Józef Mikulski

---

Aktywność naukowa

Józef Mikulski, syn Antoniego oraz Otylii z Heskich, rozpoczął swoją ścieżkę akademicką w Białej Małopolskiej, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej. Po ukończeniu podstawówki w Białej, w roku 1917 podjął naukę w Gimnazjum Realnym im. Tadeusza Kościuszki. Po przeniesieniu się do Krakowa kontynuował edukację w Państwowym Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza, gdzie zdobył świadectwo dojrzałości w 1925 roku. W tym samym roku zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zamiłowania naukowe szybko skupiły się na biologii, szczególnie w obszarze zoologii.

W 1927 roku, na bardzo wczesnym etapie studiów, rozpoczął pracę w Katedrze Zoologii UJ pod kierunkiem prof. Michała Siedleckiego. Jego droga naukowa została przypieczętowana uzyskaniem stopnia doktora filozofii w 1930 roku, a dwa lata później, zgodnie z rodzinną tradycją, zdobył kwalifikacje nauczyciela szkół średnich. W latach 1930-1932 odbył wyjazdy do Francji i Włoch, gdzie studiował biologię morza w Stacji Morskiej w Roscoff oraz Instytucie Oceanograficznym w Messynie. Uczestniczył również w Międzynarodowym Kongresie Zoologicznym w Padwie.

W okresie 1934-1935 korzystał ze stypendium Fundacji Kościuszkowskiej i Polskiej Fundacji Kulturalnej, co zaowocowało stażem na Uniwersytecie Illinois w USA w zakresie ekologii zwierząt, pod kierunkiem profesora Victora E. Shelforda. Udział w amerykańskich badaniach przyczynił się do wydania w 1938 roku jednej z pierwszych polskich książek dotyczących ekologii, zatytułowanej „Z zagadnień ekologii zwierząt”. Jeszcze w tym samym roku habilitował się i zyskał tytuł docenta na Uniwersytecie Jagiellońskim. Posiadał już wówczas imponujący dorobek naukowy, który obejmował ponad 30 prac dotyczących ekologii różnych grup zwierząt, a także tłumaczeń cennych podręczników.

Jego wschodząca kariera naukowa została brutalnie przerwana przez „Sonderaktion Krakau”. Po aresztowaniu, trafił do Wrocławia, a następnie do obozów Sachsenhausen i Dachau. Po zakończeniu wojny i zmaganiach z chorobą, w 1941 roku podjął pracę w Stacji Ochrony Roślin. W latach 1943-1944 wziął czynny udział w tajnym nauczaniu w konspiracyjnym Wydziale Rolnym i Farmaceutycznym UJ.

W 1946 roku zorganizował Katedrę Zoologii, wykładając na Wydziale Rolnym oraz tworząc Pracownię Zoologiczno-Entomologiczną UJ. W roku 1947 przeniósł się do Torunia, by zasilić kadrowo Uniwersytet Mikołaja Kopernika, gdzie został mianowany profesorem nadzwyczajnym oraz objął kierownictwo pierwszej w Europie Katedry Ochrony Przyrody i Ekologii. Ta katedra miała na celu połączenie teoretycznych podstaw ekologii z praktycznymi działaniami na rzecz ochrony przyrody, ideą, której Mikulski pozostał wierny do końca swojego życia.

Jako nauczyciel i organizator nauki, Mikulski zrealizował szereg pionierskich osiągnięć. Jego dorobek obejmował więcej niż 80 oryginalnych artykułów, rozpraw oraz podręczników. Uczony inspirował również podjęcie pierwszych kompleksowych badań hydrobiologicznych w północnej Polsce. Edukował studentów z zakresu ekologii, zoogeografii oraz biologii morza, wykorzystując wyniki swoich badań oraz własne materiały dydaktyczne. Jego ogromna wiedza i pasja do przyrody przyciągały wielu studentów, a w ciągu swojej kariery wypromował niemal stu magistrów oraz kilkudziesięciu doktorów, z których wielu uzyskało najwyższe tytuły naukowe.

Profesor Mikulski angażował się także w działalność różnych krajowych i zagranicznych organizacji naukowych. Przez kilka kadencji pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego i był członkiem honorowym tego stowarzyszenia. Reprezentował Polskę w międzynarodowych środowiskach, uczestnicząc w kongresach SIL oraz w innych działaniach mających na celu ochronę przyrody. Był również członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz Komitetów Ekologicznego i Hydrobiologicznego Polskiej Akademii Nauk.

W 1961 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, a w 1962 roku odbył wizytę w USA jako stypendysta Fundacji Rockefellera. Organizował także Międzynarodowy Kongres Limnologów w Polsce w 1965 roku. Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi, a w latach 1965-1972 był prorektorem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Jego inicjatywy organizacyjne przyczyniły się do powstania Stacji Limnologicznej w Iławie, która stała się miejscem szkoleń dla setek studentów.

Za swoją działalność był wielokrotnie nagradzany, otrzymując m.in. Krzyż Oficerski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej oraz Złotą Honorową Odznakę LOP. Renomowana Nagroda I stopnia Ministra Szkolnictwa Wyższego również trafiła w jego ręce.

Członkostwo

Józef Mikulski ma długą historię związaną z różnymi organizacjami naukowymi, w których pełnił istotne role.

• PTH – Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne – jest członkiem założycielem tego stowarzyszenia, zostało założone w 1959 roku, a od 1983 roku cieszy się członkostwem honorowym, będąc także Prezesem Honorowym od tego samego roku,
• SIL – Societas Internationalis Limnologiae,

Nagrody i odznaczenia

Józef Mikulski zdobył szereg prestiżowych odznaczeń oraz nagród za swoją działalność w dziedzinie hydrobiologii i ochrony środowiska. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego osiągnięć:

• członkostwo honorowe i rola honorowego prezesa w Polskim Towarzystwie Hydrobiologicznym, przyznane w roku 1983,
• członkostwo honorowe w Lidze Ochrony Przyrody,
• nagroda I stopnia od Ministra Szkolnictwa Wyższego,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Złota Honorowa Odznaka Ligi Ochrony Przyrody.

---

Oceń: Józef Mikulski

---