Prokocim

---

Położenie geograficzne

Prokocim to dzielnica, która znajduje się w południowo-wschodniej części Krakowa. Wokół Prokocimia znajdują się różne osiedla, które tworzą z nim zróżnicowany krajobraz miejski. Do najbliższych sąsiednich osiedli, jakie graniczą z Prokocimiem, należy Nowe Prokocim, a także Bieżanów. Kolejnymi obszarami otaczającymi Prokocim są Podlesie oraz Rżąka, a także miejscowość Na Kozłówce.

W kierunku wschodnim od Prokocimia rozciąga się obszar Wola Duchacka Wschód oraz dzielnica Kabel-Płaszów, której granice wyznaczają istotne punkty w rozwoju tej zachwycającej okolicy. Od północy Prokocim sąsiaduje z linią kolejową, która prowadzi z Krakowa do Tarnowa, stanowiąc tym samym ważny szlak komunikacyjny w regionie.

Historia

Historia Prokocimia sięga czasów najdawniejszych, kiedy to z paleolitu pochodzą pierwsze znane ślady ludzkiego osadnictwa na tym terenie. W okolicach XIII wieku przed naszą erą na obszarze tym rozwinęła się kultura łużycka, a w trakcie wykopalisk przeprowadzonych w 1925 roku odkryto jedno z najbogatszych w Polsce cmentarzysk z tego okresu. Po upadku tej kultury, który miał miejsce około V wieku przed naszą erą, region przez długi czas mógł pozostawać bez stałych mieszkańców.

Wzmianka o Prokocimiu z czasów średniowiecza pojawia się w dokumentach z 1365 roku i jest związana z kwestiami majątkowymi. Przez następne stulecia wieś była typowym folwarkiem, który należał najpierw do rycerzy oraz zasobniejszych mieszczan krakowskich, a od szesnastego wieku znalazł się w rękach szlacheckich rodów takich jak Tarnowscy, Ostrogscy, Zasławscy, Lubomirscy oraz Sanguszkowie.

W połowie XVIII wieku Prokocim stał się siedzibą rodziny Wodzickich, którzy na tym terenie postawili pierwotnie dwór, a na początku XIX wieku murowany pałac. W 1595 roku wieś Prokocin, wtedy leżąca w powiecie szczyrzyckim, była własnością wojewody kijowskiego Konstantego Wasyla Ostrogskiego. Przez wiele lat, w 1895 roku, Prokocim przeszedł na własność Erazma Jerzmanowskiego, a po jego śmierci, w 1909 roku, jego żona Anna wystawiła majątek na sprzedaż. W roku 1910 zakon augustianów nabył posiadłość, pierwszym opatem został Grzegorz Uth.

Budowa linii kolejowej Kraków-Lwów w 1865 roku znacząco wpłynęła na charakter Prokocimia, który zyskał status podmiejskiej miejscowości kolejarskiej. Społeczność Prokocimia wykazywała duże zaangażowanie, a w 1918 roku powstał komitet robotników kolejowych pod nazwą „Spółdzielnia Kolejarzy dla Budowy Własnych Domów”. Zakupili 60 morgów ziemi od OO. Augustianów, co umożliwiło rozwój nowej kolonii, która przyczyniła się do rozbudowy obecnego Prokocimia. Inicjatorem powstania spółdzielni był Erazm Jerzmanowski, który zainicjował myśl o rozbudowie tej okolicy. W 1924 roku powstał Parafialny Komitet Ratunkowy. W 1931 roku Prokocim liczył już około 8000 mieszkańców, miał 40 ulic obsadzonych owocowymi drzewami, betonowe chodniki oraz piękne place i rynek. Jako pierwszy w województwie krakowskim zainstalowano publiczne oświetlenie elektryczne, a w 1926 roku miejscowość zyskała własny przystanek kolejowy.

W 1917 roku powstała Parafia Prokocim, która została wyodrębniona z parafii bieżanowskiej, do której należała od 1782 roku. Pierwszym proboszczem został Wilhelm Gaczek.

Okres okupacji przyniósł zmianę administracyjną, Gmina Prokocim została przyłączona do granic Krakowa, a niektóre z ulic, które miały swoich odpowiedników w mieście, zostały przemianowane. Po zakończeniu II wojny światowej w Prokocimiu rozpoczęto budowę nowych domków jednorodzinnych. Około 1965 roku w rejonie dawnych zabudowań powstało osiedle mieszkańców Na Kozłówce, a później także Osiedle Nowy Prokocim.

