Dom Cechu Rzeźników i Masarzy w Krakowie


Dom Cechu Rzeźników i Masarzy, znany również pod nazwą Dom Na Kotłowem, to niezwykle istotny zabytek architektury, który znajduje się w dzielnicy I Krakowa. Budynek ten ulokowany jest przy ulicy Westerplatte 18, w sercu Wesołej.

Jest to miejsce, które przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów, oferując bogatą historię i architektoniczne detale, które mówią wiele o tradycjach rzemieslniczych w regionie.

Historia kamienicy

W okresie średniowiecza, na obszarze, gdzie dziś stoi kamienica, odbywał się ubój zwierząt. Niemieccy osadnicy nadali temu miejscu nazwę Kuttelhof, bądź Kuthlov, co można przetłumaczyć jako miejsce, w którym składowano odpady rzeźnicze. Z biegiem czasu, termin ten został spolszczony, przybierając formy „Kotłów” lub „Na Kotłowem”. W końcowej fazie XV oraz początkowej XVI wieku, w tym miejscu rozpoczęto budowę pierwszego domu cechu rzeźników.

W drugiej połowie XIX wieku, cech rzeźników krakowskich, którego przywódcami byli Stanisław Armółowicz, pełniący także funkcję rajcy miejskiego, oraz Tomasz Wójcicki, podjęli decyzję o wzniesieniu nowej siedziby. Inicjatywa ta została zatwierdzona w 1874 roku; kamień węgielny został poświęcony w 1879, a samą budowę ukończono w 1881 roku. Projektem budynku zajmowało się dwóch architektów: Jan Ertl oraz Paweł Barański. Całkowity koszt budowy wyniósł około 40 tys. złotych reńskich.

27 marca 1907 roku w tej samej kamienicy powołano do życia krakowską Izbę Rzemieślniczą, która pełniła swoją rolę do 1930 roku, gdy przeniosła się do własnego budynku przy ul. świętej Anny. W 1927 roku odbył się tu III Zjazd Izb Rzemieślniczych, w którym brał udział między innymi ówczesny wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski. Wizytę w budynku złożył także prezydent Ignacy Mościcki. Niestety, w 1949 roku cech został zlikwidowany, a obiekt został przejęty przez Krakowskie Zakłady Mięsne. Od 1956 roku zarząd nad nim sprawowała Izba Rzemieślnicza, a od 1985 roku – Cech Rzemiosł Spożywczych.

Na mocy postanowienia z dnia 3 grudnia 1975 roku, kamienica została włączona do rejestru zabytków. Dodatkowo, znajduje się ona także w gminnej ewidencji zabytków. W 2008 roku obiekt przeszedł gruntowny remont konserwatorski, przywracając mu dawny blask.

Architektura i wystrój

Dom Cechu Rzeźników i Masarzy w Krakowie to wspaniały dwupiętrowy budynek, wyróżniający się eklektycznym stylem architektonicznym. Na samej górze fasady umieszczony jest herb cechu, który przedstawia głowę wołu oraz topory rzeźnicze, a pod nim widnieje napis „Kotłów”. Niżej można dostrzec kolejną inskrypcję, informującą o tym, że jest to „Dom Cechu Rzeźników i Masarzy”.

Na pierwszym piętrze zlokalizowana jest imponująca sala posiedzeń z galerią nad wejściem oraz stylowym żyrandolem, który dodaje elegancji temu miejscu. Wnętrze zdobią portrety wybitnych polskich królów, takich jak Bolesław Chrobry, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Zygmunt August, Stefan Batory oraz Jan III Sobieski. Obrazy te są rezultatem pracy J. Kruszewskiego, powstały na podstawie szkiców Jana Matejki.

Pod każdym z portretów umieszczono tabliczki informacyjne, które wskazują przywileje, jakie cech rzeźników otrzymał od poszczególnych władców. W tej samej sali można również znaleźć akwarelę z godłem cechu, przedstawiającego głowę wołu z gwiazdą pomiędzy rogami, ufundowaną przez Jana Matejkę. Nie brakuje także portretów mistrzów cechowych, namalowanych przez Wojciecha Weissa i Wojciecha Kossaka. Dodatkowo, w sali można zobaczyć obraz, który przedstawia Bramę Mikołajską, dawniej bronioną przez rzeźników.

Przypisy

  1. Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 12.10.2024 r.]
  2. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 12.10.2024 r.]
  3. Na Kotłowem, [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023, s. 17, ISBN 978-83-66334-92-2.
  4. a b c d e f g h i j Na Kotłowem. Cech Rzemiosł Spożywczych. [dostęp 09.07.2018 r.]
  5. a b c d e f Michał Rożek: Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa. Wyd. I. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2006, s. 412–413. ISBN 83-7318-730-8.
  6. a b c d e f g h Na Kotłowem. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 651–652. ISBN 83-01-13325-2.

Oceń: Dom Cechu Rzeźników i Masarzy w Krakowie

Średnia ocena:4.69 Liczba ocen:23