Osiedle Słoneczne (Kraków)

---

Historia i charakterystyka architektoniczna osiedla

Osiedle Słoneczne w Krakowie, które zyskało swoją formę w latach 1956–1958, powstało z inicjatywy architekta Stanisława Juchnowicza. Juchnowicz był członkiem zespołu kierowanego przez Tadeusza Ptaszyckiego, który odpowiedzialny był za finalny kształt realizowanych projektów osiedli mieszkaniowych. W architekturze budynków wyraźnie widać odejście od socrealizmu, co objawia się w braku ozdobnych detali, typowych dla osiedli budowanych w pierwszej połowie lat 50. XX wieku. Stylizowana architektura tej części Nowej Huty charakterizuje się funkcjonalizmem.

Wewnątrz osiedla, bloki mieszkalne ulokowane są równolegle do takich ulic jak Al. Róż, ul. Żeromskiego oraz Struga. Zewnętrzna część osiedla charakteryzuje się wyeksponowanym parterem, w którym zlokalizowane są różnorodne lokale handlowo-usługowe. Wstęp do pomieszczeń użytkowych aranżowano na kilka sposobów. Dla lokali w bloku nr 8 od ul. Struga i nr 14 od ul. Żeromskiego, wejście prowadzi bezpośrednio z poziomu chodnika. Z kolei do lokali w dwóch blokach przy Al. Róż należy wchodzić po schodkach, a przy nich znajdują się wyróżniające kolumny, które wspierają ryzalitowo wysunięte części budynków z mieszkalnymi kondygnacjami na górze. Podobne rozwiązanie w postaci schodków do lokali użytkowych występuje również w bloku nr 9, który znajduje się w okolicy skrzyżowania ulic Struga, Żeromskiego oraz Wojciechowskiego.

W południowej części osiedla, układ budynków prezentuje się nieco inaczej. Budynek nr 1 to obiekt o siedmiu kondygnacjach. W miarę przesuwania się na wschód, napotykamy cztery niższe budynki trzypiętrowe, które przylegają do ul. Rydza Śmigłego. Charakterystycznym elementem tych obiektów są niewielkie lokale umieszczone na bocznych ścianach, znajdujące się na poziomie piwnicy, które są skomunikowane z chodnikami pochylnią. W tych pomieszczeniach, historycznie znajdowały się nawet garaże na motocykle oraz zakłady usługowe. Do dnia dzisiejszego, w bloku nr 2 działa firma ubezpieczeniowa.

Projekt budynku nr 1 miał swoje początki z początku 1956 roku i był efektem pracy zespołu, w skład którego weszli: Tadeusz Janowski, Stefan Golonka, Anna Anlauf oraz Tadeusz Wnuk. Elewacja tego budynku jest wyspecjalizowana w ryzalitach wspartych na sześciu słupach, które znajdują się w parterowej części. Tam także zlokalizowane są lokale handlowo-usługowe, których wejścia prowadzą bezpośrednio z chodnika lub poprzez podcienie pod wysuniętymi częściami budynku. Dawniej, na dachu budynku widniał charakterystyczny neon „ZURT”, który informował o obecności sklepu oferującego artykuły elektroniczne, takie jak radioodbiorniki, telewizory oraz gramofony.

Budynki na osiedlu Słonecznym nie są ze sobą powiązane w ciągi typowe dla socrealistycznych koncepcji, lecz rozdzielone są uliczkami, chodnikami oraz elementami zieleni. W skład kompleksu mieszkalnego wchodzi 13 budynków mieszkalnych, z których dwa znajdują się wewnątrz osiedla. Mamy tutaj blok nr 13, usytuowany w kierunku południkowym oraz blok nr 17, który został wzniesiony znacznie później. W tej okolicy znajduje się również ogrodzony plac zabaw dla dzieci.

Wokół osiedla rozciągają się trawniki, które oddzielają budynki od ulic, a na tych przestrzeniach umiejscowione są szpalery drzew, co podnosi estetykę całej architektury osiedla.

Obiekty na terenie osiedla

Osiedle Słoneczne jest miejscem bogatym w historię oraz różnorodne obiekty, które nadają mu unikalny charakter. Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje dotyczące budynków i organizacji znajdujących się na tym osiedlu:

• Osiedle Słoneczne 1 – w tym budynku mieszkał Antoni Kawałko, a na parterze zlokalizowana była jego galeria malarstwa,
• Osiedle Słoneczne 2 – swoich mieszkańców miała Krystyna Pisarkowa oraz Walery Pisarek, a także Władysław Dobrucki, co zostało upamiętnione tablicą pamiątkową na budynku,
• Osiedle Słoneczne 3 – od roku 1994 siedzibę w tym miejscu ma Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe Adrem S.A., które zajmuje się zarządzaniem oraz administrowaniem budynkami, zwłaszcza na terenie Nowej Huty,
• Osiedle Słoneczne 10 – znajduje się tam przedszkole samorządowe nr 107,
• Osiedle Słoneczne 12 – umiejscowiona jest tam szkoła podstawowa nr 105,
• Osiedle Słoneczne 14 – w tym budynku działa Fundacja Nowe Centrum, organizacja pozarządowa, która koncentruje się na wsparciu osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
• Osiedle Słoneczne 16 – wcześniej mieścił się tutaj sklep dawnej Składnicy Harcerskiej, a następnie Oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Dzieje Nowej Huty. Po reorganizacji muzeum zostało przeniesione do pomieszczeń dawnego kina Światowid i obecnie działa jako Muzeum Nowej Huty. W lokalu po muzeum, od 2020 roku, funkcjonuje Klub Zgody, będący placówką Ośrodka Kultury Kraków-Nowa Huta.

---

Oceń: Osiedle Słoneczne (Kraków)

---