Władysław Kunicki-Goldfinger

---

Życiorys

Władysław Kunicki-Goldfinger był synem Zygfryda Goldfingera, prawnika oraz zaangażowanego działacza komunistycznego, który miał żydowskie korzenie, a także Walerii Kunickiej herbu Bończa, pełniącej rolę nauczycielki w gimnazjum. W jego dzieciństwie oraz wczesnej młodości, Władysław mieszkał wraz z matką w domu jej brata, Władysława Kunickiego, który był nauczycielem, działaczem społecznym i politykiem związanym z Polską Partią Socjalistyczną, a także właścicielem żeńskiego gimnazjum w Lublinie.

W roku 1934 zainaugurował swoje studia na kierunku nauk przyrodniczych na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po czterech latach, w 1938, obronił pracę magisterską w Katedrze Mikrobiologii na Wydziale Rolniczym tej samej uczelni, gdzie natychmiast po ukończeniu studiów rozpoczął pracę. Wówczas to, uzyskał również usynowienie przez swojego stryja, Władysława Kunickiego.

We wrześniu 1939 roku, w obliczu zagrożenia ze strony niemieckiej, Władysław zdołał uciec do Lwowa. Tam podjął pracę w instytucie Rudolfa Weigla, w czasach, gdy Lwów znajdował się pod okupacją radziecką. W 1940 roku, po odmowie przyjęcia radzieckiego paszportu, został aresztowany i deportowany w okolice Archangielska. W 1941 roku, dzięki amnestii dla Polaków, odnaleźli go w punkcie formowania Armii Polskiej w ZSRR, pod dowództwem generała Władysława Andersa, gdzie wstąpił do wojska jako szeregowy i przeszedł szlak Armii aż do Włoch, mijając m.in. Persję, Palestynę i Egipt.

Po zakończeniu II wojny światowej Władysław osiedlił się w Palestynie, jednak w 1947 roku powrócił do Polski i zamieszkał w Lublinie. Krótko po przyjeździe rozpoczął staż asystencki (w latach 1947–1948) w Zakładzie Mikrobiologii Wydziału Weterynaryjnego UMCS, gdzie w 1948 roku uzyskał tytuł doktora, a w 1950 roku habilitacji na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi. Wkrótce potem stworzył Pracownię Mikrobiologii w Zakładzie Fizjologii Roślin.

W 1951 roku został profesorem nadzwyczajnym i objął Katedrę Mikrobiologii Ogólnej, której był inicjatorem. W 1955 roku przeniesiono go do Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie aż do 1961 roku pełnił obowiązki kierownika Katedry Mikrobiologii. Następnie, w latach 1961–1968, kierował Katedrą Mikrobiologii na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1962 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1969–1971 zajmował stanowisko dyrektora Instytutu Mikrobiologii na Uniwersytecie Warszawskim. Dodatkowo, od 1965 roku był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a od 1980 roku członkiem rzeczywistym akademii. W 1986 roku przeszedł na emeryturę.

Był członkiem Nowojorskiej Akademii Nauk, Brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Medycznego, Amerykańskiego Towarzystwa Genetycznego, Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego, Polskiego Towarzystwa Genetycznego oraz Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów. Władysław Kunicki-Goldfinger napisał kilka podręczników akademickich, takich jak „Życie bakterii”, a także książki dotyczące procesów ewolucyjnych. Uczestniczył w zakładaniu oraz kierowaniu aktywnością Kasy Pomocy Naukowej, a także był członkiem rady programowej Towarzystwa Kursów Naukowych.

W uznaniu jego osiągnięć, w 1989 roku Uniwersytet Wrocławski oraz w 1990 roku Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej przyznały mu zaszczytny tytuł doktora honoris causa. Zmarł w Warszawie, a jego ciało spoczywa na cmentarzu przy ulicy Lipowej w Lublinie.

Życie prywatne

Władysław Kunicki-Goldfinger był człowiekiem o złożonym życiu osobistym. Jego losy były związane z dwoma związkami małżeńskimi, które miały znaczący wpływ na jego rodzinę.

