Marcin Koszałka

---

Życiorys

W 1995 roku Marcin Koszałka rozpoczął studia na kierunku Realizacja Obrazu na Wydziale Radia i TelewizjiUniwersytetu Śląskiego w Katowicach, które ukończył sześć lat później, w 2001 roku. Choć jego wykształcenie związane było z operatorską pracą filmową, to Koszałka od samego początku kariery unikał przystawania tylko do tego zawodu. Już w 1999 roku, po realizacji dwóch etiud szkolnych, zaskoczył wszystkich swoim debiutem reżyserskim w postaci krótkometrażowego dokumentu pod tytułem Takiego pięknego syna urodziłam, który zajął się delikatnymi relacjami z jego rodziny, szczególnie z matką.

Film ten spotkał się z niezwykle pozytywnym odbiorem na festiwalach filmowych zarówno w Polsce, jak i za granicą, przynosząc Koszałce prestiżowe nagrody w Berlinie, Krakowie, Kazimierzu Dolnym oraz Nyonie. Koszałka, uchwycając intymne aspekty życia własnej rodziny, wywołał mieszane emocje, skupiając na sobie krytykę zarówno ze strony widowni, jak i recenzentów. Jego twórczość wzbudziła kontrowersje w gremium polskich dokumentalistów, część z nich miała odmienny pogląd na rolę filmu dokumentalnego w polskiej kinematografii. Od tego momentu Koszałka stał się powszechnie uznawany za jednego z wiodących polskich dokumentalistów swojego pokolenia.

Po tym głośnym debiucie artysta stworzył szereg innych znaczących dokumentów, takich jak: Jakoś to będzie, Śmierć z ludzką twarzą, Cały dzień razem, który był poświęcony Jerzemu Nowakowi, Istnienie, Do bólu, Ucieknijmy od niej, czy też Deklaracja nieśmiertelności, traktująca o wspinaczu Piotrowi Korczakowi. Kolejny film jego autorstwa, Będziesz legendą, człowieku, skierowany na polskich piłkarzy przygotowujących się do Euro 2012, oraz Zabójca z lubieżności, które pośrednio odnosiło się do historii seryjnego mordercy z Bytomia, doprowadziły Koszałkę do jego debiutu reżyserskiego w pełnym metrażu. Tak powstał artystyczny thriller Czerwony pająk, który zyskał uznanie na festiwalach w Karlowych Warach, Arras, Kairze, a po premierze w Polsce zebrał pozytywne recenzje.

Film opowiada o seryjnym mordercy działającym w Polsce w latach 60. XX wieku, będącym jedynie inspiracją autentycznych wydarzeń oraz legend, jakie krążyły od lat w Krakowie oraz innych częściach kraju. Marcin Koszałka przyczynił się do sukcesu tego obrazu, pisząc scenariusz, zajmując się realizacją zdjęć oraz montażem.

Artysta jest także jednym z najbardziej znaczących współczesnych polskich autorów zdjęć filmowych. W swoim dorobku ma takie tytuły, jak: Pręgi, Senność i ZbliżeniaMagdaleny Piekorz, Kochankowie z Marony Izabelli Cywińskiej, RysaMichała Rosy, RewersBorysa Lankosza, UwikłanieJacka Bromskiego, a także Szczęście świata, który jest najnowszym dziełem Michała Rosy. Koszałka zrealizował zdjęcia do licznych spektakli telewizyjnych, między innymi do Ich czworo – ostatniej reżyserskiej pracy Marcina Wrony, a także dokumentów jak + – czyli podróże muchy na wschódBogdana Dziworskiego. Dzięki tym wszystkim realizacjom Koszałka zdobył wiele nagród oraz wyróżnień.

W 2014 roku obronił pracę doktorską zatytułowaną „Obsesja śmierci w obrazach mojego kina dokumentalnego”, a w grudniu 2016 roku Wydział Operatorski Łódzkiej Szkoły Filmowej przyznał mu stopień doktora habilitowanego. Marcin Koszałka jest również wykładowcą na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego.

Filmografia

Reżyseria

• 1999: Takiego pięknego syna urodziłam,
• 2003: Imieniny,
• 2003: Made in Poland,
• 2004: Jakoś to będzie,
• 2006: Cały dzień razem,
• 2006: Śmierć z ludzką twarzą,
• 2007: Istnienie,
• 2007: Do bólu,
• 2007: Martwe ciało,
• 2008: Dekalog… po Dekalogu,
• 2010: Ucieknijmy od niej,
• 2010: Deklaracja nieśmiertelności,
• 2012: Zabójca z lubieżności,
• 2013: Będziesz legendą, człowieku,
• 2015: Czerwony pająk,
• 2024: Biała odwaga.

