Alfred Birkenmayer

---

Życiorys

Pochodzenie Alfreda Birkenmeyera sięga niemieckich korzeni. Był synem Ludwika Antoniego (1855–1929), wysokiej rangi astronoma oraz historyka nauk ścisłych, który wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim, oraz Zofii z Karlińskich, córki Franciszka Karlińskiego. W rodzinie panował intelektualny klimat. Miał kilku braci; najbardziej znany z nich, Aleksander Ludwik, był historykiem nauk ścisłych i filozofii, z kolei Józef zyskał uznanie jako profesor oraz krytyk literacki. Wincenty natomiast, był uznawanym polonistą i pasjonatem taternictwa.

Po ukończeniu edukacji w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie, Birkenmayer podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Już od 1910 roku był aktywnym członkiem Związku Walki Czynnej oraz Związku Strzeleckiego. W momencie wybuchu I wojny światowej, wstąpił do armii austro-węgierskiej, a później do Legionów Polskich, gdzie pełnił służbę w artylerii. Po wybuchu kryzysu przysięgowego zmuszony był do ukrywania się przed austriacką żandarmerią, biorąc czynny udział w konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej w Małopolsce Wschodniej. Z racji swoich działań, władze Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej wydały na niego wyrok śmierci.

W latach 1918–1927 służył w Wojsku Polskim, gdzie z racji swoich umiejętności językowych, znalazł się w Oddziale II Sztabu Generalnego. Brał uczestniczył w kluczowych planach związanych z Trzecim Powstaniem Śląskim. W okresie 1922–1924 kierował placówką „Brzoza” w Berlinie. Był także redaktorem pisma Polska Zbrojna. 30 kwietnia 1928 roku, na własną prośbę, otrzymał długoterminowy urlop, który wkrótce przekształcono w stan nieczynny trwający aż do 5 listopada 1928. 1 września 1930 roku został powołany do działań przysposobienia wojskowego, lecz już 31 października 1930 przeszedł na emeryturę.

Już w 1928 roku, z ramienia BBWR, został zastępcą posła, a dwa lata później posłem na Sejm. Zajmował również istotne stanowiska w agencjach prasowych „Express” oraz „Iskra”. W latach 1931–1934 piastował funkcję redaktora naczelnego prorządowych wydawnictw Pomorskiej Spółdzielni Wydawniczej w Toruniu oraz kierownika sekretariatu wojewódzkiego BBWR w Wilnie. W 1935 roku rozpoczął pracę w Polskim Radiu.

W momencie wybuchu II wojny światowej, Birkenmayer powrócił do działalności wywiadowczej. W 1940 roku został skierowany na placówkę w Belgradzie, którą musiał opuścić z powodu agresji Niemców na Francję. Działając pod pseudonimem „Burmistrz”, angażował się w operacje wywiadowcze w Casablance i Madrycie, zajmując się przerzutem polskich żołnierzy do Wielkiej Brytanii. Został aresztowany przez policję rządu Vichy i ukarany siedmioma miesiącami więzienia. Po zwolnieniu, udało mu się przejść przez Maroko do Ottawy, gdzie do końca wojny kontynuował służbę w wywiadzie. Po wojnie osiedlił się w Kanadzie, aktywnie działając w Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów.

Alfred Birkenmayer został pochowany w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W 1920 roku ożenił się ze Zdzisławą Jugan, zaś po jej zgonie, w dniu 17 stycznia 1931 roku, wstąpił w związek małżeński z Konstancją Sandecką.

Ordery i odznaczenia

Alfred Birkenmayer był odznaczonym bohaterem, którego zasługi w walce o niepodległość Polski zostały uhonorowane licznymi medalami i odznaczeniami. Lista jego wyróżnień obejmuje:

• Krzyż Niepodległości z Mieczami – nadany 7 lipca 1931, w uznaniu „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Walecznych,
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej,
• Order Świętego Sawy.

---

Oceń: Alfred Birkenmayer

---