Celina Klimczak

---

Życiorys

Celina Klimczak była jedną z trzech córek Franciszka Klimczaka, który przyszedł na świat 7 września 1881 roku w Radziechowach, w okolicach Żywca. Franciszek pochodził z licznej rodziny góralskiej, żyjącej w ubóstwie. Jej matka, Maria Schwarzenberg-Czerny, urodziła się 21 marca 1886 roku w Krakowie, skąd pochodzi jej rodzina. Celina przyszła na świat w Dębnikach, w domu przy ulicy Zduńskiej 11, który został sprzedany w 1931 roku. Po tym wydarzeniu przeniosła się z rodziną na Sławkowską 1, w miejscu znanym jako Dom Arcybractwa Miłosierdzia, który wcześniej był zamieszkany przez Goethego w Krakowie.

W 1934 roku rodzina Klimczaków zamieszkała na ulicy Siennej 7. Celina miała wyjątkowe szczęście, gdyż jej ojcem chrzestnym został Bolesław Schwarzenberg-Czerny, brat jej matki. Edukację formalną rozpoczęła w szkole powszechnej w Krakowie w roku szkolnym 1922/23. W 1926 roku przeszła do nauki w gimnazjum, a w 1934 roku zdała maturę w żeńskim gimnazjum im. Św. Urszuli, prowadzonej przez siostry Urszulanki. Już wtedy aktywnie występowała w przedstawieniach szkolnych, grając jedną z ról, w której zmieniała się z motyla w królewicza. W jej klasie uczyły się również trzy uznane później aktorki: Zofia Truszkowska, Irena Orska oraz Zofia Szamotówna.

Rok 1934 to początek jej studiów na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie zgłębiała tematykę romanistyki. Niestety, przerwała kształcenie po pierwszym roku nauki, w 1935. W tym czasie związała się z Akademickim Związkiem Morskim, uzyskując stopień żeglarza śródlądowego, co miało miejsce 10 sierpnia 1935 roku w Trokach, podczas jednego z obozów, w których brał również udział Jerzy Putrament.

W 1935 roku zrealizowała eksternistycznie egzamin aktorski u Zelwerowicza w P.I.S.T. Mimo że namawiał ją do pozostania w szkole, Celina postanowiła wybrać karierę aktorską. Uzyskała odpowiednie prawo do angażowania się w sztuki wydane przez Związek Zawodowy Artystów Scen Polskich Z.A.S.P. W tym samym roku zdobyła angaż w przedstawieniu Stare Wino Szumi, które odbyło się w Teatrze Miejskim im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, gdzie zagrała rolę Lissy, a główną rolę odgrywał Kazimierz Junosza-Stępowski.

W 1936 roku wystąpiła w operze narodowej Krakowiacy i Górale Wojciecha Bogusławskiego, a w następnym roku przeniosła się do Teatru Miejskiego w Grodnie. W tym okresie współpracowała z Teatrem Artystów Cricot. W listopadzie 1937 roku brała udział w ich przedstawieniu Trójkąt i koło, opartego na surrealistycznej sztuce Niemy kanarek Georges’a Ribemonta-Dessaignesa. W sezonie 1938–1939 pracowała w Teatrze Objazdowym Ziemi Łuckiej pod kierownictwem Janusza Strachockiego, organizującym objazdowe przedstawienia na Wołyniu. Jej pierwszą rolą tytułową była Dziewczyna z lasu.

W sezonie 1938/39 zagrała również w Szesnastolatce jako Irena, w Teatrze Wołyńskim im. Juliusza Słowackiego, gdzie nawiązała bliską przyjaźń z aktorem i historykiem teatru Stanisławem Dąbrowskim. Ich znajomość zaczęła się w Łucku, gdzie w 1940 roku dedykował jej zeszyty o tańcu i teatrze, pisząc: „Celince poświęcam i spisuję te strzępy myśli o tańcu i balecie”.

W czasie okupacji Celina pracowała w zakładzie fotograficznym, gdzie zdobyła umiejętności w zakresie retuszu i obróbki chemicznej zdjęć. Była również zaangażowana w Rade Główną Opiekuńcza (RGO), pomagając w Dworcu Głównym w Krakowie, gdzie pracowała jako pielęgniarka. Po wojnie, od 20 stycznia do 31 sierpnia 1945, była zatrudniona w Teatrze Starym pod dyrekcją Ronarda Bujańskiego, gdzie zagrała rolę Med w Żeglarzu Szaniawskiego.