Zdjęcia

• 2004: Pręgi,
• 2005: Kochankowie Roku Tygrysa,
• 2005: Kochankowie z Marony,
• 2008: Rysa,
• 2008: Senność,
• 2008: House,
• 2009: Rewers,
• 2010: Deklaracja nieśmiertelności,
• 2011: Uwikłanie,
• 2013: Będziesz legendą, człowieku,
• 2014: Zbliżenia,
• 2015: Czerwony pająk,
• 2016: Szczęście świata,
• 2018: Dragoste 1. Câine,
• 2019: Ciemno, prawie noc,
• 2020: A Woman At Night,
• 2024: Biała odwaga.

Nagrody i wyróżnienia

Marcin Koszałka, znany polski twórca filmowy, cieszy się bogatym dorobkiem artystycznym, który został doceniony na wielu festiwalach. Po sukcesie jego dokumentu „Takiego pięknego syna urodziłam”, twórczość ta zyskała szereg wyróżnień. Jednym z nich jest wyróżnienie dla filmu „Imieniny”, który został wyróżniony na festiwalu w Wilnie. Z kolei na festiwalu OFFensiva zdobył nagrodę w kategorii film dokumentalny za „Jakoś to będzie”.

W trakcie jego kariery Koszałka zyskał również nagrody podczas Krakowskiego Festiwalu Filmowego oraz festiwalu w Jihlavie za film „Cały dzień razem”. Film „Istnienie” przyniósł mu Grand Prix festiwalu w Teheranie oraz nagrody publiczności zarówno w Krakowie, jak i w Nyon. Ponadto, jego dokument „Do bólu” został uhonorowany na wielu prestiżowych festiwalach, takich jak te w Krakowie, Karlowych Warach, Lipsku czy Łodzi.

Film „Deklaracja nieśmiertelności” również zdobył uznanie, zdobywając nagrody publiczności na Krakowskim Festiwalu Górskim, Krakowskim Festiwalu Filmowym oraz Festiwalu Filmów Górskich w Zakopanem. Do tego dochodzą nagrody zdobyte na festiwalach w Bolzano, Bristolu, Chicago, Gdańsku, Karlowych Warach, Tampere, Trydencie, Bratysławie, Teplicach i Vancouver.

Koszałka, który wielokrotnie pracował jako operator zdjęć filmowych, otrzymał wiele wyróżnień w tej dziedzinie. Filmy takie jak „Pręgi” zostały nagrodzone za najlepsze zdjęcia na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni oraz były nominowane do Orłów. Z kolei film „Rewers” zdobył Złotą Kaczkę miesięcznika Film, Brązową Żabę festiwalu Camerimage oraz nominacje do Orłów, a „Zbliżenia” zostało docenione także na festiwalu Prowincjonalia.

Debiut reżyserski Marcina Koszałki w filmie fabularnym, „Czerwony pająk”, przyniósł mu nagrody na festiwalach w Arras i Kairze, a także wyróżnienie w konkursie polskich filmów na festiwalu Cinergia w Łodzi. Otrzymał również nominacje do nagród Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych oraz Polskiej Akademii Filmowej Orły 2016.

W 2014 roku Narodowy Instytut Audiowizualny przygotował specjalny zestaw DVD z dokumentami Koszałki, szeregując go w gronie najwybitniejszych polskich dokumentalistów. Marcin Koszałka był nominowany dwukrotnie do Paszportów Polityki – pierwszy raz w 2007 roku za film „Istnienie”, a drugi raz w 2010 roku za zdjęcia do „Rewersu”.

W 2016 roku jego debiutancki film „Takiego pięknego syna urodziłam” został uznany za jeden z 10 najlepszych polskich dokumentów w historii, według zestawienia projektu „100/100. Epoka Polskiego Filmu Dokumentalnego”. W publicznym głosowaniu zajął 2. miejsce. W tym samym roku Koszałka otrzymał nagrodę za reżyserię „Czerwonego pająka” na Festiwalu Filmów z Europy Środkowo-Wschodniej goEast w Wiesbaden, zdobywając dodatkowo nagrodę krytyków oraz specjalne wyróżnienie kanału kulturalnego 3sat.

Film „Czerwony pająk” przyniósł mu także Nagrodę Specjalną na 41. Festiwalu Filmowym w Gdyni w 2016 roku za „odwagę w przekraczaniu granic gatunkowych”. Warto zaznaczyć, że film ten zdobył również dystrybucję w kinach w Czechach i Włoszech.

Ostatnio, w 2024 roku, jego najnowszy film „Biała odwaga” zdobył dwie nagrody na 49. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, w tym za reżyserię i scenariusz, który Koszałka współtworzył z Łukaszem M. Maciejewskim.

Życie rodzinne i hobby

Marcin Koszałka, żonaty z Natalią Bartkowicz, prowadzi życie rodzinne wzbogacone o radości płynące z wychowywania dwóch pociech: córki Zofii oraz syna Antka.

Oprócz obowiązków rodzinnych, twórca ten pasjonuje się sportem, w tym alpinizmem oraz taternictwem. Dodatkowo, jego zainteresowania obejmują bieganie maratonów, co świadczy o jego determinacji oraz chęci do aktywnego stylu życia.

---

Oceń: Marcin Koszałka

---