Piaski Wielkie (Kraków)

---

Historia

Piaski Wielkie mają bogatą historię, sięgającą czasów średniowiecza. Po raz pierwszy wzmiankowane były w dokumentach z 1395 roku jako Piasek. W owym czasie tereny te współprzynależały do parafii Kosocice i dzieliły się na mniejsze jednostki: Piaski Małe oraz Piaski Wielkie, które z biegiem lat zjednoczyły się w jedną wieś.

Mieszkańcy Piasków od dawna specjalizowali się w rzeźnictwie, a ich działalność koncentrowała się na produkcji mięsa oraz wyrobów wędliniarskich. Ze względu na strategiczne położenie wsi, leżącej na szlaku przepędzania stad wołów z południa w kierunku Śląska, gdzie omijano Kraków, piaszczanie wykorzystali ten atut, aby produkować kiełbasy, szynki oraz smalec przyprawiane specyficznymi ziołami.

Wyroby z Piasków były sprzedawane na krakowskich targach, co prowadziło do konfliktów z krakowskim cechem rzeźników, do którego rzemieślnicy z tej wsi nie należeli. Nazywani byli oni „kijakami”, co odnosiło się do długich kijów, które nosili, służących zarówno do przenoszenia wędlin, jak i jako broń i znak przynależności do grupy.

Legendy głoszą, że król Kazimierz Wielki, w celu rozwiązania konfliktu pomiędzy kupcami z Piasków Wielkich a mieszkańcami Krakowa, przyznał piaszczanom prawo handlu na terenie miasta. W XV i XVI wieku kijacy sprzedawali swoje wyroby także na Kazimierzu, na placu Wolnica. Dodatkowo, na mocy przywileju króla Stefana Batorego, stali się oni oficjalnymi dostawcami mięsa dla dworu królewskiego.

Jak widać, tradycje rzemieślnicze w Piaskach Wielkich przetrwały aż do XX wieku, przynosząc dobrobyt i rozwój tej wsi. Na początku XX stulecia rzeźnicy oraz masarze z Piasków przyczynili się do ufundowania kościoła oraz szkoły. Po roku 1989 tradycje rzemiosła w Piaskach odżyły, a dziś w tej miejscowości funkcjonuje kilka przedsiębiorstw zajmujących się produkcją wysokiej jakości wyrobów mięsnych.

Położenie

Piaski Wielkie to dzielnica, która znajduje się w odległości około 7 kilometrów od Rynku Głównego Krakowa. Usytuowana jest w kierunku południowo-wschodnim. Jej granice wyznaczają:

• od północy sąsiadująca osada Wola Duchacka oraz osiedle Na Kozłówce,
• od wschodu graniczy z Rżąką,
• od południa z Kosocicami oraz Rajskiem,
• od zachodu sąsiaduje z Kurdwanowem.

Osiedle zlokalizowane jest na wzniesieniu, które ma wysokość 267 m n.p.m. i nosi nazwę „Czajna”. Jego powierzchnia rozciąga się na około 400 hektarów.

W północno-zachodniej części Piasków Wielkich, na terenie o powierzchni 25 hektarów, w latach 1970-80 zrealizowano budowę osiedla bloków, które nosi nazwę Piaski Nowe.

W miejscu, gdzie obecnie znajduje się kościół, dawniej funkcjonowała karczma.

Ważne obiekty

W okolicy Piasków Wielkich w Krakowie znajduje się kilka ważnych obiektów, które zasługują na szczególną uwagę.

• Neogotycki kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego, wzniesiony w latach 1923-1927 wg projektu znanego architekta Z. Brzezińskiego,
• Klasycystyczny dwór, którego historia sięga XVI wieku i który przeszedł przebudowę pod koniec XIX wieku. Aktualnie pełni funkcję hotelu „Dwór Staropolski”,
• Przedszkole Samorządowe nr 33, usytuowane przy ul. Rżąckiej 1,
• Klasztor Sióstr Klarysek Kapucynek, znajdujący się przy ul. Rżąckiej 15,
• Cmentarz parafialny,
• Klasztor zbudowany przy kościele, który jest obecnie w fazie budowy.

Orzeł Piaski Wielkie

W 1944 roku zrodził się klub sportowy, znany jako Orzeł Piaski Wielkie. Wśród jego założycieli znalazł się ksiądz Franciszek Dźwigoński, który odegrał istotną rolę w jego powstaniu.

Klub pełnił funkcję zaplecza szkoleniowego dla Zgrupowania Żelbet Armii Krajowej, co świadczy o jego znaczeniu w kontekście lokalnej historii.

Warto podkreślić, że boisko klubu zostało usytuowane na terenie przynależącym do kościoła, co dodatkowo podkreśla związki tego miejsca z lokalnym życiem społecznym.

---

Oceń: Piaski Wielkie (Kraków)

---