Ulica św. Krzyża w Krakowie

Ulice i place

Ulica św. Krzyża to jedna z mniej znanych, ale jednocześnie pełnych historii ulic w Krakowie. Znajduje się ona w dzielnicy I Stare Miasto, w sercu Starego Miasta. Ulica ta pełni istotną rolę, łącząc ul. Sienną z ul. Szpitalną.

Pierwsze zapiski dotyczące zabudowy tej ulicy pochodzą z czasów przed lokacją miasta, co oznacza, że datowane są na okres przed rokiem 1257. W przeszłości ulica nosiła różne nazwy, w tym Szpitalną oraz Świńską. Warto wspomnieć, że w średniowieczu rejon ten był miejscem, gdzie znajdowało się wiele miejskich browarów — ich liczba przekraczała wtedy 25. Ponadto, w tamtych czasach hodowano tutaj znaczne ilości świń, co z czasem zaczęło być uciążliwe dla mieszkańców.

Władze miejskie dostrzegły problem, dlatego już w 1405 roku podjęły kroki mające na celu ograniczenie liczby tych zwierząt. W 1468 roku wprowadzono nawet statut, który nakazywał konfiskatę każdej psa biegającej samopas, a jej właściciel mógł zostać ukarany grzywną wynoszącą 12 groszy. Z biegiem lat ulica zyskała nowe miano: Uliczki lub Kącika Świętego Krzyża, a w jej obrębie prowadzono również działalność związaną z topnieniem wosku i łoju przez uboższych mieszczan krakowskich.

Niektóre kamienice

Ulica św. Krzyża w Krakowie jest miejscem, gdzie historia architektury przenika się z życiem lokalnych mieszkańców. Każda kamienica tutaj opowiada swoją unikalną historię.

  • Nr 1 – budynek ten powstał z połączenia trzech gotyckich kamieniczek i przeszedł gruntowną przebudowę w połowie XIX wieku. Mieszkał w nim Juliusz August John (1804–1886), znany właściciel browaru przy ul. Lubicz. Jego browar to była największa piwowarska wytwórnia w Krakowie, która stała się sławna z jakości produkowanego piwa, docenianego przez liczne nagrody. John zaangażował się również w życie społeczne, był radnym oraz współzałożycielem Kasy Oszczędności m. Krakowa, a także dyrektorem krakowskiej filii Austriackiego Banku Narodowego. W roku 1868 ofiarował 3 tys. zł reńskich na schronisko dla potrzebujących mieszkańców miasta.
  • Nr 7 – w parterze tej kamienicy znajdowała się przed I wojną światową studencka organizacja „Spójnia”. Obecnie mija się tu siedziba Fundacji Mam Marzenie. Warto przypomnieć, że to właśnie tutaj 21 marca 1914 roku Włodzimierz Lenin wygłosił odczyt do studentów.
  • Nr 21a – znana jako Kamienica Krongoldów, stanowi kolejny przykład fascynującej historii architektury tego rejonu.
  • Nr 23 – tu mieści się Probostwo Kościoła św. Krzyża, zbudowane w stylu gotyckim, charakteryzujące się grubymi kamiennymi ścianami i wąskimi oknami, co czyniło je bardziej odpornym na ataki. Budynek ten jest historycznym domem plebana i najstarszym zachowanym budynkiem mieszkalnym w Krakowie. W 1909 roku przeszedł renowację pod kierunkiem Jana Zawiejskiego, co przyczyniło się do jego obecnego wyglądu.
  • Nr 16 – tu znajdowała się Kuźnia Zieleniewskich, część fabryki Ludwika Zieleniewskiego, funkcjonującej w latach 1851–1886. Dzisiaj jest to część Krakowskiego Szlaku Techniki, który jest ważnym elementem dziedzictwa przemysłowego miasta.
  • Kamienica Bartynowskich – zlokalizowana na rogu ulicy św. Krzyża 14 oraz św. Tomasza 28, dodaje uroku temu wyjątkowemu miejscu.

Przypisy

  1. Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, 2006 r., s. 224.
  2. M.Ż.K.(Marek Żukow-Karczewski), Całe miasto mówiło... O Johnie, „Echo Krakowa”, 27.09.1994 r., nr 188.
  3. Marek Żukow-Karczewski, Krowy, świnie, dziady, rynsztoki i franca, czyli obrzydliwości krakowskie, „Gazeta Krakowska”, Magazyn „Od Piątku Do Piątku”, 29.01.1993 r.
  4. Marek Żukow-Karczewski, Wyznawcy Bakchusa w dawnym Krakowie, czyli z życia cechu pijackiego w XVI i XVII wieku, „KRAKÓW” Magazyn Kulturalny, 31.03.1991 r.
  5. a b Jerzy J. Kossowski, Leszek L. Ludwikowski, Ulicami Krakowa, Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1968, s. 73.
  6. a b Jan Adamczewski Kraków od A do Z, KAW Kraków.

Oceń: Ulica św. Krzyża w Krakowie

★★★★★
Średnia ocena:4.58 Liczba ocen:19