W pierwszym małżeństwie z kobietą, której imię nie jest znane, Władysław i jego żona powitali na świecie dwie córki. Wiktoria, urodzona w trudnych czasach zesłania w ZSRR, oraz Anna Maria, która przyszła na świat po powrocie rodziny do Polski. Po zakończeniu tego związku i rozwodzie, jego pierwsza żona zdecydowała się na emigrację do Stanów Zjednoczonych.

Następnie, po pewnym czasie, ożenił się po raz drugi, tym razem z Władysławą, która przyszła na świat w 1920 roku. Niestety, jej nazwisko pozostaje nieznane. Z tą żoną Władysław doczekał się dwóch synów: Marka, urodzonego w 1957 roku, który zbudował karierę jako historyk oraz Jerzego Jakuba, którego życiorys także zasługuje na uwagę, ale nie jest szczegółowo opisany.

Działalność polityczna i opozycyjna

W latach 1934–1937 Władysław Kunicki-Goldfinger był aktywnym członkiem Legionu Młodych-Lewica, a od 1937 roku przynależał do Polskiej Partii Socjalistycznej. Jego działalność polityczna zyskała szczególne znaczenie w 1976 roku, kiedy to podpisał List 101 do Sejmu, a także stał się współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników.

W kontekście wydarzeń w Polsce, w okresie od 13 do 22 grudnia 1981 roku, został internowany w Ośrodkach Odosobnienia, najpierw w Warszawie-Białołęce, a następnie w Jaworzu. Jego uwolnienie było możliwe dzięki interwencji środowiska naukowego, w tym profesora Aleksandra Gieysztora, prezesa Polskiej Akademii Nauk.

17 października 1987 roku Kunicki-Goldfinger bierze udział w zakładaniu Polskiej Partii Socjalistycznej, a w 1988 roku pełnił funkcję członka Rady Naczelnej partii przez okres jednego roku. Dwa lata później, w 1991 roku, znalazł się wśród założycieli Solidarności Pracy.

W obliczu rosnących napięć politycznych, w styczniu 1976 roku podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL, wyrażając sprzeciw wobec zmian w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Jako przedstawiciel opozycji, miał również są udział w obradach Okrągłego Stołu, w podzespole na temat nauki, oświaty i postępu technicznego.

W PRL jego osoba była poddawana cenzurze. W 1977 roku znalazł się na eleganckiej liście osób, które podlegały szczególnej kontroli cenzury. Informacje na temat Władysława Kunickiego-Goldfingera były szczegółowo monitorowane, a zalecenia cenzorskie dotyczące jego działalności zostały odnotowane przez Tomasza Strzyżewskiego. W jego książce opisującej peerelowską cenzurę zamieszczono notkę informacyjną Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z 7 stycznia 1977 roku.

Wytyczne dla cenzorów, dotyczące Kunickiego-Goldfingera, stwierdzały: „Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW”. Cenzura zezwalała jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej oraz naukowej.

Książki

Władysław Kunicki-Goldfinger, znany z wielu znaczących publikacji, szczególnie w dziedzinie biologii molekularnej, znacząco przyczynił się do rozwoju nauki. Jego dzieła obejmują szeroki zakres tematów związanych z ewolucją oraz analizą życia na Ziemi.

• Władysław Kunicki-Goldfinger, „Dziedzictwo i przyszłość. Rozważania nad biologią molekularną, ewolucją i człowiekiem”. PWN, Warszawa, 1976, ss. 473,
• Władysław Kunicki-Goldfinger, „Życie bakterii”. wyd. czwarte zmienione, PWN, Warszawa 1982, ss. 618,
• Władysław Kunicki-Goldfinger, „Szukanie możliwości. Ewolucja jako gra przypadków i ograniczeń” PWN, Warszawa 1989, ss. 308.

Nagrody

Władysław Kunicki-Goldfinger był uznawanym naukowcem, który zdobył szereg prestiżowych nagród w swojej karierze. Oto lista jego osiągnięć w dziedzinie nauki:

• nagroda państwowa III stopnia za pracę pt. Zmienność w bakterii (1955),
• nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki I stopnia (1971, 1974, 1975),
• nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki II stopnia (1973),
• nagroda „Problemów” za wieloletnią popularyzację podstawowych problemów współczesnej biologii (1989).

---

Oceń: Władysław Kunicki-Goldfinger

---