Andrzej Warchał

---

Życiorys

Andrzej Stanisław Warchał przyszedł na świat 16 marca 1943 roku w Krakowie. Jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, którą ukończył w 1970 roku. Jego zaangażowanie w życie polityczne i artystyczne stało się szczególnie widoczne w 1968 roku, kiedy brał aktywny udział w wydarzeniach marcowych, co doprowadziło do jego aresztowania.

Andrzej Warchał był prominentną postacią kabaretu Piwnica pod Baranami, gdzie występował od 1963 do 1995 roku. W trakcie swojej kariery stał się jedną z najważniejszych gwiazd tego miejsca. Jego występy przyciągały uwagę, a jego przekaz polityczny spowodował, że był obiektem obserwacji Służby Bezpieczeństwa, która monitorowała jego działalność za propagowanie antykomunistycznych idei.

Podczas występów artysta posługiwał się charakterystyczną, czerwoną, składana mównicą, która stała się jego znakiem rozpoznawczym. W 1981 roku, na łamach pisma ZSMP „Płomienie”, określono go jako:

czerwonym komisarzem, który zza swojej czerwonej trybunki wygłasza bałamutne komunały.

Recenzję tej kwestii przygotowała Bożena Krzywobłocka, posługując się pseudonimem „Widz”.

Wachał miał również znaczący wkład w produkcję filmową, współpracując ze Studiem Filmów Animowanych w Krakowie. Objął tam stanowisko kierownika literackiego, a swoją karierę filmową rozpoczął w 1976 roku, kiedy zrealizował swój pierwszy film Namiar. Sukces przyszedł w 1979 roku, kiedy za film Gołąbek otrzymał Grand Prix w Lille. Jego osiągnięcia w dziedzinie filmu zostały dostrzegane, otrzymał także nagrodę resortową przyznaną przez Ministerstwo Kultury i Sztuki w 1980 roku. Warchal zrealizował ponad 20 filmów, a muzykę do jego projektów skomponowali m.in. Jan Kanty Pawluśkiewicz oraz Zygmunt Konieczny.

W zakresie tekstów satyrycznych, Warchał publikował w takich tytularnych czasopismach jak „Szpilki” oraz „Przekrój”, a jego twórczość została również opublikowana w formie książek.

W okresie stanu wojennego, 13 grudnia 1981 roku, Warchał został internowany. Spędził czas w kilku miejscach, takich jak Nowa Huta-Ruszcza, Nowy Wiśnicz oraz Załęże, gdzie przebywał jako jedyny artysta z Piwnicy. Tam znalazł się 29 grudnia 1981 roku, a zwolnienie nastąpiło na mocy decyzji wydanej 7 stycznia 1982 roku.

Życie prywatne

Ojcem artysty był Adam (1913–1992), a matką – Aleksandra (1914–1998). Historia rodzinna jest szczególnie znacząca, gdyż ojciec przeżył tragiczne doświadczenia związane z pobytem w KL Auschwitz. Warto pamiętać, że te wydarzenia miały wpływ na życie artysty oraz jego twórczość.

Artysta zmarł 16 maja 2008 roku w Krakowie. Jego ostatnim miejscem spoczynku jest cmentarz Rakowicki, gdzie został pochowany w kwaterze LXV rząd 8.

Nagrody

Andrzej Warchał, uznany twórca filmowy, zdobył liczne nagrody, które świadczą o jego wyjątkowym talencie i wkładzie w kinematografię. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz wyróżnień, które zdobył w trakcie swojej kariery:

• 1978 – „Pax” – Linz (MFF) – dyplom honorowy,
• 1979 – „Gołąbek” – Lille (8. MFFKiD) – Grand Prix w kategorii Film animowany,
• 1980 – „Cinéma vérité” – Espinho (9. Międzynarodowy FFA) – nagroda specjalna jury,
• 1980 – „Gołąbek” – nagroda ministra kultury i sztuki,
• 1981 – „Droga z przejazdem strzeżonym” – Kraków (Ogólnopolski FFK) – Syrenka Warszawska, wyróżnienie Klubu Krytyki Filmowej SDP,
• 1984 – „Ta nasza młodość” – Białystok (7. Konfrontacje Filmowe „Młodzi za i przed kamerą”) – wyróżnienie honorowe oraz puchar „Gazety Współczesnej”,
• 1984 – „Ta nasza młodość” – Oberhausen (30. MFFK) – nagroda pracowników festiwalu,
• 1984 – „Poznać świat” – Kraków (Ogólnopolski FFK) – Nagroda Główna Brązowy Lajkonik w kategorii Inne formy,
• 1985 – „Czwartek – nieczynne” – Syrenka Warszawska, nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP,
• 1986 – „Semper in altum” i „Szpital polowy” – nagroda szefa kinematografii za najwybitniejsze osiągnięcia programowe w dziedzinie filmu za rok 1985 w kategorii filmu krótkometrażowego,
• 1987 – „Semper in altum” – Zamość (Festiwal Filmów Animowanych Animafilm) – nagroda,
• 1987 – „Dotańczyć mroku” – Kraków (Ogólnopolski FFK) – Nagroda Główna Brązowy Lajkonik.

Warta zaznaczenia jest różnorodność kategorii oraz prestiżowych festiwali, na których filmy Warchała zdobyły uznanie. Dalsze informacje można znaleźć na stronach Filmpolski.pl oraz Culture.pl.

Twórczość (reżyser)

Andrzej Warchał to wybitny reżyser, którego twórczość objawia się w wielu interesujących dziełach. Poniżej przedstawiamy chronologiczną listę jego projektów filmowych, które pokazują ogromny wachlarz jego talentu oraz zaangażowania w sztukę filmową.

• 1976: „Namiar”,
• 1977: „Retrospekcja”, „Pax”,
• 1978: „Spotkanie”, „Rozbrojenie totalne (wskazówki i zalecenia)”, „Gołąbek”,
• 1979: „Anna”, „Cinema verite”,
• 1980: „Droga z przejazdem strzeżonym”, „Przesłanie”,
• 1981: „Mówcy”,
• 1982: „Ta nasza młodość”,
• 1984: „Twarz”, „Poznać świat”, „Rozmowa synów Lota z ojcem po obejrzeniu się matki”,
• 1985: „Czwartek nieczynne”, „Semper in altum”,
• 1986: „Dotańczyć mroku”, „Szpital polowy”,
• 1987: „Amfilada”, „Otwarcie sezonu”,
• 1989: „Mój portret”, „Powolny dojazd do centrum miasta”.

Źródło: Filmpolski.pl

Książki

Andrzej Warchał jest autorem wielu interesujących dzieł literackich, które można podzielić na kilka wydań. Wśród nich wyróżnia się:

• Zagęszczenie, czyli opowieści futurologiczne, wydane przez Wydawnictwo Literackie w Krakowie w 1983 roku, posiadające numer ISBN 83-08-00927-1, jest książką, która zaprasza czytelnika do rozważań nad przyszłością i futurologicznymi wizjami.
• Teksty z Piwnicy pod Baranami oraz inne, które ukazały się w 2000 roku dzięki Zebra Agencji Wydawniczej w Krakowie, z numerem ISBN 83-87219-37-1, to zbiór różnorodnych tekstów, które ukazują bogaty świat kultury i sztuki związanej z tą unikalną sceną artystyczną.

---

Oceń: Andrzej Warchał

---