Roman Bratny

---

Życiorys

Roman Bratny, wybitna postać literacka, swoją edukację wojskową zakończył w 1942 roku na Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola” Armii Krajowej. Po ukończeniu nauki zaangażował się w działalność OWZPN „Miecz i Pług”, co wydatnie wpłynęło na jego późniejsze twórcze wybory. Debiut literacki miał miejsce w 1944 roku, kiedy to pod pseudonimem Roman Bratny opublikował pierwszy tomik poezji noszący tytuł „Pogarda”. W latach 1943–1944 współpracował z gazetą „Kuźnia”, a od roku 1944 był jednym z inicjatorów oraz redaktorem pisma literackiego „Dźwigary”.

W okresie II wojny światowej brał udział w powstaniu warszawskim, walcząc w Śródmieściu Południowym w ramach I Obwodu „Radwan”. Jego zaangażowanie w walki zakończyło się aresztowaniem 5 października 1944 w Warszawie. Po tym wydarzeniu przebywał w obozie jenieckim Lamsdorf, a po uwolnieniu przez Allied Forces, przez pewien czas aktywnie służył w Polskich Siłach Zbrojnych w Francji.

Po zakończeniu działań wojennych Bratny kontynuował naukę na Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. W latach 1946–1947 pracował jako redaktor w dwutygodniku literacko-społecznym „Pokolenie”. W 1949 roku stał się członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W kolejnych latach zajmował istotne stanowiska w prasie, będąc m.in. członkiem zespołu redakcyjnego tygodnika „Nowa Kultura” oraz zastępcą redaktora tygodnika „Kultura”.

W 1975 roku objął funkcję kierownika literackiego Teatru Powszechnego w Warszawie. W ciągu swojej kariery Bratny otrzymał liczne nagrody, w tym nagrodę państwową II stopnia oraz Nagrodę I stopnia Ministra Obrony Narodowej w dziedzinie literatury w 1988 roku. Jego działalność literacka koncentrowała się na przedstawianiu losów swojego pokolenia, a jego powieść „Kolumbowie. Rocznik 20” stała się sygnaturą generacji literatów urodzonych około 1920 roku.

Bratny był jednym z pierwszych pisarzy, który dowiedział się o zbrodni katyńskiej, korzystając z informacji dostarczonych mu przez Ferdynanda Goetla. W 1983 roku wydał powieść „Rok w trumnie”, która, jak zauważył Piotr Müldner-Nieckoński, „cynicznie i wymiotnie gloryfikuje stan wojenny 1981–1982”. W 1992 roku Bratny uznał swoją powieść za „do przyjęcia”, a konflikt władzy z Solidarnością określił mianem sporu „szaleńców z kretynami”.

Artysta spoczywa na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w Panteonie Żołnierzy Walczących, a Stefan Kisielewski określił go jako „jedyną spójną kronikę współczesności w polskim piśmiennictwie”.

Życie prywatne

Bratny był synem Józefa Mularczyka, pułkownika kawalerii WP oraz Wandy z Repetowskich. Jego bratem był Andrzej Mularczyk. Związek małżeński z Joanną Żwirską (Halszką) nie trwał długo. Jego drugą żoną była plastyczka Alicja Wahl, z którą doczekał się córki, Julii. Wnuczka, Natalia Luniak, również jest artystką. Po ponad pięćdziesięciu latach wspólnego życia, zmarł po śmierci Ewy Bratny-Młynarskiej, absolwentki Politechniki Warszawskiej, specjalizującej się w nieruchomościach. Ich córka Berenika, pasjonuje się rolnictwem, hodując konie na Mazurach.

Nawiązania w kulturze

W utworze zespołu Elektryczne Gitary, zatytułowanym Nie pij, Piotrek, który pochodzi z albumu A ty co, Roman Bratny jest przedstawiony jako archetyp mężczyzny. W rzeczywistości w jego twórczości można zauważyć wiele motywów związanych z przygodami męskimi, w szczególności z myślistwem. W związku z tym, w czasach swojej świetności, Bratny był często postrzegany jako swego rodzaju „polski Hemingway”.

