Jerzy Surdel

---

Życiorys

Działalność Jerzego Surdela w branży filmowej była ściśle związana z jego pasją do gór. Nakreślił on trylogię taternicką, w skład której wchodzą produkcje: Dwóch (1967), Odwrót (1968) oraz Akcja (1972). Dodatkowo, stworzył film fabularny na temat Tatr pod tytułem Okupienie.

W latach 1962–1965 pełnił rolę wykładowcy w Instytucie Filmu i Telewizji w Algierze, gdzie nauczał realizacji telewizyjnej oraz fotografii. Jako filmowiec oraz alpinista uczestniczył w wielu znaczących wyprawach. Jego podróże obejmowały m.in. Etiopię (1968) oraz Mount Everest (1971), gdzie stał się pierwszym Polakiem, który zdobył ten najwyższy szczyt świata, ustanawiając przy tym rekord wysokości dla Polski.

Jerzy Surdel brał również udział w wyprawach na Lhotse (1974), do Wenezueli (1976), Nowej Gwinei i wysp Pacyfiku (1979), Meksyku (1980), Aconcaguę (1982), Arktykę (1995) oraz na Antarktydę (1996 i 1997). Jego obecność na biegunach, północnym i południowym, odbyła się dwukrotnie.

W 1974 roku, podczas swojej wyprawy na Lhotse, udało mu się zarejestrować na taśmie filmowej ślady stóp, które przypisuje się Yeti. To nagranie, będące jedynym w swoim rodzaju, ukazuje dość długi odcinek śladów.

Od 1999 roku Jerzy Surdel zasiadał na czołowej pozycji przewodniczącego kapituły, która przyznawała międzynarodowe nagrody „Explorers” podczas Explorers Festival w Łodzi. W 2004 roku jego film Odwrót zdobył Grand Prix na prestiżowym Banff Mountain Film Festival, a rok później, jako jedyny Polak, otrzymał nagrodę Camera Extreme.

Swoimi osiągnięciami cieszył się również jako sędzia na międzynarodowych festiwalach filmowych, które odbywały się w Polsce, ale też we Włoszech, Francji, Szwajcarii, Niemczech oraz Bułgarii.

Jerzy Surdel zmarł 20 października 2018 roku w Bożej Woli. Jego ostatnie pożegnanie miało miejsce 5 listopada 2018 roku w Sochaczewie, a miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Komunalnym na Wypalenisku.

Filmografia

Jerzy Surdel zrealizował wiele znakomitych projektów filmowych, które znacząco wpłynęły na rozwój polskiej kinematografii. Jego filmy obejmują różnorodne gatunki i formy, w tym zarówno pełnometrażowe obrazy fabularne, jak i dokumenty oraz programy telewizyjne.

• 1965 – Nocny Lot Antoine de Saint-Exupéry, Teatr TV (reżyseria),
• 1967 – Dwóch (reżyseria, scenariusz); Nagroda UIAA na festiwalu w Trydencie,
• 1968 – Odwrót (reżyseria, scenariusz); Złota Gencjana na festiwalu w Trydencie; Grand Prix na festiwalu w Banff,
• 1969 – Etiopskie impresje. Addis Abeba 69 (reżyseria),
• 1969 – Etiopskie impresje. U źródeł błękitnego Nilu (reżyseria),
• 1969 – Etiopskie impresje. W górach Wysokiego Semienu (reżyseria),
• 1971 – Surrender to Everest (zdjęcia),
• 1972 – Akcja (reżyseria),
• 1974 – Ruch jednokierunkowy Armanda Salacrou, Teatr TV (reżyseria),
• 1975 – Lhotse ’74 (reżyseria, zdjęcia); nagroda Komitetu PRiTV,
• 1975 – Zima 8250 (reżyseria, zdjęcia),
• 1976 – Sarisari-Świat Zaginiony. Tajemniczy płaskowyż (reżyseria, zdjęcia),
• 1976 – Sarisari-Świat Zaginiony. Zagadka Kraterów (reżyseria, zdjęcia),
• 1976 – Sarisari-Świat Zaginiony. Dzika Rzeka (reżyseria, zdjęcia),
• 1977 – Okupienie (reżyseria, scenariusz),
• 1977 – Sygnały skalnego lata (realizacja, scenariusz),
• 1978 – Każdy ratuje siebie M. Jagiełło, Teatr TV (reżyseria),
• 1979 – Sing-sing (reżyseria, zdjęcia),
• 1979 – Wzdłuż Sepiku (reżyseria, zdjęcia),
• 1979 – Kopra i katamarany (reżyseria, zdjęcia),
• 1979 – Omarakana (reżyseria, zdjęcia),
• 1980 – W górach Sierra Mazateka (reżyseria, zdjęcia),
• 1980 – Walka o jaskinię (reżyseria, zdjęcia),
• 1980 – Walko o życie (reżyseria, zdjęcia),
• 1980 – Nie od razu Meksyk zrujnowano… (reżyseria, zdjęcia),
• 1981 – A jednak słońce… (reżyseria, zdjęcia),
• 1982 – Aconcagua adios (reżyseria, zdjęcia),
• 1982–88 Praca reżysera w dziale filmów i reportaży Telewizji Szwajcarii Romańskiej w Genewie. W tym okresie zrealizował:
• – 1-godzinny film kostiumowy „LE CERVIN”,
• – 3 filmy 30’ dla cyklu „VISITEUR DU SOIR”,
• – 14 filmów dokumentalnych 30’, dla cyklu publicystycznego „TELL QUEL”,
• – 9 krótkich 10’ filmów o sztuce dla programu „TICKET DE PREMIERE”,
• 1988 – TOP GENEVE (reżyseria, zdjęcia),
• 1994 – Dreszcze magazyn wyczynu i ryzyka w TVP, 10×30′ (scenariusz, reżyseria),
• 1995 – Videopasje magazyn fotografii i video w TVP, 8×20′ (scenariusz, reżyseria),
• 1995 – Zdobycie Bieguna Północnego (reżyseria, scenariusz),
• 1996 – Dwa bieguny w jednym roku. Arctica (reżyseria, scenariusz),
• 1996 – Dwa bieguny w jednym roku. Antarctica (reżyseria, scenariusz); Grand Prix na festiwalu filmów ekologicznych w Nowogardzie,
• 1996 – Tamtego lata w Patriot Hills,
• 1997 – Trzeci biegun. Przerwana wyprawa (reżyseria, scenariusz); Grand Prix na festiwalu filmów dokumentalnych w Kielcach,
• 1997 – Transantarctica 96/97 (reżyseria, scenariusz); I nagroda na festiwalu filmowym w Teplicach nad Metují,
• 1997 – Wakacje pod Biegunem (reżyseria, scenariusz),
• 1998 – Videopasje magazyn fotografii i video w TVP, 12×20′ (scenariusz, reżyseria).

Każdy z tych projektów wnosił coś wyjątkowego do jego portfolio, pokazując różnorodność i umiejętności Surdela jako reżysera i scenarzysty.

---

Oceń: Jerzy Surdel

---