Od 1 września 1945 do 31 sierpnia 1946 występowała w Teatrze Lalki i Maski Groteska w Krakowie. Później, w sezonie 1946/47, przeniosła się do Państwowego Teatru im. J. Słowackiego, gdzie dyrektorem był Juliusz Osterwa. Po jego śmierci wyjechała do teatrów w Bydgoszczy i Toruniu, a w latach 1947/48 występowała w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, grając m.in. w sztuce Obrona Ksantypy autorstwa Ludwika Morstina.

Jej znakomite występy w roli Ksantypy przyniosły jej wiele pozytywnych recenzji. Wśród nich znalazły się słowa o uznaniu jej umiejętności artystycznych, co świadczyło o jej talencie i pracy. W 1949 roku zagrała w filmie Za wami pójdą inni Antoniego Bohdziewicza, zaczynając tym samym swoją karierę filmową.

W sezonie 1949/50 do 30 września 1959, występowała w Państwowym Teatrze Powszechnym w Łodzi. Została zaproszona przez dyrektora Karola Adwentowicza. W tym czasie zagrała w takich dziełach jak Niemcy Kruczkowskiego, w Moralności pani Dulskiej jako Hanka oraz w Zwykłej Sprawie jako Hotchkins. Recenzje z tego okresu świadczyły o jej głębi artystycznej i emocjonalności w kreowanych postaciach.

W 1955 roku na świat przyszła jej córka, a w sezonie 1959/60 została zaangażowana do nowo powstałego Teatru Nowego w Zabrzu, gdzie zagrała w Maria Stuart. W tym teatrze zetknęła się z młodym zespołem artystycznym oraz Danutą Bleicherówną, jako młodym kierownikiem artystycznym i reżyserem.

Od 1 października 1961 do 28 maja 1964 była związana z Państwowym Teatrem im. Wandy Siemiaszkowej w Rzeszowie, gdzie zagrała m.in. jako Elwira w sztuce Mąż i żona Fredry oraz jako Medea w dziele Eurypidesa. Jej rolę Medei uznano za niezwykle udaną i tragiczną zarazem, z wieloma emocjonalnymi niuansami. Wraz z końcem maja 1964 roku, Celina osiedliła się na stałe w Łodzi, gdzie występowała aż do końca swojego życia w Państwowym Teatrze Nowym.

Pochowana została na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, co stanowi symboliczne zakończenie jej pasjonującej artystycznej drogi oraz świadectwo jej ogromnego wkładu w polski teatr.

Odznaczenia

Celina Klimczak otrzymała liczne wyróżnienia za swoje osiągnięcia. W szczególności 1 października 1977 roku została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. Ponadto, w lipcu 1977 roku przyznano jej Honorową Odznakę Miasta Łodzi, która została nadana przez Biuro Rady Narodowej Miasta Łodzi.

Filmografia

Filmy

Rok produkcji	Nazwa	Postać	Komentarze
1977	Ciuciubabka	kioskarka	–
1977	Pokój z widokiem na morze	matka Michała Jurkowskiego	–
1975	Koniec babiego lata	Zosia, ciotka Józka	–
1975	Wieczór u Abdona	Kobieta Podróżna	–
1975	Czerwone i białe	wdowa	–
1974	Zapis zbrodni	matka Kazka	–
1974	Dwoje bliskich obcych ludzi	kasjerka Jadzia Majewska	–
1972	Palec Boży	matka	–
1955	Ucieczka	matka	–
1954	Kariera	nauczycielka	–
1951	Pierwsze dni	nauczycielka Marysia	–
1951	Młodość Chopina	chłopka, siostra Ani	–
1949	Za wami pójdą inni	zecerka Katarzyna	Pierwszy tytuł Drukarnia na Grzybowskiej. W roli Władka wystąpił Adam Hanuszkiewicz

Seriale

• 1974 siedem stron świata (odc. 6),
• 1973 droga (stara Lewandowska, matka doktor Marii),
• 1970 doktor Ewa.

Teatr (wybór)

W tej sekcji przedstawione są informacje dotyczące osiągnięć artystycznych, z szczególnym uwzględnieniem ról odgrywanych przez Celinę Klimczak w teatrze.

