Park Lilli Wenedy w Krakowie

---

Historia

Park Lilli Wenedy usytuowany jest w malowniczej okolicy Prokocimia, historycznego obszaru dawnej wsi, którego granice sąsiadują z Bieżanowem. W przeszłości były to tereny pełne urokliwych pól uprawnych oraz pastwisk, które były niezamieszkałe. Okres II wojny światowej przyczynił się do przemiany tego obszaru, kiedy to, przed atakiem na ZSRR w 1941 roku, okupanci hitlerowscy rozpoczęli rozbudowę kolejowej stacji towarowej w Prokocimiu. Władzom niemieckim udało się przekształcić stację w obszerne centrum transportowe, rozciągające się od stacji Kraków Płaszów aż do Krakówki Bieżanów.

W obszarze Prokocimia powstały dwa obozy pracy przymusowej znane jako „Baudienst”. Aby przeprowadzić budowę nasypów kolejowych, uruchomiono dwie wąskotorowe kolejki – jedna o szerokości 800 mm, prowadząca od stacji Prokocim w kierunku cmentarza w Prokocimiu, a druga, o szerokości 600 mm, poruszająca się wzdłuż ulic Morawiańskiego i Nad Potokiem. Oba szlaki spotykały się przy dużym wyrobisku ziemi, które przez cały czas eksploatacji było odwadniane, jednak w 1945 roku, po wycofaniu się Niemców, pompy przestały działać, co doprowadziło do zalania wyrobiska i powstania zbiornika, który nazwano Bagry, co jest kalką z języka niemieckiego, gdzie „Bagger” oznacza koparkę.

Obecnie, po tym jak tereny zalewowe zaczęły się zalesiać, obszar ten, nazywany Małymi Bagrami, zmienił się w Las Prokocimski. W latach 50. XX wieku decyzja o budowie osiedli na tych terenach stała się rzeczywistością, a na przełomie lat 60. i 70. nastąpiła intensywna budowa Nowego Prokocimia. W wyniku urbanizacji poziom wód gruntowych obniżył się, a opady deszczu były odprowadzane do miejskiej sieci kanalizacyjnej. Mimo to w Lesie Prokocimskim pozostały niewielkie oczka wodne i stawy, które stały się siedliskiem dla wielu rodzajów fauny i flory, w tym żab.

Las Prokocimski, o powierzchni zaledwie 16 ha, z 65% pokrytymi drzewami i 35% podmokłymi łąkami, zmieniał swój skład gatunkowy na przestrzeni lat. Głównie tworzyły go liściaste gatunki drzew. Niektóre z nich, takie jak topola biała, olsza i wierzba, dominowały w północnej części, natomiast południowe skarpy były zajęte przez dęby i brzozy. Niestety, struktura drzewostanu była niezadowalająca, z ogromną ilością drzew uschniętych, a ich stan sanitarny wymagał natychmiastowych działań. Brak planowanej gospodarki leśnej i nadzoru nad lasem negatywnie wpłynął na jego kondycję.

Już w latach 60. planowano urządzenie parku w Lesie Prokocimskim, jednak nie zostało to zrealizowane z powodów finansowych. Wreszcie 24 czerwca 1992 roku, Rada Dzielnicy XII podjęła uchwałę Nr IV/16/921, zobowiązując się do utworzenia trzech parków, w tym Lilli Wenedy. W ramach dalszych starań, 18 stycznia 1995 roku, po uchwale Rady Miasta Krakowa, Las Prokocimski zyskał status parku pod nazwą Miejski Park Publiczny im. Lilli Wenedy.

W 1996 roku przeprowadzono inwentaryzację zieleni, a dwa lata później rozpoczęto prace budowlane nad parkiem. Zgodnie z planem, park miał być realizowany w trzech etapach, skupiając się na różnych aspektach jego zagospodarowania. W sumie powierzchnia parku miała wynosić 14 ha. Zdecydowano się na zachowanie naturalnego drzewostanu i klasyfikację terenu na trzy różne strefy. W centralnej części miały powstać główne aleje spacerowe, podczas gdy w północnej stworzyć plan wód, stawów i roślinności wodnej.

Całość parku, gdzie nasadzono około 650 drzew i krzewów, została zaplanowana z myślą o osobach niepełnosprawnych, a także mieszkańcach, którzy chcieli korzystać z infrastruktury spacerowej i rekreacyjnej. Warto zauważyć, że pierwotnie Las Prokocimski był zaniedbany, jednak po wprowadzeniu nowych prac ogrodniczych zmienił się w bezpieczne i zadbane miejsce. Otwarcie parku miało miejsce 2 października 1999 roku, a w 2017 roku wprowadzono do niego nowy plac zabaw, co jeszcze bardziej zwiększyło jego atrakcyjność dla lokalnej społeczności.

