Sąd Okręgowy w Krakowie

---

Status prawny

Sąd okręgowy jest organem państwowym, który nie posiada odrębnej osobowości prawnej. W polskim systemie prawnym generalnie orzeka w pierwszej instancji sąd rejonowy. Sąd okręgowy pełni rolę sądu pierwszej instancji jedynie w przypadku spraw związanych z zbrodniami oraz wybranymi występkami. W sytuacjach, kiedy sąd rejonowy zwraca się o pomoc, sąd apelacyjny ma prawo przekazać do rozpatrzenia sądowi okręgowemu sprawy o wszelkie przestępstwa, które wymagają szczególnej uwagi ze względu na ich złożoność lub wagę.

Sąd Okręgowy jest składnikiem władzy sądowniczej realizującej wymiar sprawiedliwości w oparciu o zapisy Konstytucji RP. Jego organizacja oraz funkcjonowanie są regulowane przez ustawę o ustroju sądów powszechnych oraz przez akty wykonawcze. Działalność sądu musi odbywać się zgodnie z wymogami prawa, które stawiają przed nim odpowiednie normy i zasady.

Obszar jurysdykcji Sądu Okręgowego obejmuje następujące rejony:

• Sąd Rejonowy dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie,
• Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie,
• Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie,
• Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie,
• Sąd Rejonowy w Chrzanowie,
• Sąd Rejonowy w Miechowie,
• Sąd Rejonowy w Myślenicach,
• Sąd Rejonowy w Olkuszu,
• Sąd Rejonowy w Oświęcimiu,
• Sąd Rejonowy w Suchej Beskidzkiej,
• Sąd Rejonowy w Wadowicach,
• Sąd Rejonowy w Wieliczce.

Struktury organizacyjne

Sądy okręgowe stanowią integralną część systemu sądownictwa powszechnego w Polsce, zajmując się rozstrzyganiem różnorodnych spraw prawnych. Do ich kompetencji należy zarządzanie sprawami z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, a także prawa pracy oraz kwestii związanych z ubezpieczeniami społecznymi, które nie są dedykowane innym instytucjom sądowym.

W obrębie Sądu Okręgowego w Krakowie zorganizowano szereg wydziałów, które odpowiadają za konkretne obszary działalności sądowej. Poniżej przedstawiamy szczegółową listę tych jednostek:

• Wydział I Cywilny,
• Wydział II Cywilny Odwoławczy,
• Wydział III Karny,
• Wydział IV Karny Odwoławczy,
• Wydział V Penitencjarny,
• Wydział VI Karny,
• Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
• Wydział IX Gospodarczy,
• Wydział X Wizytacyjny,
• Wydział XI Cywilny Rodzinny,
• Wydział XII Gospodarczy Odwoławczy.

Historia

W 1855 roku został wprowadzony jednolity system sądownictwa powszechnego w Galicji. W tym kontekście w Krakowie powstał Cesarsko-Królewski Sąd Krajowy, który pełnił funkcję trybunału pierwszej instancji dla samego miasta oraz jego okręgu. Zanim na stałe zainaugurowano system, sądem I instancji był Sąd Miejsko-Delegowany. W pozostałej części Galicji jego role przejęły urzędy powiatowe.

W 1868 roku te powiatowe urzędy zostały zastąpione przez CK Sądy Powiatowe. Dalszy rozwój systemu sądownictwa w regionie miał miejsce w 1898 roku, kiedy to CK Sąd Miejsko-Delegowany został podzielony na dwa osobne sądy: Cywilny i Karny, funkcjonujące w Krakowie.

Instancją apelacyjną dla urzędów oraz sądów powiatowych był jednolity CK Sąd Krajowy. W 1871 roku z tej instancji wydzielono CK Sąd Krajowy Karny, a apelacje dla sądów krajowych i obwodowych kierowano do wyższych trybunałów, takich jak Cesarsko-Królewskie Sądy Krajowe Wyższe, które mieściły się w Krakowie oraz Lwowie.

W 1914 roku właściwość CK Sądu Krajowego w Krakowie obejmowała sześć okręgów: krakowski, jasielski, nowosądecki, rzeszowski, tarnowski oraz wadowicki. W dniu 1 stycznia 1919 roku polskie Ministerstwo Sprawiedliwości przejęło sądownictwo w Galicji. W tym czasie Sąd Krajowy Wyższy zyskał nową nazwę: Sąd Apelacyjny, natomiast Sądy Krajowe i Obwodowe przemianowano na Sądy Okręgowe.

Na dzień 1 stycznia 1929 roku wprowadzono nowe regulacje dotyczące ustroju sądów powszechnych. W Krakowie funkcjonowały wówczas: Sąd Grodzki, Sąd Okręgowy oraz Sąd Apelacyjny. W latach 1929–1933 dodatkowo działał Sąd Grodzki w Podgórzu. Okres II wojny światowej to czas, w którym działalność sądów została poddana ścisłemu nadzorowi władz okupacyjnych, a na terenie Krakowa istniały także niemieckie sądy powszechne oraz sąd specjalny.

Po zakończeniu wojny w 1945 roku w Krakowie funkcjonowały różne instytucje sądowe, wśród których znajdowały się: Specjalny Sąd Karny, Wojskowy Sąd Rejonowy oraz delegatura Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. 1 stycznia 1951 roku Sąd Okręgowy został zlikwidowany, a sądy grodzkie przyjęły nową nazwę – sądy powiatowe.

W 1975 roku na nowo nazwano sądy powiatowe, zmieniając je na sądy rejonowe. Wreszcie 1 stycznia 1999 roku, po wielu przekształceniach, powołano do życia sąd okręgowy, kończąc tym samym długi proces ewolucji systemu sądownictwa w Krakowie.

Kontrowersje

W styczniu 2023 roku wydarzyło się zdarzenie, które wzbudziło wiele emocji. Poseł Grzegorz Braun postanowił usunąć choinkę, która znajdowała się w holu Sądu Okręgowego w Krakowie. W trakcie tego kontrowersyjnego działania wrzucił ją do kosza na śmieci znajdującego się na ulicy.

Warto zauważyć, że motywacją Brauna była obecność na choince dekoracji, które miały symbole Unii Europejskiej, Ukrainy oraz społeczności LGBTQ+. Te gesty miały wywołać intensywne dyskusje oraz różnorodne reakcje w społeczeństwie, co ukazuje głębokie podziały wśród obywateli.

---

Oceń: Sąd Okręgowy w Krakowie

---