Park Ratuszowy w Krakowie

Parki

Park Ratuszowy to wyjątkowa przestrzeń miejska, która znajduje się w Krakowie, a dokładniej w dzielnicy XVIII Nowa Huta. Jest on usytuowany na osiedlu Szklane Domy, w obrębie Nowej Huty. Ten piękny park zajmuje powierzchnię około 2,2 ha, co czyni go znaczącą zieloną enklawą w tej dzielnicy.

Granice Parku Ratuszowego są doskonale określone. Od zachodu ogranicza go aleja Róż, natomiast od południa – aleja Przyjaźni. Na wschodzie park sąsiaduje z ulicą Edwarda Gardy-Godlewskiego, a od północy jego granice wyznacza ulica Edwarda Rydza-Śmigłego.

Chociaż park oficjalnie otrzymał swoją nazwę w 2003 roku, jego historia sięga o wiele dalej w przeszłość. Uchwała Rady Miasta Krakowa z dnia 2 lipca 2003 roku miała na celu jedynie prawne usankcjonowanie nazwy, którą lokalni mieszkańcy stosowali już od dłuższego czasu. Projekt parku stworzył Bronisław Szulewski, a dziś jest on ważnym punktem na mapie Krakowa, oferującym mieszkańcom i turystom możliwość relaksu oraz cieszenia się przyrodą w sercu Nowej Huty.

Historia

W początkowych planach związanych z budową Nowej Huty, miejsce to miało być usytuowane na północ od placu Centralnego. Przewidziano tam wspaniały ratusz, który miał zdobić rozległy plac, otoczony reprezentacyjnymi gmachami. Ideą było stworzenie centrum nowego miasta, gdzie plac Ratuszowy oraz zabudowa stanowiłyby istotny element urbanistyczny. Pomimo szczegółowych projektów, te ambitne plany nigdy nie zostały zrealizowane, a Nowa Huta stała się częścią Krakowa, co skutkowało zaniechaniem budowy ratusza.

Na zachodniej stronie alei Róż, na części placu Ratuszowego, wybudowano dwa budynki mieszkalne, które pomieściły sklepy oraz punkty usługowe, takie jak Świat Dziecka. Obok tych budynków stworzono niewielki park, który zintegrowano z osiedlem Zgody. Pozostały obszar po wschodniej stronie alei wykorzystano na osiedlu Szklane Domy, przekształcając go w obecny park Ratuszowy.

Na początku lat 60. XX wieku, plac, który przyjął kształt prostokąta, został podzielony dwoma szerokimi chodnikami. Te chodniki skrzyżowały się w centralnej części parku, tworząc cztery nieregularne, trójkątne obszary. Zasadzone tam drzewa miały na początku komponować się bez drzew iglastych. Z biegiem czasu wśród zieleni znalazły się rzeźby plenerowe, z których niektóre były umieszczone tylko na krótki czas, takie jak „Człowiek z ptakiem”, „Narciarz” czy „Totem”. Przy alei Róż znajdują się rabaty róż, zaprojektowane w układzie prostopadłym do jezdni, zasadzonych pomiędzy drzewami, które grupowano w czwórki, tworząc w ten sposób malowniczą aleję wzdłuż chodnika.

W parku znalazły swoje miejsce różne elementy małej architektury, takie jak: ławki, oświetlenie, stoliki do gier. Ławki miały stalową konstrukcję, ich siedziska i oparcia wykonano z drzewnych listew, malowanych na zielono. Usytuowane były przy głównych alejach parku. Natomiast lampy parkowe, zamontowane jednostronnie wzdłuż alejek, przybrały formę słupów żelbetowych, ośmiobocznych w przekroju, z kuli szklanymi kloszami. Należy jednak wspomnieć, że północno-wschodnia część parku była niedostatecznie oświetlona.

Stoliki do gier, które były rozlokowane przy głównych alejkach, znajdowały się na wydzielonych placykach, z nawierzchnią z kostki betonowej, co dodawało parku przyjemnego charakteru oraz sprzyjało spędzaniu wolnego czasu w otoczeniu zieleni.

