczy oraz złożył swój podpis w pamiątkowej księdze. W kolejnej wizycie cesarskiej, która miała miejsce w 1880 roku, Franciszek Józef I ofiarował zestaw do parzenia herbaty z drogocennych materiałów, wykonany przez Josepha Karola Klinkoscha w Wiedniu. Siedem lat później, po raz kolejny w Celestacie gościł arcyksiążę Rudolf.

Na początku lat 70. XIX wieku, dokładnie pomiędzy 1874 a 1875 rokiem, zrealizowano przebudowę pałacyku według planów Adama Nowickiego. Efektem tej modernizacji była Sala Strzelecka, wyposażona w balkon dla orkiestry. Stała się ona miejscem balów i przyjęć, a także była wynajmowana innym instytucjom do podobnych celów, ponowne otwarcie miało miejsce 8 stycznia 1876 roku. W 1883 roku w ogrodzie pojawiły się dwie rzeźby autorstwa Walerego Gadomskiego, upamiętniające Zygmunta Augusta oraz Jana III Sobieskiego.

W kolejnych latach Celestat pełnił rolę siedziby i strzelnicy dla braci kurkowych, którzy gromadzili tutaj również pamiątki. Budynek był stopniowo zdobiony portretami królów kurkowych, a pierwszym z nich, który zyskał swoje wyobrażenie, był król z 1834 roku. Ta tradycja, obecnie kultywowana, stanowi ważny element historii bractwa.

W 1914 roku zarówno ogród, jak i sam Celestat zostały zajęte przez armię Austro-Węgier. Po ich opuszczeniu, budynek został wynajęty przez YMCA. W 1921 roku Towarzystwo Strzeleckie odzyskało pałacyk, wracając do normalnej działalności. Niestety w 1939 roku, budynek ponownie zajął niemiecki garnizon wojskowy, którego obecność doprowadziła do znacznych zniszczeń. Po wojnie bracia kurkowi bezskutecznie usiłowali odzyskać budynek. W 1951 roku, posiadłość została im odebrana, a pamiątki przekazano rok później do Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Od 1958 roku bractwo starało się o przekazanie Celestatu Muzeum w celu utworzenia wystawy, która zrealizowana została 21 czerwca 1997 roku.

Oprócz wspomnianych rzeźb Gadomskiego, przed Celestatem można również podziwiać popiersie Marcina Oracewicza z 1890 roku, który był bohaterem obrony Krakowa w czasie konfederacji barskiej w 1768 roku, wykonane przez Michała Korpala. Dodatkowym akcentem jest pomnik Jana Pawła II, stworzony w 2000 roku przez Czesława Dźwigaja, który znajduje się nieopodal pałacyku.

Ekspozycja

Stała wystawa, która ukazuje dzieje Krakowskiego Bractwa Kurkowego, zlokalizowana w Celestacie, poświęcona jest nie tylko krakowskim, ale również europejskim bractwom kurkowym. W ramach ekspozycji, która zajmuje przestrzeń szczególnych czterech sal o łącznej powierzchni około 400 m², można zobaczyć różnorodne pamiątki oraz dokumenty historyczne.

  • Sala Bracka (59,9 m²) dostarcza informacji na temat najnowszych dziejów bractwa kurkowego.
  • Zbrojownia (16 m²) oferuje wgląd w militaria z różnych okresów, w tym łuki, strzelby oraz rapiery.
  • Skarbczyk (7 m²) mieści cenne zbiory, w tym cynową zastawę z XVIII wieku, dwa XVIII-wieczne kufry, a także wyroby złotnicze, takie jak zestaw do herbaty od Franciszka Józefa I, a także różnorodne puchary, medale i odznaki.
  • Sala Strzelecka (320 m²) zbudowana została w latach 1874-75 w wyniku rozbudowy wcześniejszego pałacyku. Pomieszczenie to wyróżnia się wysokością 6 m i jest podzielone kolumnadą. Pod sufitem można zobaczyć portrety królów kurkowych. W tej sali znajduje się najcenniejszy eksponat – srebrny kur, który według legendy ofiarował bractwu Zygmunt August w 1565 roku. Oprócz niego, w sali eksponowane są także monety, medale, fotografie oraz inne pamiątki.

Oceń: Celestat

★★★★★
Średnia ocena:4.96 Liczba ocen:13