Ludwik Stolarzewicz

---

Życiorys

Ludwik Stolarzewicz rozpoczął swoją edukację w gimnazjum św. Jacka w Krakowie, gdzie studiował w latach 1902–1910. Po zdobyciu matury, przez następny rok uczęszczał na wykłady z zakresu prawa i administracji na Uniwersytecie Jagiellońskim. W drugiej dekadzie XX wieku, w latach 1912–1914, podjął studia z polonistyki na tej samej uczelni. Następnie, w latach 1915–1920, pełnił funkcję nauczyciela w gimnazjum św. Jacka, równocześnie obronił pracę doktorską z filozofii, kierując się pod okiem Jana Łosia. Jego praca doktorska, opublikowana w 1916 roku, dotyczyła „Pojęć Orzechowskiego dotyczących Polaka i Polski”, co przyczyniło się do uzyskania dyplomu nauczyciela szkół średnich języka polskiego oraz filologii klasycznej.

Debiut literacki Stolarzewicza miał miejsce w 1916 roku, gdy napisał artykuł dla kwartalnika „Sodalis Marianus” i związał się z nim na stałe od 1917 roku. W 1920 roku wstąpił do Wojska Polskiego, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wojnie działał jako nauczyciel w Chełmnie, gdzie w 1921 roku opublikował książkę o historii miasta, zatytułowaną „Chełmno”. Od 1922 roku współpracował z „Głosem Pomorskim” oraz osiedlił się w Wilnie, gdzie wykładał w Gimnazjum Męskim im. Joachima Lelewela oraz Gimnazjum Koedukacyjnym im. Adama Mickiewicza. Jego uczniem w tym ostatnim był Karol Olgierd Borchardt. W ramach swojej działalności pełnił także funkcje w komisji dyscyplinarnej i jako sekretarz Towarzystwa Popierania Uniwersytetu i Biblioteki Uniwersyteckiej.

W okresie 1922-1924 pełnił rolę prezesa Gniazda Wileńskiego Sokolstwa Polskiego. W 1924 roku został członkiem Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Biblioteki Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, przekazując 149 woluminów do biblioteki. W obliczu oskarżeń o sprzedaż bibliotecznych zbiorów w oparciu o XVII-wieczne druki, które miał w swoich zbiorach, stawiał czoła oskarżeniom, które sąd honorowy Okręgu Wileńskiego uznał za bezpodstawne. Publikował także w „Kresach” i „Dzienniku Wileńskim”, a w 1924 roku ukazały się jego „Bibliografie Mickiewiczowskie” oraz „Bibliografie pism Mickiewicza”, jak również „Bibliografia o Krasińskim”, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju polskiej literatury.

Punktem zwrotnym w jego życiu było przeniesienie się w czerwcu 1925 roku do Łodzi, gdzie zamieszkał z żoną na ul. Radwańskiej 70. Zatrudnił się w Męskim Gimnazjum Humanistycznym Kazimierza Tomaszewskiego oraz w Humanistycznym Gimnazjum Żeńskim im. Elizy Orzeszkowej. Oprócz tego, nauczał także w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Jana Śniadeckiego oraz w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim Janiny Czapczyńskiej w Łodzi. W 1928 roku wydał podręcznik „Młoda Polska [cz. 1]: Poezja i dramat, antologia i literatura” oraz poświęconą Józefowi Piłsudskiemu książkę pod pseudonimem Stefan Hincza, która doczekała się kilku wznowień i rozszerzeń.