Infrastruktura i roślinność

W roku 2003 nastąpiła formalna zmiana statusu skweru, który zyskał miano parku o powierzchni 2,2 ha. Park charakteryzuje się prostokątnym kształtem, wyposażonym w dwie alejki o szerokości 4 m, które przecinają się w centralnej części. Teren parku otoczony jest z trzech stron szerokimi chodnikami mającymi około 7 m, które biegną wzdłuż przylegających jezdni. Od strony ulicy Gardy-Godlewskiego park graniczy bezpośrednio z drogą. W kolejnych latach do głównej alei doprowadzono wąskie ścieżki, jakie powstały w okolicy skrzyżowania z ulicą Rydza-Śmigłego oraz od Alei Przyjaźni. Niestety, na skutek późniejszych nasadzeń, układ parku uległ pewnemu zatarciu, jednak najlepiej zachowały się jego fragmenty w pobliżu Alei Róż.

Ważnym punktem tego parku jest rzeźba autorstwa Wiesława Bielaka, zatytułowana Akwarium, znajdująca się u zbiegu głównych alejek parkowych. Jest to jedyna rzeźba, która przetrwała spośród kilku, które kiedyś zdobiły to miejsce. Stworzona w 1975 roku z wapienia pińczowskiego, przedstawia ryby płynące w przeciwnych kierunkach lub rybę z spienioną wodą.

W 2013 roku podjęto decyzję o rewitalizacji parku, a rok później dokonano szczegółowej inwentaryzacji. Badania wykazały dużą różnorodność roślinności, identyfikując około 485 gatunków drzew i krzewów. Najstarsze drzewa mają od 50 do 60 lat, w skład tych roślin wchodzą m.in.: lipy drobnolistne, jesiony wyniosłe, klony pospolite oraz dęby szypułkowe, które zostały posadzone przy zakładaniu parku. W parkowym krajobrazie widoczne są również systematyczne dosadzenia, w tym dużych ilości jabłoni purpurowych, a drzewa rosną zarówno w grupach, jak i wzdłuż alejek parkowych oraz przy studni od strony ulicy Rydza-Śmigłego.

Wzięto pod uwagę również krzewy, takie jak bzy czarne, lilaki, derenie jadalne oraz śnieguliczki białe. W 2023 roku jedno z drzew, Buk pospolity odm. purpurowa, uplasowało się na liście pomników przyrody w Krakowie z obwodem pnia wynoszącym 251 cm w pierśnicy.

Rewitalizacja parku, która miała miejsce w 2015 roku, obejmowała m.in. wymianę nawierzchni alejek, wymianę ławek oraz oświetlenia. Podczas tych prac zamontowano nowe stoliki do gry w szachy, a także ławki bez oparcia, które pojawiły się wśród zieleni. Oświetlenie zostało zmienione na ledowe, a dodatkowo zakupiono reflektory ziemne do iluminacji drzew. Bardzo ważnym aspektem rewitalizacji była poprawa stanu zieleni; drzewa w złym stanie usunięto, a niektóre z nich przycięto i pozbawiono obumarłych gałęzi. Teren parku znajduje się na obszarze układu urbanistycznego Nowej Huty, który został wpisany do rejestru zabytków (nr A-1132) decyzją z 30 grudnia 2004 r. W związku z tym, wszelkie prace w tym obszarze wymagają uzyskania pozwolenia konserwatorskiego.

Po wschodniej stronie Parku Ratuszowego, na osiedlu Szklane Domy, znajduje się tzw. „blok szwedzki”, będący pierwszym w pełni modernistycznym budynkiem mieszkalnym w Nowej Hucie.

W ramach realizacji projektu Kody Miasta, w Parku Ratuszowym umieszczono 17 ławek, które posiadają tabliczki z dedykacjami literackim patronom. Wśród tych patronów można wymienić: Stefana Żeromskiego, Cypriana Kamila Norwida, Walerego Pisarka, Wiktora Woroszylskiego, Aleksandra Ścibor-Ryskiego, Jana Józefa Szczepańskiego, Renatę Radłowską, Artura Międzyrzeckiego, Pawła Majkę, Tadeusza Konwickiego, Hugo Kołłątaja, Katarzynę Kobylarczyk, Ryszarda Kapuścińskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Marię Dąbrowską, Jana Brzechwę oraz Wojciecha Bogusławskiego.

Projekt ten jest realizowany przez Krakowskie Biuro Festiwalowe, które pełni rolę operatora tytułu Kraków Miasto Literatury UNESCO, przyznanego miastu w 2013 roku.

Oceń: Park Ratuszowy w Krakowie

★★★★★
Średnia ocena:4.82 Liczba ocen:19