Jerzy Serczyk

---

Życiorys

Jerzy Serczyk urodził się jako syn Wojciecha, inżyniera rolnika, oraz Walerii z domu Włosik, nauczycielki. Był starszym bratem profesora Władysława Serczyka. Dzieciństwo spędził w Krakowie, a następnie w Warszawie. W 1933 roku jego rodzina przeniosła się do Torunia, gdyż ojciec objął stanowisko wicedyrektora Pomorskiej Izby Rolniczej w tym mieście.

We wrześniu 1939 roku, Jerzy przebywał wraz z rodziną w oblężonej Warszawie. Na krótko powrócili do Torunia, jednak szybko zostali przesiedleni do Krakowa. Tam uczęszczał do zarządzanej przez Niemców szkoły handlowej, a jednocześnie uczestniczył w tajnych kompletach w Gimnazjum im. Jana Sobieskiego oraz pracował w Okręgowym Towarzystwie Rolników i Związku Pszczelarzy w Krakowie.

Od 1 lipca 1943 do 18 stycznia 1945 roku, angażował się jako pracownik w biurze Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Krakowie. Po zakończeniu wojny, Jerzy został postawiony przed sądem wojskowym za swój udział w wydawaniu pism podziemnych Armii Krajowej i skazany na trzy lata więzienia. Na mocy amnestii został zwolniony w 1946 roku. W tym samym roku zdał maturę w III Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Jana III Sobieskiego w Krakowie.

Po maturze, w 1946 roku, razem z matką i młodszym bratem Władysławem, powrócił do Torunia, gdzie jego ojciec już wcześniej wrócił. Jerzy podjął studia z zakresu historii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika.

W 1947 roku rozpoczął pracę jako dietariusz w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Ukończył studia pod opieką Ludwika Kolankowskiego w 1950 roku, a stopień doktora uzyskał w 1960 roku. Jego rozprawa doktorska dotyczyła tematu Husytyzmu na Pomorzu, Kujawach i w Wielkopolsce w II połowie XV wieku, a jej promotorem był Bronisław Włodarski.

W 1968 roku Jerzy Serczyk uzyskał nominację na docenta etatowego. Stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii zdobył w 1990 roku, na podstawie zbioru rozpraw dotyczących historii historiografii w XVI-XVIII wieku. Tytuł profesora nauk humanistycznych otrzymał w 1996 roku.

Pełnił wiele ważnych funkcji akademickich, w tym w latach 1969–1970 był prodziekanem Wydziału Humanistycznego UMK. Od 1969 do 1979 roku kierował Zakładem Metodologii Nauk Historycznych i Metodyki Nauczania Historii, a w latach 1982–1984 również Zakładem Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej.

Po przejściu na emeryturę 1 września 1991 roku, kontynuował swoje zajęcia w Instytucie Historii i Archiwistyki oraz w Katedrze Filologii Germańskiej, gdzie wypromował około 150 magistrów filologii germańskiej oraz dwóch doktorów.

Twórczość

Jerzy Serczyk był osobą niezwykle zaangażowaną w różnorodne aspekty wiedzy historycznej. Jego zainteresowania obejmowały husytyzm, historiografię oraz najnowsze dzieje Niemiec. W swym dorobku naukowym przyczynił się do nadania honorowego doktoratu Marion Dönhoff.

Oprócz licznych podręczników i prac badawczych, opublikował dwie istotne książki autobiograficzne: Wspomnienie o Toruniu z czasów II Rzeczypospolitej oraz Minęło życie. Ponadto, napisał dzieło Dokoła „Przeminęło z wiatrem”, które analizuje kontekst historyczny powieści znanej na całym świecie.

W uznaniu jego dużego wkładu w historiografię, stworzył skrypt dotyczący europejskiej historiografii nowożytnej oraz inny, pod tytułem Podstawy badań historycznych. Jego monografia o Towarzystwie Naukowym w Toruniu stanowi też ważny element jego pracy.

Wspólnie z Włodzimierzem Zientarą stworzył podręcznik historii Niemiec w języku niemieckim, skierowany do studentów germanistyki. Jego talent translatorski ujawniał się, gdy przetłumaczył dzieła Hansa Schleiera i Hellmuta Andicsa, dotyczące odpowiednio historiografii niemieckiej w czasach Republiki Weimarskiej oraz życia kobiet Habsburgów.

Poza działalnością naukową, Serczyk był także aktywny w sferze publicystycznej, pisząc felietony dla dziennika Nowości w latach 1992–2005. Zmarł i został pochowany na Cmentarzu przy ul. Wybickiego w Toruniu.

Wybrane publikacje

Jerzy Serczyk jest znanym badaczem i autorem licznych publikacji, które miały wpływ na rozwój wiedzy w zakresie historii oraz historiografii. Poniżej przedstawiamy wybrane dzieła, które odzwierciedlają jego wkład w te dziedziny:

• teksty do ćwiczeń z łaciny średniowiecznej i nowożytnej (1967, wspólnie z Antonim Czachorowskim),
• podstawy badań historycznych,
• nowożytna historiografia europejska: przegląd najważniejszych kierunków i autorów. Cz. 2, Wiek XIX – romantyzm, liberalizm, pozytywizm, nacjonalizm (1973),
• towarzystwo naukowe w Toruniu: krótki zarys dziejów (1974),
• wspomnienie o Toruniu z czasów Drugiej Rzeczypospolitej 1920–1939 (1982),
• czwarty rozbiór Polski: z dziejów stosunków radziecko-niemieckich w okresie międzywojennym (1990, wspólnie z Karolem Grünbergiem, ISBN 83-202-0951-X),
• podzielone Niemcy: przegląd dziejów niemieckich od kapitulacji Trzeciej Rzeszy do zjednoczenia obu państw niemieckich (1993, ISBN 83-85263-86-1),
• 25 wieków historii: historycy i ich dzieła (1994, ISBN 83-231-0520-0),
• albertyna: uniwersytet w Królewcu (1544–1945) (1994),
• minęło życie, (ISBN 83-7174-257-6),
• dokoła „przeminęło z wiatrem”: historia książki, filmu i kraju, w którym powstały (1996, ISBN 83-86803-15-0).

Ordery i odznaczenia

Jerzy Serczyk, wybitna postać polskiej kultury i nauki, został uhonorowany licznymi odznaczeniami za swoje zasługi. Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 20 czerwca 1979,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej, przyznany w 1986 roku.

---

Oceń: Jerzy Serczyk

---