Branice (Kraków)

---

Historia

Nazwa miejscowości Branice ma swoje korzenie w słowie brana, które reprezentuje staropolskie określenie częstokołów. Historia tego miejsca sięga aż do 1250 roku, kiedy to pojawia się pierwsza wzmianka o Branicach w dokumentach. Początkowo, wieść ta znajdowała się w rękach potężnego rodu Świebodzice-Gryfici, a nad nimi panował Wierzbięta z Branic. Potomkowie tej linii przyjęli nazwisko Branickich, którzy zarządzali tym terenem aż do XVIII wieku, kiedy to ród wygasł.

Branice, jako centrum klucza rodowego, obejmowały wiele okolicznych wsi. W 1360 roku wieś zyskała status prawny na mocy prawa średzkiego. W XV wieku część Branic na krótko była w posiadaniu mieszczan krakowskich, znanych jako Wierzynkowie. Z kolei w XIX wieku tereny te przeszły w ręce Badenich, a do Branic przynależały przysiółki takie jak: Stryjów, Chałupki, Holendry, oraz Wola Rusiecka.

W trakcie II wojny światowej, w najbardziej reprezentatywnym miejscu Branic, w pałacu, ukrywała się znana polska pianistka Halina Czerny-Stefańska. Po wojnie, w latach 1949–1954, północno-wschodnia część Branic stała się siedzibą kombinatu metalurgicznego Huty im. Lenina, co miało wpływ na rozwój regionu. W 1951 roku Branice zostały włączone do granic Krakowa.

Dzisiaj, na północy Branic można znaleźć jedną z podstref specjalnej strefy ekonomicznej, a mianowicie Krakowski Park Technologiczny, który przyciąga inwestycje i rozwija lokalną gospodarkę.

Zabytki

W Branice, na terenie Krakowa, można odkryć interesujące dziedzictwo kulturowe, które przyciąga miłośników historii oraz architektury. Warto zwrócić uwagę na dwór późnorenesansowy, którego budowę datuje się na 1603 rok. Został on wzniesiony na polecenie Jana Branickiego, najprawdopodobniej według projektu Santiego Gucciego. Dwór jest zdobiony przez włoskich artystów i obecnie mieści się w nim oddział Muzeum Archeologicznego. Tu można zobaczyć ekspozycję poświęconą historii tego miejsca oraz znaleziska archeologiczne z obszaru Nowej Huty.

Warto zaznaczyć, że dwór, którego czasami nazywa się lamusem, został porzucony przez rodzinę Branickich na rzecz budowy nowego, aczkolwiek nie zachowanego do dnia dzisiejszego „dworu polskiego”. Obecny dwór charakteryzuje się trzema kondygnacjami, a jego plan ma kształt prostokąta o wymiarach 12 na 10 metrów. Uroku dodaje mu renesansowa attyka oraz ściany, które zdobione są dekoracją sgraffitową, w połączeniu z finezyjną kamieniarstwem renesansowym.

Wnętrze dworu zachwyca licznymi detalami, w tym:

• kominkiem wykonanym z wapienia pińczowskiego, który posiada datę 1603. Ozdobiony jest on kartuszem z herbami: na górze Jastrzębiec i Nowina, a na dole Gozdawa i Pobóg, z mniejszą tarczą herbem Sulima w środku. Kartusz oraz herby Kotwicz, Gryf i Zabawa zdobią również nadstawę kominka, powyżej której widnieje inscription: Ioannes de Ruszcza Branicki, Castellanus Zarnowiensis, Capitaneus Niepolomicensis, co odnosi się do Jana z Ruszczy Branickiego, kasztelana żarnowieckiego i starosty niepołomickiego,
• renesansowym portalem, który jest zdobiony gzymsem z liśćmi akantu oraz ślimacznicą. Na gzymsie znajduje się kartusz herbowy przedstawiający herb dziedziców Branic, którym jest Gryf.

Nieopodal znajdziemy również dwór klasycystyczny, wzniesiony przez rodzinę Badenich w XIX wieku, który wzbogaca architektoniczny krajobraz tego miejsca.

Na koniec warto dodać, że park otaczający dwór został najprawdopodobniej założony na początku XVII wieku i pierwotnie miał kompozycję włoską, z geometrycznymi tarasami, które przyciągają wzrok odwiedzających.

---

Oceń: Branice (Kraków)

---