Michał Nycz (historyk)

---

Życiorys

Michał Nycz przyszedł na świat 2 czerwca 1909 roku w Krakowie. Był synem Michała, radcy kolejowego, oraz Władysławy z d. Składziej. Po ukończeniu szkoły powszechnej przy Seminarium Nauczycielskim w Krakowie w 1919 roku, kontynuował naukę w IV Gimnazjum Męskim im. H. Sienkiewicza, gdzie w 1927 roku zdał egzamin dojrzałości. Następnie, w latach 1927–1933, studiował historię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Równocześnie podjął naukę na Studium Pedagogicznym UJ, co umożliwiło mu zdobycie uprawnień do nauczania w szkołach średnich.

W latach 1933–1935 Michał Nycz podjął studia z zakresu prawa i administracji również na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak z powodu trudności finansowych, musiał przerwać edukację. W międzyczasie prowadził badania źródłowe w archiwach Warszawy i Lwowa, zbierając materiały do rozprawy doktorskiej. Od 1934 roku był pracownikiem Biblioteki Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, gdzie zajmował się nabytkami i rękopisami. W 1936 roku przeniósł się do Działu Ekspedycji Wydawnictw PAU, gdzie odpowiadał za międzynarodową wymianę publikacji. W tym czasie współpracował z Władysławem Konopczyńskim, który był przewodniczącym komitetu redakcyjnego Polskiego Słownika Biograficznego.

Po śmierci bydgoskiego archiwariusza Zygmunta Malewskiego w lipcu 1937 roku, na prośbęWitolda Bełzy, dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej, Michał Nycz został wyznaczony na wakujące stanowisko w Bydgoszczy. Od 15 stycznia 1938 roku pracował w Bibliotece Miejskiej w Bydgoszczy jako archiwariusz, gdzie zajmował się inwentaryzacją i katalogowaniem zbiorów dokumentów królewskich i autografów ofiarowanych przez K. Kierskiego.

W tym okresie również pisał artykuły i współredagował Przegląd Bydgoski. Dodatkowo, był inicjatorem i projektodawcą księgi pamiątkowej z okazji 25-lecia Biblioteki Miejskiej oraz 600-lecia Bydgoszczy. W czerwcu 1938 roku uzyskał stopień doktora na podstawie rozprawy pt. „Geneza reform skarbowych Sejmu Niemego”, która spotkała się z wysoką oceną, a W. Konopczyński ulokował go w gronie najwybitniejszych badaczy polskiej gospodarki państwowej.

Michał Nycz, planując habilitację, kontynuował badania naukowe. Z dniem 26 czerwca 1939 roku dyrektor Witold Bełza złożył wniosek o jego awans na kustosza i powierzenie mu obowiązków zastępcy dyrektora biblioteki. W sierpniu tego samego roku polecił zabezpieczenie i przewiezienie cennych dokumentów zgromadzonych w bibliotece do K. Kierskiego w Góry Kalwarii pod Warszawą.

Jednakże jego dalszą karierę przerwał wybuch II wojny światowej. Był świadkiem wkroczenia wojsk niemieckich do miasta i z polecenia władz okupacyjnych otworzył bibliotekę, która wznowiła działalność. Niestety, 15 października 1939 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska przez Niemców, a zaledwie dwa dni później oskarżony o ukrycie dokumentów królewskich i aresztowany przez gestapo. Po aresztowaniu i brutalnym traktowaniu, 1 listopada 1939 roku został wywieziony w nieznanym kierunku. Jego życie mogło zakończyć się tragiczną śmiercią w fordońskiej Dolinie Śmierci, gdzie prawdopodobnie zginął wraz z innymi bydgoszczanami, wśród których był prezydent Leon Barciszewski.

Żona Michała Nycza bezskutecznie poszukiwała go w 1940 roku z pomocą Prezydium Niemieckiego Czerwonego Krzyża w Berlinie. 15 lipca 1947 roku Sąd Grodzki w Bydgoszczy wydał postanowienie o uznaniu go za zmarłego, datując śmierć na 1 listopada 1939 roku.

Rodzina

Michał Nycz od 1936 roku był żonaty z Zofią Józefą z d. Skomóg. Miał córkę Monikę Zofię, która przyszła na świat 13 września 1939 roku w Bydgoszczy. Cała rodzina zamieszkiwała przy ul. Libelta.

---

Oceń: Michał Nycz (historyk)

---