Elżbieta Ludwika Penderecka, urodzona w 1947 roku w Krakowie, jest wybitną polską działaczką kulturalną, która odegrała znaczącą rolę w promowaniu muzyki w Polsce i poza jej granicami.
Jako inicjatorka festiwali muzycznych, przyczyniła się do rozwoju i popularyzacji kultury muzycznej, organizując wydarzenia, które przyciągają zarówno polskich, jak i zagranicznych artystów.
Co więcej, Elżbieta Penderecka jest członkinią władz międzynarodowych fundacji muzycznych, co dodatkowo podkreśla jej zaangażowanie w międzynarodową współpracę w dziedzinie sztuki.
Życiorys
Życie prywatne
Elżbieta Solecka rozpoczęła swoją edukację w X Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie, a następnie kontynuowała ją na kierunku fizyki, zapisując się na Uniwersytet Jagielloński. W życiu osobistym jej kluczowym wydarzeniem było zawarcie małżeństwa z Krzysztofem Pendereckim 19 grudnia 1965 roku. Para doczekała się dwójki dzieci: Łukasza, który urodził się w 1966 roku i wspiera obecnie swoich pacjentów jako psychiatra, oraz Dominiki, rocznik 1971, która ukończyła studia z zakresu filologii włoskiej.
Działalność zawodowa i społeczna
Elżbieta Penderecka od drugiej połowy lat 60. pełniła rolę sekretarki Krzysztofa Pendereckiego. W 1990 roku założyła i prowadziła przez pięć lat pierwszą prywatną agencję kulturalną, znaną jako Heritage Promotion of Music and Art. Jej zaangażowanie w kulturę międzynarodową związane było również z Festiwalem im. Pablo Casalsa w Portoryko, gdzie pomagała mężowi, który pełnił rolę dyrektora artystycznego od 1992 do 2002 roku. Elżbieta zasiadała w radach nadzorczych wielu instytucji kulturalnych, a także była współzałożycielką Europejskiej Fundacji Mozartowskiej.
Wspierała utworzenie orkiestry kameralnej Sinfonietta Cracovia, która obecnie pełni funkcję oficjalnej orkiestry Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. W 1997 roku współorganizowała koncert charytatywny dla ofiar powodzi, na którym wystąpili m.in. Sinfonia Varsovia, Yehudi Menuhin oraz Chór Filharmonii Narodowej wraz z solistką, Ewą Pobłocką. W tym samym roku zainicjowała również cykl koncertów „Koncerty Wielkich Mistrzów – Elżbieta Penderecka zaprasza”, w ramach którego występowali tacy artyści jak Mstisław Rostropowicz, Jessye Norman i Simon Estes.
W latach 1996–2000 pełniła funkcję przewodniczącej rady programowej Festiwalu Kraków 2000 – Europejskie Miasto Kultury oraz była dyrektorem artystycznym Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego w 1998 roku. Również w 1997 roku zainicjowała pierwszy Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena, który początkowo odbywał się w Krakowie, a od 2004 roku przeniósł się do Warszawy.
W 2003 objęła stanowisko prezesa Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena. Jako dyrektor generalny prowadziła festiwal pianistyczny zainaugurowany w 2004 roku w Warszawie, będący kontynuacją festiwalu „Mistrzowie fortepianu – wielkie talenty”. W 2005 roku zainicjowała utworzenie Orkiestry Akademii Beethovenowskiej, składającej się z utalentowanych studentów oraz absolwentów Akademii Muzycznej w Krakowie.
W tym samym roku weszła w skład komitetu honorowego poparcia Lecha Kaczyńskiego w jego staraniach o urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a w latach 2010 i 2015 aktywnie wspierała kampanię Bronisława Komorowskiego, przystępując do jego komitetu poparcia.
Odznaczenia i wyróżnienia
Elżbieta Penderecka posiada liczne ordery oraz odznaczenia, które odzwierciedlają jej znaczący wkład w dziedzinę kultury oraz sztuki. W 2023 roku, otrzymała Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, który jest jednym z najwyższych odznaczeń w Polsce.
- Krzyż Kawalerski Orderu Białej Róży Finlandii – Finlandia (2023),
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – Polska (2012),
- Krzyż Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec – Niemcy (2012),
- Krzyż z Gwiazdą Orderu Pro Merito Melitensi – Zakon Maltański (2011),
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – Polska (2011),
- Odznaka Honorowa „Bene Merito” – Polska (2010),
- Krzyż Kawalerski Orderu Bernardo O’Higginsa – Chile (2008),
- Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej – Włochy (2007),
- Krzyż Oficerski Orderu „Za zasługi dla Litwy” – Litwa (2006),
- Złota Odznaka Honorowa za Zasługi dla Republiki Austrii – Austria (2003),
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – Polska (1996).
