Adam Bunsch

Kultura i sztuka

Adam Bunsch, znany również jako Andrzej Wart, urodził się 20 grudnia 1896 roku w Krakowie i zmarł tamże 15 maja 1969 roku. Był to wybitny polski malarz oraz grafik, który wyróżniał się również jako autor witraży. Bunsch nie tylko tworzył sztukę, ale także pełnił rolę pedagoga oraz dramatopisarza, co podkreśla jego wszechstronność i zaangażowanie w różne dziedziny kultury.

Jego prace były silnie osadzone w kontekście młodopolskiego malarstwa oraz symbolizmu. Z czasem artysta skłaniał się ku realizmowi, a także nawiązywał do stylistyki postimpresjonistycznej, co świadczy o jego rozwoju artystycznym i dążeniu do eksploracji różnych stylów malarskich. Warto również zaznaczyć, że był synem rzeźbiarza Alojzego Bunscha oraz starszym bratem pisarza historycznego Karola Bunscha, co potwierdza bogate dziedzictwo artystyczne w jego rodzinie.

Życiorys

Młodość

Adam Bunsch, urodzony w z rodzinie artystycznej, był synem Alojzego Bunscha, profesora Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie oraz zdolnego rzeźbiarza, który często nawiązywał do tematów religijnych. Jego matka, Maria Aleksandra z d. Sadłowska, pochodziła z rodziny architektów z Lwowa. Edukację rozpoczął w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, a obecnie znanym jako I Liceum Ogólnokształcące im. B. Nowodworskiego, gdzie zdobędzie w 1914 roku maturę.

W czasie I wojny światowej wyjechał z rodziną do Wiednia, gdzie w roku 1915 podjął studia na Uniwersytecie Wiedeńskim, a także uczęszczał krótko na Akademię Sztuk Pięknych. Jednak już w marcu 1915 roku został powołany do armii austriackiej, gdzie ukończył szkołę oficerów rezerwy artylerii i do 1918 roku służył w różnych miejscach, w tym w Sopron oraz Krakowie. W 1917 roku rozpoczął studia na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w pracowni Józefa Mehoffera, a równocześnie starał się o edukację na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Okres II Rzeczypospolitej

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku, Adam Bunsch dołączył do 1 pułku artylerii polowej Legionów. Jego działalność w czasie wojny polsko-ukraińskiej (1918-1919) była znacząca, brał udział w odsieczy Lwowa, a ponadto był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, za co dwukrotnie otrzymał Krzyż Walecznych w 1921 roku. W 1920 roku awansował do rangi podporucznika, ale zrezygnował z dalszej służby ze względu na zobowiązania studenckie.

W roku 1921, po zdaniu egzaminu nauczycielskiego, zatrudnił się w Państwowej Szkole Przemysłowej w Bielsku, gdzie prowadził kursy z rysunku i szkicowania. Również w tym roku uzyskał dyplom z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz absolutorium z filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Bunsch zadebiutował jako artysta w 1921 roku, uczestnicząc w wystawach TPSP we Lwowie i Krakowie. W 1922 roku wziął ślub z Ludwiką Kunaszowską, a ich dzieci również weszły na ścieżkę artystyczną, kontynuując rodzinne tradycje.

Osiedlając się w Bielsku, nawiązał liczne znajomości z osobistościami polskiej kultury, jak Gustaw Morcinek czy Stanisław Ligoń. Równocześnie jego twórczość nie była ograniczona do Śląska, wystawiał swoje prace w Krakowie i Lwowie, a także w warszawskiej „Zachęcie”. Krytycy zauważali jego symbole i obrazy olejne, takie jak: Taniec i śmierć czy Karnawałowa piosenka, a także cykl dzieł poświęconych tematyce wojennej, m.in. Do zwycięstwa oraz Fatum. Pasjonował się również i wykonał dużą ilość drzeworytów w stylu chińskim i japońskim, w tym Irysy, Róże czy Cyklameny, które charakteryzowały się niezwykłą dekoracyjnością.

Współpraca z teatrem była dla niego nowym obszarem twórczym. Zadebiutował jako dramaturg w 1933 roku premierą sztuki Koń parowy w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie. Jego kolejne sztuki obejmowały także realizacje w katowickim Teatrze Polskim i warszawskim Instytucie Teatralnym „Reduta”, a także współpracował z wieloma znakomitymi postaciami, jak T. Kudliński czy S. I. Witkiewicz (Witkac).

Okres II wojny światowej

W obliczu wybuchu II wojny światowej, Bunsch został zmobilizowany i uczestniczył w kampanii wrześniowej jako oficer nasłuchu radiowego. Po ewakuacji na Węgry, został internowany, a następnie po wydostaniu się do Francji dołączył do polskich sił zbrojnych. Po klęsce Francji w 1940 roku, trafił do Anglii, gdzie w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej pełnił funkcję oficera oświatowego. W 1943 roku awansował na porucznika, a w Anglii nie przestał tworzyć, malując patriotyczne witraże i obrazy dla polskiego kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej w Londynie.

Tworzył również pod pseudonimem Andrzej Wart, publikując dramaty, takie jak Mariacki ołtarz Wita Stwosza czy Gołębie brata Alberta. Po zakończeniu wojny, został zdemobilizowany i wrócił do Krakowa.

Po wojnie

W 1946 roku powrócił do nauczania, zatrudniając się w Państwowej Szkole Przemysłowej w Bielsku, ale nie miał możliwości długoterminowego zatrudnienia. Z powodu trudności administracyjnych w 1951 roku został usunięty ze stanowiska w Krakowie. W Teatrze Miejskim w Częstochowie miała miejsce premiera jego dramatu o bracie Albercie w 1947 roku. Po wojnie związał się z konserwatywnym ugrupowaniem „Zachęta”, uważając, że pomimo powojennych zmian w sztuce warto pozostać wiernym realizmowi.

W jego twórczości dominowała sztuka sakralna, co zaowocowało monumentalnymi witrażami dla ukraińskich kościołów, a także dla kościoła Mariackiego w Katowicach. W sumie stworzył przeszło 200 witraży. Poza tym wykonano polichromie w kościele Opatrzności Bożej w Zawodziu. Od 1963 do 1965 roku jego dorobek artystyczny zaprezentowano na wystawach w Warszawie i Krakowie.

W 1967 roku Bunsch został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Ostatecznie zmarł w 1969 roku i został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. Jego dorobek literacki opublikowano w zbiorze Adam Bunsch. Dramaty w 1974 roku. Wystawa retrospektywna odbyła się w Muzeum Okręgowym w Lublinie w 1987 roku, a największa prezentacja jego twórczości miała miejsce w 1992 roku w Bielsku-Białej, zorganizowana przez Okręgowe i Diecezjalne Muzeum oraz Śląskie w Katowicach.

Oceń: Adam Bunsch

★★★★★
Średnia ocena:4.99 Liczba ocen:7