Flora i fauna

Według ustaleń dotyczących parku oraz wskazówek architektonicznych, zmiany w kompozycji zieleni średniej i wyższej były minimalne, a projekt dostosowano do już istniejącego drzewostanu. Wybierając roślinność, uwzględniano warunki gruntowo-wodne charakterystyczne dla gleb podmokłych oraz wilgotnych. Zmniejszenie wilgotności gleby przewidziano po budowie stawów i kanałów odwadniających, co skutkowało wprowadzeniem gatunków z siedlisk zbliżonych do tych warunków. Zieleń podzielono na trzy kategorie: natywna, nowo założoną oraz regularną.

• Zieleń rodzima obejmuje zwarte zadrzewienia o leśnym charakterze, zlokalizowane w centralnej części parku. Do najczęściej występujących gatunków drzew należą olsza, wierzba, topola, brzoza, klon, jesion oraz robinia. W obrębie tego terenu znajduje się również fragment roślinności leśnej, zachowany w naturalnym stanie, znajdujący się w południowo-środkowej części parku, wzdłuż ulicy Lilli Wenedy.
• Na lekko falistym terenie, pod koronami drzew, dolne piętro krzewów tworzą graby, czeremchy oraz klony. W podszycie rosną takie gatunki jak kruszyna, dereń, kalina i bez czarny. W kierunku południowym drzewostan staje się rzadszy, a większe polany są bardziej widoczne. Można zauważyć tam również większą ilość dębów, robinii, brzóz oraz topól.

Zieleń nowo założona znajduje się w północnej części parku oraz wokół rond, ścieżek spacerowych i stawów. Roślinność ta składa się z trzech typów kwietników: bylinowej roślinności przybrzeżnej oraz roślinności wodnej, o nieregularnych kształtach i łącznej powierzchni wynoszącej 468 m². Na kwietnikach bylinowych można spotkać gatunki takie jak kosaćce, krokusy, tawułki, narcyzy, tulipany, orliki, pierwiosnki, goździki, fiołki, zawilce, dzwonki, sasanki, floksy, parzydła leśne, ostrożenie, szałwie oraz astry.

Na stanowiskach wilgotnych, okresowo zalewanych, znaleźć można niezapominajkę błotną, tojeść rozesłaną, pierwiosnek omączony oraz knieć błotną, obok licznych gatunków i odmian kosaćców. Z kolei roślinność wodna jest reprezentowana przez: łączeń baldaszkowy, rdestnicę pływającą, żabiściówkę, przęstkę pospolitą, pałkę oraz jeżogłówkę gałęzistą, a także trzcinę pospolitą. Rośliny te wymagają sadzenia na różnych głębokościach w stawie – od 0,2 m w strefach przybrzeżnych do 3 m w strefach głębokich.

W końcu, zieleń regularną wprowadzono głównie w części południowej (górnej) oraz północnej (dolnej), w pobliżu stawów oraz parkingów. Stanowią ją głównie drzewa oraz krzewy iglaste, takie jak modrzew europejski, sosna zwyczajna, sosna czarna, daglezja zielona oraz jałowiec syberyjski. Dodatkowo, posadzono również dekoracyjne krzewy liściaste, takie jak róża, forsycja, berberys, dereń biały, kalina koralowa, bez koralowy, a także żywopłoty z buka w okolicach parkingów.

W obszarze parku można zauważyć bogatą faunę, w tym wiele gniazdujących ptaków, takich jak dzięcioły, w tym dzięcioł zielony, kwiczoły, drozdy, szpaki, sikorki, kosy, sroki, kawki, kaczki krzyżówki, gołębie grzywacze, sójki, kukułki, gawrony oraz zięby. Największa liczba ptaków, w tym także śpiewających, spotykana jest w centralnych oraz południowo-środkowych częściach parku, które zachowały charakter naturalnego lasu. Obszar ten sprzyja gniazdowaniu, co przyciąga liczne gatunki.

• Oprócz ptaków, w parku żyją także wiewiórki, jeże, traszki zwyczajne oraz grzebieniasta, jak również różne gatunki żab, takie jak żaba moczarowa, trawna, wodna oraz jeziorkowa, a także ropucha szara oraz kumak nizinny.
• Warto dodać, że istotną część życia parku stanowią owady, chociaż niestety motyle, takie jak miecznik strażnik i miecznik tęczowy, zostały uznane za wyginione.

---

Oceń: Park Lilli Wenedy w Krakowie

---