W obszarze nagród i wyróżnień, Elżbieta Penderecka również zyskała liczne zaszczyty. W 2022 roku została uhonorowana tytułem honorowego obywatela Zabrza. Jej osiągnięcia w zakresie kultury przyczyniły się do przyznania jej wielu nagród.
- Paszport „Polityki” 2012 w kategorii kreator kultury (wraz z mężem Krzysztofem Pendereckim) – 2013,
- Złoty Medal Kraków 2000 – 2003,
- Europejska Nagroda Kultury – 2002,
- Nagroda Tytana Tytanów na festiwalu Crackfilm za działania na rzecz promocji wizerunku Polski w świecie – 2002,
- Medal im. prof. Juliana Aleksandrowicza – 2000,
- Medal 40-lecia Programu Fulbrighta w Polsce – 1999,
- Honorowa Odznaka „Za zasługi dla województwa krakowskiego” – 1998,
- Złota Statuetka Business Centre Club – 1998,
- Nagroda Pro Musica Viva za znaczący wkład i osiągnięcia w polskim i międzynarodowym życiu muzycznym – 1997.
Te liczne odznaczenia oraz nagrody są świadectwem jej pracy oraz zaangażowania na rzecz kultury, co czyni ją wybitną postacią w polskim środowisku artystycznym.
Przypisy
- Odznaczenia państwowe z okazji 20-lecia Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena. prezydent.pl, 11.12.2023 r. [dostęp 11.12.2023 r.]
- Vuonna 2023 ulkomaalaisille annetut kunniamerkit – Utmärkelsetecken förlänade åt utlänningar 2023. ritarikunnat.fi, 12.05.2023 r. [dostęp 22.12.2023 r.] (fiń.).
- Paweł Kurczonek: Zabrze. Nadano honorowe obywatelstwa. dziennikzachodni.pl, 29.09.2022 r. [dostęp 14.11.2024 r.]
- Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 04.04.2022 r.]
- Mateusz Borkowski: 50. rocznica prawykonania Pasji Krzysztofa Pendereckiego. dziennikpolski24.pl, 31.03.2016 r. [dostęp 29.03.2020 r.]
- Kompozytor, dyrygent, pedagog. Sylwetka Krzysztofa Pendereckiego. polskieradio.pl, 29.03.2020 r. [dostęp 03.04.2020 r.]
- Konrad Szczęsny: Byli razem ponad pół wieku… Oto niezwykła historia Krzysztofa i Elżbiety Pendereckich. viva.pl, 29.03.2020 r. [dostęp 29.03.2020 r.]
- Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego. dziennik.pl, 15.03.2015 r. [dostęp 15.03.2015 r.]
- Penderecki poderwał żonę, gdy miała 16 lat. Ile miał on?. fakt.pl, 19.06.2015 r. [dostęp 29.03.2020 r.]
- Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec dla Elżbiety Pendereckiej. wpolityce.pl, 12.11.2012 r. [dostęp 20.07.2014 r.]
- M.P. z 2012 r. poz. 598.
- Paszporty 2012: kto laureatem?. polityka.pl, 15.01.2013 r. [dostęp 20.05.2014 r.]
- Uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych z okazji Dnia Służby Zagranicznej. msz.gov.pl, 17.11.2010 r. [dostęp 07.09.2012 r.]
- Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego. onet.pl, 16.05.2010 r. [dostęp 26.04.2014 r.]
- Penderecka Elżbieta. beethoven.org.pl. [dostęp 26.05.2017 r.]
- Apdovanotų asmenų duomenų bazė. lrp.lt. [dostęp 21.10.2020 r.] (lit.).
- M.P. z 1997 r. nr 14, poz. 124.
- Teresa Filas: X Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie w latach 1953–1983. Zygmunt Ruta (red. nauk.), Kraków: Wydawnictwa Akcydensowe, 1984.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Zofia Gołubiew | Adam Wroński | Wojciech Dąbrowski (piosenkarz) | Zbigniew Grzybowski (malarz) | Witold Zechenter | Zofia Wójcicka-Chylewska | Ewa Lipska | Jerzy Józef Biernat | Helena Rozwadowska | Barbara Muszyńska | Stanisław Bieliński | Monika Chlebek | Szymon Nehring | Zofia Rudnicka (choreograf) | Tadeusz Wilkosz | Agata Wąsowska-Pawlik | Jakub Płużek | Halina Jarczyk | Eugeniusz Kalinowski (aktor) | Leon WanatOceń: Elżbieta Penderecka