W latach 1929–1930 był redaktorem pisma „Mamy głos”, które wydawano przy Gimnazjum Żeńskim im. Elizy Orzeszkowej w Łodzi. W roku 1930 rozpoczął pracę jako nauczyciel języka polskiego w Państwowej Szkole Techniczno-Przemysłowej w Łodzi, a także wydał kolejne publikacje związane z literaturą. Jako Adam Galiński, w 1931 roku opublikował „Poezję Polski Odrodzonej 1918–1930”, a pod innymi pseudonimami wydał młodzieżowe powieści patriotyczne. Na początku lat trzydziestych był jednym z wiceprezesów koła polonistów przy Oddziale Łódzkim Towarzystwa Polonistów RP oraz prelegentem Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W 1933–1935 redagował „Biuletyn Strzelecki” Komendy Okręgu IV Związku Strzeleckiego, a wśród jego wydanych prac były m.in. „Gawędy o Komendancie i o pierwszych Strzelcach” oraz „Z polskich tradycji wigilijnych Strzelca”. W tym czasie publikował wiele poradników dla nauczycieli, a także różnorodne prace o tematyce patriotycznej, co w 1935 roku przyniosło mu Srebrny Wawrzyn Akademicki przyznawany przez Polską Akademię Literatury, jednakże wywołało kontrowersje wśród środowisk narodowych.

Oprócz działalności o charakterze edukacyjnym, Stolarzewicz był również członkiem Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Towarzystwa Polsko-Estońskiego. Od 1933 roku współpracował z łódzką rozgłośnią Polskiego Radia, prowadząc audycję „Na łódzkim horyzoncie”. W jego programach znalazły się treści związane z łódzką poezją i kulturą. W latach 1937–1939 był częścią komitetu redakcyjnego „Prac Polonistycznych”, a od 1938 roku wydawał czasopismo „Kultura Łodzi”, którego oprawą graficzną zajął się Karol Hiller.

Po wybuchu II wojny światowej, w dniu 12 grudnia 1939 roku, Stolarzewicz wraz z rodziną został aresztowany przez Gestapo na zlecenie komisarza Oskara Brokscha i umieszczony w obozie przejściowym w Radogoszczu. Następnie został wysiedlony do Krosna, gdzie stał się organizatorem tajnego nauczania. Po wojnie, od 1945 roku, pracował jako dyrektor Gimnazjum i Liceum im. Pawła w Krosnie. W trakcie pobytu w tym mieście publikował w „Odrodzeniu” (1945) oraz „Odrze” (1948). W 1947 roku ponownie osiedlił się w Łodzi, gdzie wydał drugą edycję „Antologii 120 poetów…” (1947) oraz „Poezję i dramat epoki pozytywizmu” (1949). W 1951 roku przeniósł się do Dzierżonowa, gdzie w 1954 roku objął funkcję dyrektora Technikum Budowy Maszyn Włókienniczych.

W Dzierżonowie był również współredaktorem „Gazety Dzierżoniowskiej”. W latach 1953–1955 publikował swoje teksty w „Słowie Polskim”. Po przejściu na emeryturę w 1956 roku, wrócił do Krakowa, gdzie zrealizował wiele swoich powojennych opracowań. Część z nich, jak „Poezje wybrane” Tarasa Szewczenki czy wybory poezji serbskiej i czeskiej, nadal jest przechowywana w Oddziale Zbiorów Specjalnych Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego.

Życie prywatne

Ludwik Stolarzewicz był synem krawca Antoniego i Marii z domu Wójtowicz. Jego żoną była Helena z domu Stawarska-Stawy (1895–1974), która również była nauczycielką, poetką oraz doktorantką Uniwersytetu Jagiellońskiego. Razem wychowali syna Juliusza, urodzonego w 1924 roku. Po swojej śmierci, Stolarzewicz znalazł spoczynek na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Publikacje

W twórczości Ludwika Stolarzewicza można odnaleźć wiele interesujących publikacji, które mają istotne znaczenie dla polskiej literatury i historii. Jego dzieła, które powstały w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, poruszają różnorodne tematy. Poniżej przedstawiamy listę niektórych z nich:

