Iwo Wesby

---

Wykształcenie i rodzina

Iwo Wesby, urodzony w rodzinie Ignacego Singera oraz Olimpii z Braunfeldów, po zakończeniu edukacji w gimnazjum zdecydował się wziąć czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Następnie rozpoczął studia na wydziale prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednakże nie doczekał się ich ukończenia, gdyż wyjechał do Wiednia, gdzie kontynuował naukę w Akademii Muzycznej.

W roku 1926, w ramach zmian, postanowił zmienić swoje nazwisko na Wesby. Dwa lata później, 20 stycznia 1929 roku, zawarł związek małżeński z Eleonorą, urodzoną 10 marca 1907 roku, córką Mosesa Berlinera oraz Sary Wola, która pracowała jako nauczycielka tańca. Para doczekała się córki, Olgi Marii Benavie, która przyszła na świat 17 stycznia 1931 roku w Warszawie i zmarła 24 czerwca 2001 roku w Nowym Jorku.

Ludwik Lawiński w swoim artykule zatytułowanym „Dlaczego o nich zapomniałem” pisze o Iwie Wesbym jako o kapelmistrzu z temperamentem, który miał niepoprawną naturę zdobywcy serc niewieścich. Zauważa również, że jedną z jego dawnych miłości była tancerka zespołu Tacjanny Wysockiej, która występowała w Qui Pro Quo.

Kariera do 1939

Iwo Wesby to postać, która w znaczący sposób wpisała się w historię polskiej muzyki filmowej i teatralnej. Był nie tylko muzykiem, ale również dyrygentem, który współpracował przy wielu ważnych produkcjach w okresie przedwojennym. Jego talent i umiejętności zaowocowały niezapomnianymi kompozycjami w polskim kinie. Wesby kierował orkiestrą w popularnych filmach, takich jak „Co mój mąż robi w nocy?” (1934) oraz „Fredek uszczęśliwia świat” (1936).

W ciągu swojej kariery stworzył muzykę do licznych filmów, w tym do „Skłamałam” (1937), „Parada Warszawy” (1937), „Serce matki” (1938), „Moi rodzice rozwodzą się” (1938), „Gehenna” (1938) oraz „U kresu drogi” (1939). Pod jego artystycznym przewodnictwem powstały również dźwięki do filmów takich jak „Wacuś” (1935), „Królowa przedmieścia” (1938) oraz „Mateczka” (1938).

W latach 1927-1930 pełnił rolę dyrektora muzycznego kabaretu Qui Pro Quo, gdzie wziął udział w wielu przedstawieniach. Był kapelmistrzem w Teatrze Rex, gdzie pracował przy premierze sztuki „Zjazd Gwiazd”, która miała miejsce 14 czerwca 1933 roku, a później współpracował w rewii „Dzieje śmiechu”.

Od 1937 do 1939 roku był dyrygentem teatru muzycznego Wielka Rewia na Karowej w Warszawie. W 1937 roku w „Kurjerze Warszawskim” ukazał się artykuł, w którym podkreślono, że pod kierunkiem reżyserskim Konrada Toma trwały próby do głośnej operetki Oskara Strausa „Czar walca”, która miała zadebiutować na Sylwestra w tym samym roku, a towarzyszącą orkiestrą kierował właśnie Iwo Wesby.

W 1939 roku, jako kapelmistrz programu „Wielkiej Rewii”, uczestniczył w premierze spektaklu „Szukamy gwiazdy!”, która miała miejsce 21 stycznia. W tym samym roku stworzył tango „Serenada Miłości”, które towarzyszyło filmowi „Moi rodzice rozwodzą się”, w którym tekst napisał Andrzej Właści. Wesby skomponował również shimmy „Apaszka”, które trafiło do repertuaru Hanki Ordonówny.

Getto

W 1939 roku Iwo Wesby mieszkał z rodziną na ulicy Chmielnej, prowadząc normalne życie. Jednak w listopadzie 1940 pomimo trudnych okoliczności, jego rodzina została zmuszona do przeprowadzki na ulicę Pańską, gdzie znaleźli się w tzw. małym getcie.

