Fort pancerny główny 44 „Tonie”

W strukturze obronnej fortu, który należał do IV sektora obronnego, pełnił kluczową rolę w obronie ciągu komunikacyjnego oraz podejść od strony Giebułtowa, współdziałając jednocześnie z fortem Marszowiec, aby skutecznie osłonić dolinę Prądnika. Po 1897 roku jego funkcje obronne przejął nowo wybudowany fort pancerny 44a Pękowice.

W latach 1902–1909 fort przeszedł kompleksową modernizację, w wyniku której wał artylerii został przekształcony i wzmocniony. Przestrzenie, które kiedyś gościły działobitnie i schrony pogotowia, zostały przystosowane dla piechoty. Poprawił się również standard konstrukcji bloków koszar szyjowych oraz bloku tzw. schronu głównego, których stropy i ściany osiągały średnią grubość 2,5 m, co znacząco zwiększało odporność na ostrzał. W fortach zainstalowano nowoczesne elementy, takie jak dwie baterie pancerne, schron czołowy z pancerną kopułą obserwacyjną oraz zaawansowane uzbrojenie, w tym armaty i karabiny maszynowe.

Pomimo kosztownej modernizacji, której całkowity wydatek wyniósł 2 936 406 koron, wiele z planowanych prac pozostało niewykonanych, w tym wzmacnianie kaponier. Już w 1914 roku fort zaliczany był do jednych z najnowocześniejszych w całej twierdzy, ale jego załoga liczyła 428 ludzi, z różnorodnym uzbrojeniem.

W okresie I wojny światowej fort nie wziął udziału w walkach, będąc raczej zabezpieczeniem niż główną linią obrony. W czasach międzywojennych jego funkcja zmieniła się, służąc jako obiekt dla Wojska Polskiego, jednak z powodu dużego zawilgocenia, według dokumentacji z 1925 roku, pozostawał nieużywany. Po wybuchu II wojny światowej był tymczasowo obsadzony i wszedł w skład systemu obronnego Armii „Kraków”. Tuż po wojnie fort znalazł się w rękach wojskowych, służąc jako skład materiałów wybuchowych.

Po opuszczeniu fortu przez wojsko na początku lat 90. XX wieku, pozostawał nieużytkowany aż do 2008 roku, kiedy to Fundacja Aktywnej Ochrony Zabytków Techniki i Dziedzictwa Kulturowego Janus objęła obiekt w dzierżawę. Dziś Fort 44 „Tonie” jest w trakcie prac konserwatorskich i remontowych oraz jest otwarty dla grup zorganizowanych, jako muzeum „Otwarta Twierdza”, upamiętniające historię Twierdzy Kraków oraz wydarzenia z czasów I wojny światowej.