Zdzisława Wójcik

---

Życiorys

Zdzisława Wójcik przyszła na świat w Krakowie w rodzinie Żelisławy oraz Kazimierza Wójcików. Jej ojciec, Kazimierz, był geologiem oraz profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, rodzina Wójcików przeniosła się do Poznania, gdzie Kazimierz stał się jednym z fundatorów nowopowstającego Uniwersytetu w Poznaniu oraz profesorem tej uczelni.

Po ukończeniu szkoły powszechnej i gimnazjum, Zdzisława podjęła studia na Uniwersytecie, kończąc je z dyplomem inżyniera rolnictwa w maju 1937 roku oraz magistra filozofii w zakresie botaniki w grudniu 1938 roku. Po zdobyciu wykształcenia, uzyskała stypendium od Senatu Uniwersytetu Poznańskiego, co umożliwiło jej prowadzenie badań nad roślinnością wodną w Wielkopolsce oraz pracę w zakresie zbierania nasion roślin wodnych i błotnych.

Już w czasach gimnazjalnych Zdzisława przyłączyła się do harcerstwa, a w późniejszych latach pełniła funkcję instruktorki programowej w Wielkopolskiej Chorągwi Harcerek. W 1939 roku zaręczyła się z Mieczysławem Stein, entomologiem-apiologiem, który był prawnukiem prof. Karola Estreichera seniora (1827-1908).

W obliczu II wojny światowej, Zdzisława i jej narzeczony dotarli do Lwowa, gdzie po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną odmówili przyjęcia paszportów radzieckich. Ich powroty do Generalnego Gubernatorstwa zakończyły się fiaskiem, co doprowadziło do ich aresztowania w czerwcu 1940 roku. Przewieziono ich do ZSRR, gdzie osiedli w tajdze rejonu Archangielska, w osadzie Ustiliszcze, a jej praca fizyczna dotyczyła leśnictwa. Po nieudanej próbie ucieczki, narzeczony zmarł, a Zdzisławę ponownie aresztowano, między innymi przebywała w aresztach i więzieniach w Wierchniej Tojmie, Kotłasie, Wołogdzie oraz Archangielsku. Po amnestii w 1941 roku podjęła pracę ogrodników miejskich, oraz przy budowie dróg pod Murmańskiem. W marcu 1942 roku była zatrudniona w Delegaturze Rządu RP.

W sierpniu 1942 roku, brała udział w akcji opuszczania ZSRR przez Armię Polską pod dowództwem gen. Władysława Andersa, co doprowadziło ją do Persji, gdzie pracowała w placówce Polskiego Czerwonego Krzyża w Meszhedzie. Współorganizowała transporty dzieci z Meszhedu do Teheranu. Od grudnia 1942 do końca 1944 roku miała zaszczyt pracować z młodzieżą harcerską w polskich osiedlach uchodźczych w byłej Brytyjskiej Afryce Wschodniej (dzisiejsza Kenia), najpierw w ramach Delegatury Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, a później Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rządu RP w Londynie, mającego swoje przedstawicielstwo w Nairobi. Dzięki nominacji Związku Harcerstwa Polskiego, została komendantką Chorągwi Afrykańskiej ZHP, odpowiadając za całość działalności harcerskiej w Afryce. W ramach tej funkcji wizytowała odległe osiedla w Kenii, Tanganice, Ugandzie oraz Rodezji, prowadząc kursy instruktorskie dla drużynowych oraz zastępowych.

Po wojnie, do końca 1947 roku, uczyła w Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w największym polskim osiedlu uchodźczym w Tengeru w Tanganice (region Arusza). W lutym 1948 roku, Zdzisława udała się do Kanady, aby zająć stanowisko asystentki w Instytucie Botaniki na Uniwersytecie w Toronto. Zaledwie rok później, postanowiła powrócić do Polski i osiedliła się w Warszawie, gdzie urodziła córkę Bożennę.

W latach 1950-1953 pracowała w Państwowym Wydawnictwie Rolnym i Leśnym, a od listopada 1953 r. rozpoczęła działalność naukową w Zakładzie Ekologii Polskiej Akademii Nauk. Jej badania z zakresu zbiorowisk chwastów polnych dały owoc w postaci pracy doktorskiej na temat „Zbiorowiska chwastów zbożowych Mazowsza”, obronionej w 1964 roku na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, oraz rozprawy habilitacyjnej pt. „Charakterystyka siedlisk polnych na Pogórzu Beskidu Niskiego metodami biologicznymi”, kończącej się w 1976 roku na Uniwersytecie Warszawskim. W 1970 roku przeniosła się do Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, gdzie pełniła funkcję adiunkta, a później docenta w Zakładzie Zagospodarowania Środowiska, a od 1980 roku w Zakładzie Biogeografii. Mimo przejścia na emeryturę po 1985 roku, kontynuowała swoją działalność naukową, biorąc aktywny udział w badaniach nad Pogórzem Przemyskim. Zdzisława Wójcik jest autorką ponad stu oryginalnych prac naukowych.

Była współtwórczynią Fundacji „Archiwum Fotograficzne Tułaczy”. Ostatecznie spoczęła na cmentarzu w Marysinie Wawerskim w Warszawie.

---

Oceń: Zdzisława Wójcik

---