Pałac Kmitów w Krakowie

---

Etymologia nazwy

Od pierwszej połowy XVI wieku budowla była w rękach wojewody krakowskiego, P. Kmity, który zlecił jej przebudowę w stylu pałacowym. Przemiany te miały na celu nadanie jej eleganckiego charakteru, typowego dla epoki renesansu. W roku 1553 posiadłość przeszła w ręce A. Kmitówny, krewnej Kmity, a następnie obejmującego ją syna. Właśnie z tego powodu pierwotna nazwa tego obiektu to Pałac Kmitów.

Od 1612 do 1637 roku budynek był w posiadaniu S. Amendy, rajcy olkuskiego, który był dzierżawcą kopalń srebra w Olkuszu. To właśnie dlatego nazywano go także Kamienicą Amendzińską. W kolejnych latach kamienica wielokrotnie zmieniała swoich właścicieli, co wpłynęło na jej historię oraz architekturę.

Historia

W czasach przełomu XVI wieku, obiekt ten był zamieszkiwany przez Dorotę Barzinę, która była wdową po krakowskim wojewodzie Stanisławie Barzim. Wkrótce rezydencja znalazła się w rękach Stanisława Amandi, rajcy olkuskiego, który zajmował się dzierżawą kopalń srebra, a także był właścicielem pobliskich Balic.

Budowla przeszła później pod zarząd Mikołaja Wizemberka, sekretarza królewskiego, a następnie należała do wielkiego łowczego królewskiego. W dziesięcioleciach, które nastały po tych wydarzeniach, kamienica była wielokrotnie zmieniana, przechodząc przez szereg rąk zarówno szlacheckich, jak i mieszczańskich. W początkach XIX wieku stała się własnością przedsiębiorczego kupca Józefa Rohma, który zdecydował się prowadzić tu znaczny handel korzenny oraz norymberski, znany również jako towary norymberskie.

Dopiero po II wojnie światowej, podczas restauracji obiektu, prowadzone badania ujawniły, że dawniej kamienica Amendzińska była znaczącą miejską rezydencją możnego i wpływowego rodu Kmitów. W jego skład wchodziły takie postacie jak Piotr Kmita (zm. 1409) i Piotr Kmita z Wiśnicza.

Niestety, z okresu świetności pałacu Kmitów zaledwie nieliczne detale przetrwały do naszych czasów. Warto wymienić piękne gotycko-renesansowe nadproże znajdujące się w sieni, kilka kamiennych obramień z XVI wieku, które można dostrzec w głębi podwórza oraz renesansowe stropy wewnętrzne budowli. Dodatkowo, pałac zachwyca neoklasyczną attyką z gipsowymi płaskorzeźbami, w której centralnej części możemy podziwiać obraz koronacji Matki Bożej przez Trójcę Świętą, a po bokach dostrzegamy orły walczące z wężami.

Wnętrza dawnej rezydencji zdobią interesujące zabytkowe freski, a także łukowe sklepienia oraz imponująca kolumna wspierająca strop. Wyraźnie widoczny jest także reprezentacyjny układ pierwszego piętra, zwany piano nobile, stanowiący pozostałość po klasycznym założeniu pałacowym. Urok całej budowli dopełnia malowniczy dziedzińczyk i znajdująca się w nim oficyna.

W 1989 roku przeprowadzono konserwację budynku, co przyczyniło się do zachowania jego historii oraz architektonicznych wartości.

---

Oceń: Pałac Kmitów w Krakowie

---