Na jesieni tego samego roku Wesby uczestniczył w ważnym spotkaniu, które zwołał Andrzej Włast, dotyczącego organizacji teatru. W spotkaniu brali również udział Jerzy Jurandot oraz Michał Znicz i Edmund Minowicz. Wesby napisał muzykę do sztuki autorstwa Jurandota pt. „Miłość szuka mieszkania”, która została zachowana w archiwum Ringelbluma. Premiera miała miejsce 16 stycznia w Teatrze Femina przy ulicy Leszno 35. Była to pierwsza dzielnicowa komedia w trzech aktach, która cieszyła się dużym zainteresowaniem.

Recenzent Gazety Żydowskiej zauważył, że publiczność po drugim akcie owacyjnie przyjęła autorów, Wesby’ego i Jurandota, co podkreślało ich znaczenie i wkład w kulturę teatralną tego okresu. Wesby pełnił funkcję kierownika muzycznego Teatru Femina, co świadczyło o jego zaangażowaniu w życie artystyczne społeczności żydowskiej.

Od września 1942 do końca powstania warszawskiego w 1944 roku, Iwo Wesby ukrywał się na „aryjskiej” stronie Warszawy. Po ucieczce z getta posługiwał się fałszywą kenkartą na nazwisko Stefan Kasprzak (urodzony 2 lutego 1902 w Lamberg, urzędnik), której datę wydania ustalono na 27 września 1942 roku. Jego żona, Eleonora Singer, otrzymała kenkartę na nazwisko Marianna Kowalska, zaś córka używała nazwiska Olga Kowalska. Wspomnienia Mieczysława Fogga ukazują, jak bardzo rodzina Wesby’ego korzystała z pomocy innych.

Fogg pamięta, że w swoim mieszkaniu ukrywał Wesby’ego z żoną i córką po ich ucieczce, a później brał udział w staraniach o zdobycie fałszywych dokumentów, które umożliwiły Wesby’emu ucieczkę do Wiednia. Dzięki tej pomocy, Mieczysław Fogg został odznaczony jako Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Jego żona relacjonowała dramatyczne warunki ich życia w ukryciu, gdzie musieli spędzać tygodnie w ciemnej i wilgotnej piwnicy.

Rodzina Wesby’ego zmagała się z trudnościami przez cały czas wojny. W latach 1944-1945 żona i córka przebywały w obozie pracy, a w 1945 roku udało im się uciec do Wiednia. Po zakończeniu wojny Wesby zdołał dołączyć do swojej rodziny w Wiedniu, będąc wówczas bezpaństwowcem, co podkreśla tragiczne konsekwencje działań II wojny światowej dla nich wszystkich.

USA

W dniu 21 grudnia 1948 roku Iwo Wesby, wraz z żoną i córką, dotarł do Stanów Zjednoczonych na pokładzie statku Mariner Flasher, przybywając pod nazwiskiem Ignatz Singer. Po osiedleniu się, przez resztę swojego życia mieszkał w Nowym Jorku, stając się częścią bogatej kultury tego miasta.

Ważnym momentem w jego życiu miała miejsce 11 listopada 1954 roku, kiedy to uzyskał obywatelstwo amerykańskie. Tego samego dnia zmienił swoje nazwisko na Ivo Wesby, co symbolizowało nowy rozdział w jego życiu oraz karierze artystycznej.

W USA Iwo Wesby stworzył szereg utworów muzycznych, w tym piosenki Believe me oraz You and me (Darling let us always be together), które tekstowo wzbogaciła Marie-Anne Stork. Jego twórczość odzwierciedlała przeżycia i emocje, które towarzyszyły mu po przyjeździe do nowego kraju.

Niestety, Iwo Wesby zmarł 24 września 1961 roku w Nowym Jorku. Jego pogrzeb odbył się w Riverside Chapel, gdzie wspominano go jako utalentowanego artystę i oddanego członka społeczności.

---

Oceń: Iwo Wesby

---