Władysław Zachariasiewicz

---

Życiorys

Okres dwudziestolecia międzywojennego

Władysław Zachariasiewicz był synem Jana Zachariasiewicza oraz Marii z domu Netshada. Swoje pierwsze kroki stawiał w krakowskim V Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego, gdzie zdobywał wiedzę akademicką. W tym okresie uczestniczył w programie dla młodych liderów YMCA, co zapoczątkowało jego zaangażowanie w działalność społeczno-polityczną.

Po ukończeniu nauki, Zachariasiewicz studiował na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskał dyplom w 1935 roku. W trakcie studiów pełnił funkcję prezesa Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej oraz Akademickiego Związku Zbliżenia Międzynarodowego „Liga” w Krakowie. W wakacyjne miesiące z kolei zdobywał cenne doświadczenie, odbywając praktyki w Konsulacie RP w Lipsku oraz w Poselstwie RP w Rydze.

Od 1936 roku związany był z działalnością Światowego Związku Polaków z Zagranicy, znanego jako „Światpol”. Pełniąc rolę kierownika Wydziału Młodzieży, odpowiadał za programy szkoleniowe dla młodych liderów polonijnych, organizując m.in. „Kadrówkę Młodych Polaków z Zagranicy” w malowniczym Groniku koło Zakopanego. Ponadto, nadzorował roczny „Kurs wiedzy o Polsce”, na który uczęszczało pięćdziesięciu przyszłych liderów z różnych polonijnych miejscowości.

Po śmierci Bolesława Wierzbiańskiego w 2003 roku, Zachariasiewicz pozostawał ostatnim żyjącym członkiem tej istotnej organizacji.

Jego służba wojskowa miała miejsce w Dywizyjnej Szkole Podchorążych Piechoty w Grodnie, a następnie wzięł udział w trzymiesięcznym kursie dla podchorążych broni pancernej w Modlinie. W 1938 roku, jako plutonowy podchorąży, aktywnie uczestniczył w manewrach wojskowych 5 baonu pancernego, które odbywają się w Biedrusku pod Poznaniem.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej, Zachariasiewicz został zmobilizowany do 2 batalionu pancernego w Żurawicy, gdzie brał udział w walkach kampanii wrześniowej, zwłaszcza w rejonie Lwowa. Po inwazji Związku Radzieckiego, starał się przedostać do Rumunii w celu dołączenia do tworzącej się Armii Polskiej we Francji. Niestety, został aresztowany przez radziecki patrol blisko granicy polsko-rumuńskiej, a następnie trafił do aresztu w Kosowie, a potem do więzienia w Stanisławowie.

W styczniu 1940 roku, jako jeden z pierwszych transportów, został wywieziony do Związku Radzieckiego, gdzie więziono go w Czernihowie, Kijowie i Charkowie. Zwolniono go dopiero w marcu 1941 roku, po sześciu miesiącach przetrzymywania, mimo wcześniejszych obietnic amnestii zawartych w układzie Sikorski-Majski. Po zwolnieniu, objął stanowisko kierownika polskiej placówki opieki społecznej w Czelabińsku, a później został przeniesiony do Ambasady RP w Kujbyszewie, gdzie awansował na delegata na Kazachstan (Ałma-Ata).

Przed samym wyjazdem do Kazachstanu, został aresztowany na ulicy w Kujbyszewie i przez tygodnie męczony w Czelabińsku przez NKWD. Dzięki interwencji Ambasady, udało mu się w końcu uzyskać zwolnienie i opuścić ZSRR. Po rekonwalescencji w Teheranie, zdobył pracę w Placówce Łączności z Krajem, przy Konsulacie Generalnym RP w Konstantynopolu. Następnie przeniósł się do Londynu, gdzie współpracował z premierem Tomaszem Arciszewskim, a niebawem został wysłany do Rzymu jako Delegat Rządu RP do spraw uchodźców we Włoszech, współpracując ściśle z 2 Korpusem Polskim gen. Władysława Andersa.

Okres powojenny i działalność emigracyjna

W 1946 roku, Zachariasiewicz ewakuował się do Londynu, gdzie zajmował się sprawami imigracyjnymi u boku gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Równocześnie był zaangażowany w działalność Światowego Związku Polaków z Zagranicy, który wznowił swoją aktywność po wojnie z pomocą byłego prezesa „Światpolu”, a później Prezydenta RP, Władysława Raczkiewicza.

W 1948 roku, jako uchodźca polityczny, osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, gdzie wkrótce stał się dyrektorem wykonawczym nowo powstałego Polskiego Komitetu Imigracyjnego i Pomocowego w Nowym Jorku. Organizacja ta miała na celu wspieranie tysięcy uchodźców, którzy uciekli przed reżimem, oferując pomoc byłym więźniom obozów koncentracyjnych i żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zachariasiewicz aktywnie zarządzał jej działalnością zarówno w centrali, jak i w placówkach pomocowych w Europie Zachodniej, częściowo finansowanych przez rząd amerykański.

W następnych latach wybrano go na członka Komitetu Wykonawczego Amerykańskiej Rady Organizacji Pomocowych za Granicą. Jego zaangażowanie w życie polonijne w USA było nieprzerwane; pełnił ważne funkcje w Polskim Kongresie w Nowym Jorku oraz był wiceprezesem Komitetu Parady Pułaskiego w tymże mieście, a także aktywnie uczestniczył w pracach nowojorskiego dziennika „Nowy Świat”.