Twórczość

Proza i poezja

Roman Bratny, jako wybitny polski twórca, ma na swoim koncie niezwykle bogaty dorobek literacki, który obejmuje zarówno poezję, jak i prozę. Jego utwory można podzielić na różnorodne formy literackie, które ukazują nie tylko jego talent, ale także refleksje na temat rzeczywistości. W jego wierszach z 1944 roku, zatytułowanych *Pogarda*, można dostrzec wrażliwość artysty na otaczający świat.

Przez kolejne lata Bratny publikował nowele, opowiadania oraz powieści. Niezwykle znaczące są takie dzieła, jak *Kolumbowie. Rocznik 20* (1957) oraz *Szczęśliwi torturowani* (1959), które do dziś pozostają ważnymi tekstami w polskiej literaturze. Inne ważne tytuły to *Głos bomby Ishi* z 1953 roku oraz *Ciągle wczoraj* z 1968 roku. W sumie twórczość Bratnego liczy wiele pozycji, które wnikliwie poruszają kwestie społeczno-polityczne, historyczne oraz egzystencjalne.

Utwory teatralne

W teatrze Bratny również zdobył uznanie, tworząc liczne sztuki, które oglądane były na scenach polskich teatrów. Jego pierwszy dramat, *Pobita kra*, został wystawiony w 1949 roku i markuje początek jego kariery w tej dziedzinie. Inne znaczące tytuły to *Zwycięstwo Gralaków* (1950) oraz *Sześć godzin ciemności* (1952). Jego sztuki często podejmują istotne tematy społeczne oraz refleksje nad naturą człowieka.

Scenariusze dla filmu, telewizji i radia

Roman Bratny ma także na swoim koncie wiele scenariuszy, które przyniosły mu popularność wśród szerszej publiczności. Jego adaptacje literackie, takie jak *Szczęśliwi torturowani* i *Kolumbowie* z lat 70-tych, wzbogaciły polski świat filmowy i telewizyjny. Przykładem jego talentu są również scenariusze do dramatów telewizyjnych, jak *Losy* oraz *Ile jest życia*, które cieszyły się dużym zainteresowaniem widzów. Zavierał również prace adaptujące swoje opowiadania do formatu słuchowisk radiowych, ukazując wszechstronność swojego talentu.

Ordery i odznaczenia

Roman Bratny, znany ze swojego wkładu w literaturę i kulturę, zdobył wiele prestiżowych odznaczeń. Wśród nich można wymienić:

• Order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany w 1986 roku,
• Order Sztandaru Pracy II klasy, przyznany w 1964 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał w 1959 roku,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej, przyznany w 1984 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955 roku,
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej”, przyznana w 1987 roku,
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”, przyznany w 1966 roku.

Nagrody

Roman Bratny, utalentowany pisarz i twórca, został doceniony przez wiele instytucji za swoją działalność w dziedzinie literatury oraz mediów. Jego twórczość przyniosła mu szereg znaczących wyróżnień, które potwierdzają jego wpływ na kulturę narodową.

• nagroda Stołecznej Rady Narodowej w roku 1971,
• nagroda Komitetu ds. Radia i Telewizji za twórczość radiową i telewizyjną w latach 1970 oraz 1971,
• nagroda Państwowa II stopnia w dziedzinie literatury z 1972 roku,
• nagroda Trybuny Ludu za kształtowanie i upowszechnianie kultury socjalistycznej w 1979 roku,
• nagroda Ministra Obrony Narodowej w roku 1983,
• nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w 1985 roku,
• nagroda Gazety Krakowskiej im. T. Hołuja „Drzewo i owoc” w 1987 roku.

---

Oceń: Roman Bratny

---