Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa

---

Historia

Organizacja, która pełni kluczową rolę w dbaniu o dziedzictwo kulturowe, powstała w roku 1978. Od momentu, kiedy w 1985 roku stała się dysponentem środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa (NFRZK), zaangażowanie i zaawansowane działania SKOZK zaczęły przynosić wymierne efekty. Działalność ta uzyskała wsparcie ustawowe od 1990 roku, kiedy to organizacja zaczęła funkcjonować pod patronatem urzędów Prezydenta RP.

Od założenia, SKOZK zrealizował około 5000 projektów rewaloryzacyjnych, których celem było przywracanie blasku i zachowanie ponad 600 zabytków. Wśród owych obiektów znajdują się szczególnie istotne dla polskiej kultury miejsca, takie jak Zamek Królewski na Wawelu, archikatedra na Wawelu oraz kościół Mariacki.

Nie można pominąć także znaczenia Sukiennic, Collegium Maius UJ, a także Kopca Kościuszki z otoczeniem oraz klasztoru benedyktynów w Tyńcu. SKOZK również wspierało wiele innych projektów związanych z zespołami pałacowymi, uniwersytetami, kościołami, klasztorami, synagogami oraz zabytkowymi cmentarzami różnych wyznań.

Do roku 2015 siedziba biura znajdowała się w kamienicy przy ulicy Brackiej 13 w Krakowie, gdzie miało miejsce wiele ważnych działań związanych z organizacją oraz jej projektem.

Cel i działalność

Celem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa jest ochrona oraz renowacja zabytków Krakowa, które reprezentują różnorodne style artystyczne oraz architektoniczne i posiadają ogromne znaczenie dla kultury narodowej. W działaniach tych Komitet stawia na osiągnięcie kilku kluczowych celów, realizując je w różnorodny sposób:

• finansowanie różnorodnych prac konserwatorskich, remontowych, zabezpieczających oraz badawczych w konkretnych obiektach zabytkowych zlokalizowanych w Krakowie. Rocznie SKOZK wspiera prawie 100 obiektów będących własnością Skarbu Państwa, Gminy Kraków, publicznych uczelni, organizacji wyznaniowych, stowarzyszeń oraz prywatnych właścicieli,
• prowadzenie działalności edukacyjnej przez organizowanie m.in. wystaw plenerowych, prelekcji skupiających się na zabytkach Krakowa, lekcji o wartości historycznej tych obiektów oraz różnorodnych konkursów dedykowanych dzieciom i młodzieży,
• inspiriowanie i koordynowanie działań mających na celu rewaloryzację zabytków Krakowa, co obejmuje programowanie długofalowych planów ich odnowy.

W 1978 roku zostały wybite medale, które mają na celu upamiętnienie działań Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.

Członkowie i władze Komitetu

Na podstawie przepisów zawartych w ustawie o NFRZK z 1985 roku oraz regulaminie funkcjonowania Komitetu, kluczowe osoby w jego strukturze, takie jak przewodniczący, wiceprzewodniczący oraz członkowie, są mianowani i odwoływani przez Prezydenta RP.

Nadrzędnym organem Komitetu jest Zebranie Plenarne, które gromadzi wszystkich członków i odbywa się co najmniej dwa razy w roku.

Prezydium Komitetu pełni rolę organu wykonawczego oraz zarządzającego, z obowiązkiem spotkań przynajmniej co dwa miesiące. Praca merytoryczna Komitetu realizowana jest przez pięć stałych komisji, które obejmują:

• Komisję Prawno-Organizacyjną,
• Komisję Programowania i Oceny Realizacji,
• Komisję Finansową,
• Komisję Informacji i Inicjatyw Społecznych,
• Komisję Ochrony Krajobrazu Kulturowego Krakowa.

Kontrolę nad działalnością Prezydium oraz komisji sprawuje Komisja Rewizyjna.

Obecnie w skład Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa wchodzi 143 członków.

Źródła finansowania

Od momentu swojego powstania, SKOZK korzysta z różnorodnych środków finansowych, które pozyskuje w sposób społeczny. Głównym kanałem tych zbiórek są skarbony umiejscowione w strategicznych miejscach, takich jak Rynek Główny, Zamek Królewski na Wawelu, a także w Port Lotniczy Kraków-Balice oraz opactwie Benedyktynów w Tyńcu.

Od roku 1985, zgodnie z obowiązującą ustawą sejmową, SKOZK pełni rolę dysponenta środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa (NFRZK). Fundusz ten jest zasilany przede wszystkim przelewami z budżetu państwa, które są kierowane za pośrednictwem Kancelarii Prezydenta RP, a jego aktywacja następuje po zgłoszeniu przez Prezydenta RP. Dodatkowo, fundusz korzysta z wpłat dokonywanych przez osoby prywatne.

Profesjonalną obsługę finansową NFRZK zapewnia Małopolski Urząd Wojewódzki z siedzibą w Krakowie, co gwarantuje prawidłowe zarządzanie tymi cennymi środkami w celu wsparcia procesu rewaloryzacji krakowskich zabytków.

Patronat Prezydenta RP nad działalnością SKOZK

Od 1990 roku, działalność Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa odbywa się pod ustawowym patronatem urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Ten patronat przejawia się w różnych formach, w tym w zapewnieniu Komitetowi niezbędnej obsługi administracyjno-organizacyjnej, której dostarcza Kancelaria Prezydenta RP. Co więcej, ważnym aspektem tego wsparcia jest również finansowanie, które obejmuje środki budżetowe przeznaczone na Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.

Wydatki na ratowanie historycznych obiektów w Krakowie od lat stanowią znaczną część budżetu Kancelarii Prezydenta RP. Na przykład w roku 2005 suma przeznaczona na ten cel wyniosła 30,5 miliona złotych. W kolejnych latach kwoty te znacząco się zwiększyły: w 2006 roku osiągnęły wartość 37,5 miliona złotych, w 2007 roku wyniosły 45,5 miliona, natomiast w latach 2008-2009 utrzymały się na poziomie 44,3 miliona złotych. W okresie 2010-2012 wydano 42 miliony złotych, a w 2013 roku – 39,8 miliona złotych.

W latach 2013-2018 dotacje na odnowę zabytków z budżetu państwa stabilnie wynosiły 30 milionów złotych rocznie. Te regularne fundusze stanowią dowód na zaangażowanie państwa w ochronę i rewaloryzację zabytków architektonicznych Krakowa, potwierdzając wartość historyczną i kulturalną tego niezwykłego miasta.

Przewodniczący SKOZK

W historii Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, przewodniczący odgrywają kluczową rolę w kierowaniu działaniami i podejmowaniu ważnych decyzji dotyczących ochrony i renowacji zabytków. Oto lista osób, które pełniły tę funkcję w kolejnych latach:

• Henryk Jabłoński – w okresie od 1978 do 1990 roku,
• Stanisław Lem – od 1990 do 1991 roku,
• Tadeusz Chrzanowski – od 1991 do 2005 roku,
• Franciszek Ziejka – w latach 2005-2020,
• Borysław Czarakcziew od 19 listopada 2020 roku.

---

Oceń: Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa

---