W 1961 roku mianowano go Dyrektorem Wydziału Narodowościowego w Krajowym Komitecie Partii Demokratycznej, gdzie koordynował działalność grup etnicznych w kampaniach wyborczych, między innymi dla Johna F. Kennedy’ego. Później był specjalnym asystentem Poczmistrza Generalnego USA, Johna A. Gronouskiego. Jego działalność obejmowała też reprezentowanie Departamentu Poczty na ważnych międzynarodowych wystawach, w tym podczas Światowej Wystawy Filatelistycznej w Poznaniu w 1973 roku.

Wśród dokonanych przez niego inicjatyw, a także pracy dla polonijnej społeczności, należy wymienić koordynację wydania znaczka pocztowego z okazji Millenium Chrześcijaństwa Polski oraz współorganizację wmurowania tablicy ku czci Tadeusza Kościuszki w katedrze wawelskiej w Krakowie.

W 1978 roku przeszedł na zasłużoną emeryturę, ale wciąż nieprzerwanie angażował się w działalność społeczną. Jako członek Rady Dyrektorów Radia Wolna Europa oraz współorganizator Domu Polskiego Jana Pawła II w Rzymie, a także członek Fundacji Jana Pawła II, kontynuował swoją misję na rzecz polonii i polskiej kultury.

Po 1989 roku, Zachariasiewicz regularnie odwiedzał Polskę, uczestnicząc w wydarzeniach polonijnych, w tym w honorowej roli na III Zjeździe Polonii i Polaków z Zagranicy. Jego działalność doceniły różne organizacje, a w 2008 roku został powołany przez Marszałka Senatu do Polonijnej Rady Konsultacyjnej.

Jako Maltańczyk, był także członkiem Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w USA. Na wniosek Attaché Obrony przy Ambasadzie RP w Waszyngtonie w 2000 roku otrzymał nominację na stopień kapitana rezerwy, a w 2005 roku awansował na majora rezerwy Wojska Polskiego. Żona Władysława, Adela (Adeline) z d. Nowińska z Connecticut, towarzyszyła mu w działalności polonijnej przez wiele lat.

19 października 2010 roku miało miejsce uroczyste przekazanie spuścizny Władysława Zachariasiewicza do Archiwum Akt Nowych w Warszawie, w którym uczestniczyli zasłużeni przedstawiciele polskich instytucji, w tym Bogdan Zdrojewski. Jego życie zakończyło się w 2016 roku, pozostawiając bogaty dorobek dla polonii oraz historii Polski.

Odznaczenia i wyróżnienia

Władysław Zachariasiewicz, znany ze swojej działalności, został uhonorowany szeregiem odznaczeń, które świadczą o jego zasługach i wkładzie w rozwój Polski oraz społeczności polonijnej. Lista wyróżnień, które otrzymał, jest imponująca, a każde z nich ma swoje znaczenie.

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2016),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2002),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1994),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2010),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego (nadany przez Jana Pawła II; 1991),
• Medal „Pro Memoria” (przyznawany przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie; 2007),
• Wawrzyn Polonijny Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (2007),
• Złoty Medal Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (2004),
• „Chluba Polonii” (wyróżnienie Apostolatu Polskiego w USA; 1999),
• Honorowa Odznaka Sybiraka,
• Złota Odznaka Honorowa Stowarzyszenia Polskich Kombatantów (Londyn, 1956),
• Odznaka Honorowa „Bene Merito” (2011).

Do tych prestigowych odznaczeń należy dodać także liczne dyplomy i wyróżnienia, jakie przyznawane były mu przez różne organizacje polonijne, co potwierdza jego znaczenie w polskiej społeczności na całym świecie.

Publikacje

Władysław Zachariasiewicz był znaczącą postacią w kontekście publikacji dotyczących Polonii oraz historii Polski w XX wieku. Jednym z jego najważniejszych dzieł jest rozdział poświęcony Stanom Zjednoczonym, który ukazał się w opracowaniu zbiorowym zatytułowanym Akcja niepodległościowa na terenie międzynarodowym 1945–1990 (tom 4 cyklu pt. Materiały do dziejów uchodźstwa niepodległościowego, t. 1-7; Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie, Londyn 1999). Rozszerzona wersja tego tekstu była publikowana na łamach „Dziennika Związkowego” w Chicago.

Na szczególną uwagę zasługuje jego obszerna praca, która powstała z inicjatywy „Wspólnoty Polskiej”, zatytułowana Etos niepodległościowy Polonii amerykańskiej. Publikacja ukazała się nakładem Oficyny Wydawniczej „Rytm” w Warszawie w 2005 roku i jest to ważne kompendium wiedzy o działalności Polonii w Stanach Zjednoczonych. Książka przybliża szereg amerykańskich organizacji polonijnych, które odegrały kluczową rolę w działaniach związanych z walką o niepodległość Polski oraz w promowaniu polskich interesów. Zachariasiewicz opisuje także pomoc udzielaną uchodźcom politycznym z Polski oraz zmagania związane z propagandą PRL-u.

Jako pisarz, Zachariasiewicz był autorem wielu artykułów w prasie polonijnej oraz aktywnie publikował listy w amerykańskich mediach, w których bronił dobrego imienia Polski. Jego teksty ukazały się m.in. w takich renomowanych czasopismach jak The Washington Post oraz The International Herald Tribune.

---

Oceń: Władysław Zachariasiewicz

---