• „Bibliografia Mickiewiczowska” (Wilno 1924),
• „Bibliografia pism Mickiewicza” (Wilno 1924),
• „Bibliografia o Krasińskim” (Wilno 1924),
• „Młoda Polska [cz. 1]: Poezja i dramat, antologia i literatura. Podręcznik literacko-metodyczny dla szkół średnich i samouków” (Łódź 1924),
• „Pierwszy żołnierz Odrodzonej Polski” (Łódź 1928, Katowice: 1931, 1932),
• „Młoda Polska [cz. 2]: Powieść epicko-realistyczna. Tetmajer, Orkan, Sieroszewski, Reymont, Berent. Literatura, rozbiory, charakterystyki, treść ideowa” (Łódź 1930),
• „Młoda Polska [cz. 3]: Powieść liryczna. Przybyszewski, Żeromski, Daniłowski, Strug. Literatura, rozbiory, charakterystyka, treść ideowa” (Łódź 1930),
• „Poezja Polski Odrodzonej 1918–1930. Obraz twórczości poetyckiej doby współczesnej” (Łódź 1931),
• „Młodości! Wszystkiego dziedzicu!” (Łódź 1933),
• „Nasza trójka w lasach Beskidu” (Łódź 1934),
• „Gawędy o Komendancie i o pierwszych Strzelcach” (Łódź 1934),
• „Z polskich tradycji wigilijnych Strzelca. Gawęda dla świetlic i oddziałów strzeleckich” (Łódź 1934),
• „Dzień 19 marca. Poradnik dla urządzających obchody i akademie ku czci Marszałka Piłsudskiego, Dzień 11 listopada. Święto państwowe Rzeczypospolitej Polskiej” (Łódź 1934, 1936, 1938),
• „Dzień matki i dziecka, Jak obchodzić rocznicę Powstania Styczniowego w szkole i stowarzyszeniach, Obchodzimy «Święto Morza»” (Łódź 1934, 1939),
• „Obchód imienin Pana Prezydenta w szkole i stowarzyszeniach” (1934, 1936, 1938),
• „Trzeci Maja. Książka dla nauczycieli i dla urządzających uroczystości trzeciomajowe” (1934, 1938),
• „Pierwszy żołnierz Polski Odrodzonej. Życie i czyny Józefa Piłsudskiego” (Warszawa 1935, 1936, Katowice 1936),
• „W Dzień Majowy” (Łódź 1935),
• „Czcimy rocznicę” (Łódź 1935),
• „Między peowiaczkami” (Łódź 1935),
• „My zuchy, harcerze” (Łódź 1935),
• „Nasi chłopcy i dziewczęta” (Łódź 1935),
• „Radujmy się!” (Łódź 1935),
• „W świetlicy” (Łódź 1935),
• „W Zalasowej” (Łódź 1935),
• „Widziałam Pana Prezydenta” (Łódź 1935),
• „Na placówce” (Łódź 1935),
• „Nasz Komendant” (Łódź 1935),
• „Pan Marszałek Piłsudski” (Łódź 1935),
• „Za twoim przewodem” (Łódź 1935),
• „W gronie dziewcząt” (Łódź 1935),
• „I my dziewczęta wojować będziemy” (Łódź 1935),
• „Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia” (Łódź 1935),
• „Dzieje i czyny Nieśmiertelnego Wodza Narodu” (Warszawa–Katowice 1936),
• „Tydzień szkoły powszechnej” (1937),
• „Włodarz Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki – człowiek – uczony” (Łódź 1937),
• „Jestem poetą” (Łódź 1938),
• „1918–1938. Dwudziestolecie Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały, fakty, cyfry, wiersze. Na dzień 11 listopada” (Warszawa 1938),
• „Wybór poezji legionowej” (1938),
• „Dziewczęta i chłopcy” (1938),
• „Edward Śmigły-Rydz. Marszałek Polski. Poradnik dla urządzających obchody ku czci Naczelnego Wodza” (1939),
• „Antologia 120 poetów. Wiersze na obchody i uroczystości” (Łódź, 1938, 1947),
• „Marszałek Józef Piłsudski, budowniczy Polski” (1939),
• „Poezja i dramat epoki pozytywizmu. Literatura. Rozbiory. Wypisy” (Łódź 1949).

---

Oceń: Ludwik Stolarzewicz

---