Rok	Tytuł	Rola	Teatr	Uwagi
1935	Stare wino szumi	Lissa (pokojówka)	Teatr Miejski im. Juliusza Słowackiego w Krakowie	Część cyklu z Kazimierzem Junoszą-Stępowskim, włoska komedia
1936	Krakowiacy i Górale	Zosia, przyjaciółka Basi	Teatr Miejski im. Juliusza Słowackiego w Krakowie	–
1937/38	Woźny i minister	Mona Courtois, dziennikarka	Teatr Miejski Z.A.S.P. w Grodnie	Objazdowy teatr w ziemi grodzieńskiej i białostockiej
1937/38	Ciotka Karola	Ella Delahay	Teatr Miejski Z.A.S.P. w Grodnie	–
1937/38	Walący się dom	Panna Jadzia	Teatr Miejski Z.A.S.P. w Grodnie	–
1937/38	Dzieje grzechu	Kelnerka	Teatr Miejski Z.A.S.P. w Grodnie	–
1937/38	Mąż z grzeczności	Honorata, służąca	Teatr Miejski Z.A.S.P. w Grodnie	–
1937/38	Gdzie diabeł nie może (R. Niewiarowicz)	Wązdecka	Teatr Miejski Z.A.S.P. w Grodnie	–
1938/39	Szesnastolatka (Filip i Aimee Stuartowie)	Irena	Teatr Wołyński im. Juliusza Słowackiego	Teatr objazdowy
1938/39	Dziewczyna z lasu (Jerzy Szaniawski)	Anna	Teatr Wołyński im. Juliusza Słowackiego	–
1938/39	Królowa przedmieścia (K. Krumłowski)	Mania	Teatr Wołyński im. Juliusza Słowackiego	Muzyczna komedia
1945	Mąż doskonały (Jerzy Zawiejski)	Iitani	Teatr i studio „Stary Teatr” w Krakowie	Spektakle od 1 kwietnia 1945
1945/46	Żeglarz (Jerzy Szaniawski)	Med	Teatr i studio „Stary Teatr” w Krakowie	–
1945/46	Dom otwarty (Michał Bałucki)	Kamila	Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie	Scenariusz Juliusz Osterwa
1947/48	Obrona Ksantypy (Ludwik Hieronim Morstin)	Ksantypa	Teatr Miejski w Bydgoszczy	Rola z Józefem Kondratem
1947/48	Świerszcz za kominem (Charles Dickens)	Córka Kaleba	Teatr Miejski w Bydgoszczy	Rola z Jerzym Kordowskim
1948/49	Lisie gniazdo (Lilian Hellman)	Birdie Hubbarda	Teatr Ziemi Pomorskiej w Toruniu	Reżyseria Leonia Barwińska
1948/49	Żołnierz i bohater (Florian Sobieniowski)	Raina	Teatr Ziemi Pomorskiej (dyr. Aleksander Rodziewicz)	–
1950/51	Przyjaciele (Byli tri druzja) (Andrzej Uspieński)	Aleksandra Kurnikowa, lotnik podbiegunowy	Państwowy Teatr Powszechny w Łodzi	Premiera 7 grudnia 1950, reżyseria Zygmunt Urbański, akcja w Moskwie w 1947 roku
1950/51	Eugenia Grandet (Honoriusz Balzak)	Eugenia	Państwowy Teatr Powszechny w Łodzi	Reżyseria Krzysztof Opaliński
1954/55	Las (Aleksandr Nikołajewicz Ostrowski)	Aksjusza	Państwowy Teatr Powszechny w Łodzi	–
1966/67	Śluby panieńskie (Aleksander Fredro)	Pani Dobrójska	Państwowy Teatr Nowy w Łodzi	Premiera 16 lutego 1967, reżyseria Tadeusz Bryski

Teatr TV

• 1979: Czerwone róże dla mnie, w roli pani Breydon,
• 1974: Biografia (Behrman S.N.), jako Minnie,
• 1974: Mienie, w roli wdowy Arwy, matki Marii,
• 1973: Powroty,
• 1971: Jesień,
• 1970: Chłopi, w roli Kowalowej,
• 1969: Rewizor,
• 1967: Ziemia obiecana, w roli chłopki,
• 1965: Dragon, w roli Szuster E.

---

Oceń: Celina Klimczak

---