Wzdłuż ul. Gersona oraz ul. Bieżanowskiej zaczęły pojawiać się nowoczesne wieżowce. Na przestrzeni lat rozwijała się także infrastruktura tramwajowa, która początkowo posiadała pętlę przy Cmentarzu Podgórskim. Z czasem pętlę przedłużano do ul. Dworcowej i dalej do ul. Malborskiej, gdzie następuło odwracanie wagonów tramwajowych, aż do powstania pętli w Nowym Prokocimiu przy ul. Żniwnej. Do października 2000 roku linia nr 6 dojeżdżała do tej pętli, a później została skierowana na nową trasę w Kurdwanowie. W latach 2009-2011 linia nr 51 także kursowała do tej pętli, aż i ta została przeniesiona na inną trasę do Bieżanów Nowych. W chwili obecnej pętla tramwajowa w Prokocimiu jest używana jako przystanek końcowy dla niektórych kursów linii nr 24 (stan na 2016 roku).

Zabytki

W Prokocimiu znajdują się liczne cenne zabytki, z których na szczególną uwagę zasługuje zespół pałacowo-parkowy. Ten wyjątkowy kompleks został wpisany na listę zabytków 22 marca 1983 roku pod sygnaturą A-639. W skład tego zespołu wchodzą:

• zabytkowy, eklektyczny pałac, którego powstanie datuje się na pierwszą połowę XIX wieku, a przeprowadzone w latach 1891–1895 przebudowy znacząco wpłynęły na jego oblicze (do 2003 roku pełnił rolę domu dziecka, obecnie mieszka tutaj klasztor Augustianów),
• dawna wozownia, która znalazła nowe życie jako kaplica,
• park, w którym rosną kilkusetletnie dęby, z których niektóre zostały uznane za pomniki przyrody.

Interesującym miejscem w okolicy jest również Park im. Anny i Erazma Jerzmanowskich w Prokocimiu, który zasługuje na osobną uwagę.

Prokocim dziś

Prokocim, dziś, jest dynamicznym osiedlem, które obecnie można opisać jako typowe dla wschodnich dzielnic miejskich. W okolicach ulic, takich jak Wielicka, Ściegiennego oraz Bieżanowska, dominuje zabudowa jednorodzinna, znana lokalnie jako Prokocim Stary. Z kolei obszar leżący pomiędzy ulicą Nowosądecką a rzeką Drwinką został zagospodarowany przez osiedle Na Kozłówce, które charakteryzuje się nielicznymi domami jednorodzinnymi. W rejonie ulic Wielickiej, Jerzmanowskiego oraz Ściegiennego przeważają z kolei bloki mieszkalne, zarówno cztero- jak i dziesięciopiętrowe, które wspólnie tworzą Prokocim Nowy, z centralną arterią, ulicą Leonida Teligi.

W tej części Krakowa znajduje się Uniwersytecki Szpital Dziecięcy Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, który stanowi istotną część lokalnej infrastruktury, obok Wydziału Farmacji oraz Zespołu Akademików tego samego Collegium. Na terenie osiedla zorganizowano również Dom Opieki, a w pobliżu ulic Jasińskiego i Facimiech można znaleźć zespół bloków Pogodnej Jesieni, przeznaczony dla osób starszych i samotnych.

Warto wspomnieć, że w marcu 1983 roku zaczęło swoją działalność stowarzyszenie, które działa na rzecz dzieci – Korczakowska Republika Dziecięca „Dyliniarnia”. Pomysł tej charytatywnej inicjatywy zrodził się wśród dzieci, które same zainicjowały powstanie aktywnej organizacji, mającej na celu wsparcie nie tylko dla mieszkańców Nowego Prokocimia, ale również dla całej Dzielnicy XII Miasta Krakowa. Co ciekawe, nazwa ulicy Republiki Korczakowskiej, nadana przez Prezydenta Miasta Krakowa, Józefa Lassotę, prowadzi wzdłuż ulicy Teligi aż do siedziby Dyliniarni.

Parafia Prokocim, na przestrzeni lat, oddzieliła się od parafii Osiedla Nowy Prokocim, która znajduje się w rejonie ulicy Teligi. W tym wyjątkowym miejscu, korzystając w okresie przejściowym z kaplicy w parku, zapewnione są różnorodne usługi duszpasterskie dla lokalnej społeczności.

Od maja 2006 roku mieszkańcy Prokocimia mogą korzystać z darmowego publicznego hotspotu, który obejmuje obszar pomiędzy budynkami Kurczaba 31, 33 i 35, co niewątpliwie ułatwia codzienne życie lokalnej społeczności.

Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

W sercu Krakowa, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy powstał dzięki inicjatywie Władysława Poraya-Biernackiego w 1958 roku. Budowa szpitala rozpoczęła się w 1961 roku, a pomoc medyczna dla pierwszych pacjentów została udzielona w lutym 1966 roku. Siedziba szpitala mieści się przy ulicy Wielickiej 265, a sama placówka znana jest powszechnie jako Prokocim.

