Kazimierz Nitsch

Nauka i edukacja

Kazimierz Ignacy Nitsch, urodzony 1 lutego 1874 roku w Krakowie, a zmarły 26 września 1958 roku w tym samym mieście, był wybitnym polskim językoznawcą slawistą. Jego pasja i wiedza przyczyniły się do znaczącego rozwoju historycznej lingwistyki w Polsce oraz badań dialektologicznych.

Nitsch wyróżniał się jako historian języka polskiego oraz dialektolog. Był jednym z kluczowych założycieli Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. Od 1919 do 1958 roku pełnił rolę redaktora organu towarzystwa, a mianowicie „Języka Polskiego”, co podkreśla jego wpływ na rozwój polskiej lingwistyki.

W 1901 roku rozpoczął istotne badania dialektologiczne, skupiając się na regionie Kaszub, co było przełomem w studiach nad polskim językiem w Kontekście regionalnym. Ponadto, Nitsch był prezesem Polskiej Akademii Umiejętności, co dodatkowo wkłada go w grono najważniejszych postaci w historii polskiego językoznawstwa.

Życiorys

Kazimierz Nitsch przyszedł na świat 1 lutego 1874 roku w Krakowie, w rodzinie Maksymiliana i Marii Salomei ze Studzińskich, która zmarła w 1924 roku. Swoją edukację rozpoczął w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. W 1903 roku, zdobywszy stypendium Akademii Umiejętności, udał się na studia do Pragi oraz Paryża. Po powrocie w 1904 roku zajął się badaniem dialektów pomorskich.

W 1908 roku uzyskał habilitację pod kierunkiem Jana Rozwadowskiego, co miało miejsce na podstawie jego pracy dotyczącej Stosunków pokrewieństwa języków lechickich. Trzy lata później, w 1911 roku, został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie współpracował z Janem Łosiem. W 1917 roku przeniósł się na Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, obejmując tam samodzielne stanowisko wykładowcy języka polskiego. Jednak w 1920 roku postanowił wrócić na Uniwersytet Jagielloński, by objąć wakacyjne stanowisko, które po Janie Łosiu, obejmował do 1928 roku.

Nitch był aktywnym członkiem kilku prestiżowych akademii naukowych, takich jak Polska Akademia Umiejętności (gdzie został członkiem korespondentem w 1911 roku oraz członkiem czynnym w 1924), Polska Akademia Nauk (członek rzeczywisty od 1952 roku) oraz Towarzystwo Naukowe Warszawskie (członek zwyczajny od 1932 roku). Warto również zaznaczyć, iż był ekspertem w delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku, gdzie zajmował się zagadnieniami geograficznymi oraz etnograficznymi.

Po latach pracy naukowej, w 1939 roku przeszedł na emeryturę, jednak już 6 listopada tego samego roku został aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau, co skutkowało osadzeniem go w obozie w Sachsenhausen. Na wolność wyszedł w lutym 1940 roku. W latach 1946-1952 pełnił zaszczytną funkcję prezesa PAU, był członkiem rzeczywistym PAN od 1952 oraz wiceprezesem PAN w latach 1952-1957, a także członkiem prezydium w latach 1952-1958. Po zakończeniu II wojny światowej działał w Komisji Ustalania Nazw Miejscowości. W 1953 roku został uhonorowany Nagrodą Państwową I stopnia.

Kazimierz Nitsch odszedł z tego świata, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze KC-po prawej Merkertów.

Życie prywatne

Od 1913 roku Kazimierz Nitsch był związany małżeństwem z Anielą Gruszecką, która była nie tylko pisarką, ale także córką Artura Gruszeckiego, znanego pisarza i publicysty. Warto również zaznaczyć, że Roman Nitsch, mikrobiolog i członek Polskiej Akademii Umiejętności (PAU), był stryjecznym bratem Kazimierza, co dodaje ciekawych wymiarów do jego rodziny.

Twórczość (wybór)

W twórczości Kazimierza Nitscha można znaleźć wiele ważnych dzieł, które odgrywają kluczową rolę w badaniach nad językiem polskim. Oto niektóre z nich:

  • Mowa ludu polskiego (1911),
  • Dialekty języka polskiego (1915, wyd. zmienione w 1923 i 1958),
  • Atlas językowy polskiego Podkarpacia (1934, wraz z Mieczysławem Małeckim).

Ordery i odznaczenia

W życiu Kazimierza Nitscha szczególne znaczenie miały ordery i odznaczenia, które były dowodem uznania dla jego osiągnięć.

  • Order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany 1 lutego 1954 roku,
  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, nadany 22 lipca 1951 roku,
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 30 kwietnia 1925 roku,
  • Złoty Wawrzyn Akademicki, przyznany 7 listopada 1936 roku.

Przypisy

  1. Kazimierz Ignacy Nitsch [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 07.03.2023 r.]
  2. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 07.03.2023 r.]
  3. Jan WiktorJ.W. Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 200.
  4. Historia szkoły. nowodworek.krakow.pl. [dostęp 26.11.2015 r.]
  5. Historia czasopisma. jezyk-polski.pl. [dostęp 16.05.2014 r.]
  6. Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I, Wrocław 2010, s. 25.
  7. Dziennik Polski, rok IX, nr 173 (2948), s. 7.
  8. M.P. z 2018 r. nr 23, poz. 371 „w związku z 80 rocznicą urodzin za wybitną działalność i osiągnięcia w dziedzinie nauki”.
  9. M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1008 „za wybitną działalność naukową”.
  10. M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 434 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
  11. M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 „za wybitną twórczość naukową, związaną z literaturą piękną”.

Oceń: Kazimierz Nitsch

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:21