W szpitalu dziecięcym dostępne są różnorodne oddziały specjalistyczne, a wśród nich:

• Oddział Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka, Oddział Pulmunologii,
• Oddział Gastroenterologiczny,
• Oddział Hematologii i Onkologii Dziecięcej,
• Oddział Kardiologii Dziecięcej,
• Oddział Kardiochirurgii Dziecięcej,
• Oddział Dializ,
• Oddział Nefrologii Dziecięcej,
• Oddział Urologii Dziecięcej,
• Oddział Endokrynologii Dziecięcej,
• Oddział Neurologii Dziecięcej,
• Oddział Chirurgii Dziecięcej,
• Zakład Immunologii Klinicznej,
• Zakład Biochemii Klinicznej,
• Zakład Mikrobiologii,
• Zakład Patomorfologii i Mikroskopii Elektronowej,
• Pracownia Scyntygrafii Klinicznej,
• Pracownia Monitorowania Leków,
• Dział Rehabilitacji,
• Pracownia Radioterapii,
• Centrum Ambulatoryjnego Leczenia Dzieci im. C. Zabłockiego,
• Apteka szpitala.

Infrastruktura

Obiekty sakralne

W Prokocimiu Starym znajduje się wiele interesujących miejsc o charakterze sakralnym, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Do tych obiektów zalicza się Kościół MBDR, usytuowany przy ulicy Prostej 1.

Kolejnym ważnym punktem jest Klasztor OO. Augustianów, znajdujący się przy ulicy Górników, w bliskim sąsiedztwie którego leży kościół pw. św. Mikołaja z Tolentino.

Nieopodal, na ulicy Kurczaba 5, wznosi się Kościół Miłosierdzia Bożego. Warto wspomnieć, że odpust parafialny odbywa się w drugą niedzielę wielkanocną.

Na uwagę zasługuje także Sanktuarium Najświętszej Rodziny, które mieści się na ulicy Aleksandry 1. Kościół ten został ustanowiony sanktuarium w 1994 roku.

Edukacja

Prokocim może pochwalić się bogatą infrastrukturą edukacyjną. W dzielnicy znajdują się liczne placówki, w tym:

• Żłobek nr 28, ul. Kurczaba 21,
• Szkoła Podstawowa nr 41, ul. Jerzmanowskiego 6,
• Szkoła Podstawowa nr 117, ul. Kurczaba 15,
• Szkoła Podstawowa nr 123, ul. Okólna 16,
• Zespół Szkół Ogólnokształcących Integracyjnych nr 4, ul. Żabia 20,
• Zespół Szkół Specjalnych nr 3, ul. Wielicka 265,
• Przedszkole Samorządowe nr 28, ul. Duża Góra 30,
• Przedszkole Samorządowe nr 35, ul. Lilli Wenedy 7,
• Przedszkole Samorządowe nr 35 – filia, ul. Teligi 17,
• Przedszkole Samorządowe nr 35, ul. Okólna 18,
• Przedszkole Samorządowe nr 49, ul. Bieżanowska 40,
• Przedszkole Samorządowe nr 49 – filia, ul. Nad Potokiem 6,
• Przedszkole Samorządowe nr 87, ul. Spółdzielców 7,
• Przedszkole Samorządowe nr 135, ul. Stępnia 1,
• Przedszkole Samorządowe nr 150, ul. Teligi 28,
• Przedszkole Samorządowe nr 154, ul. Kurczaba 19,
• Przedszkole Samorządowe nr 176, ul. Aleksandry 15,
• Przedszkole Samorządowe nr 176 – filia, ul. Heleny 16,
• Przedszkole Samorządowe nr 180, ul. Telimeny 7,
• Szkoła Podstawowa nr 61, ul. Popławskiego 17,
• Gimnazjum nr 31, ul. Spółdzielców 5,
• Liceum Ogólnokształcące nr XV, ul. Dygasińskiego 10,
• Prywatne Liceum Ogólnokształcące nr 1, ul. Dygasińskiego 5a,
• Prywatne Gimnazjum Ogólnokształcące nr 1, ul. Dygasińskiego 5b,
• Prywatne przedszkole z oddziałem żłobkowym – Akademia Uśmiechu, ul. Śnieżna 15.

Obiekty handlowe

W Prokocimiu można znaleźć różnorodne obiekty handlowe. Wśród ofert znajdują się sklepy dużych sieci, jak również wiele mniejszych punktów sprzedaży spożywczych oraz odzieżowych. Dodatkowo, istnieje plac targowy, który zachęca do zakupów lokalnych produktów.

Kolejowy Klub Sportowy Prokocim Kraków

Warto zwrócić uwagę na sportowy klub „Kolejarz”, który został powołany do życia w 1921 roku. Jego siedziba, która obejmuje zarówno budynek klubowy, jak i boisko, znajduje się w malowniczym Parku Jerzmanowskich.

Osobny artykuł na temat tej lokalizacji można znaleźć pod adresem Prokocim Kraków.

---

Oceń: Prokocim

---