Ulica św. Tomasza w Krakowie


Ulica św. Tomasza to jedna z charakterystycznych ulic w Krakowie, znajdująca się w dzielnicy I Stare Miasto, na Starym Mieście. Stanowi ważne połączenie, łącząc plac Szczepański z innymi, znanymi ulicami, takimi jak Sławkowska, św. Jana, Floriańska, Szpitalna, św. Krzyża oraz Mikołajska.

To miejsce ma znaczącą historię, a jego historia sięga aż do planu lokacyjnego z roku 1257. Ulica św. Tomasza charakteryzuje się skomplikowaną historią nazewnictwa, które na przestrzeni stuleci ulegało wielokrotnym zmianom. W przeszłości znana była pod różnymi nazwami, takimi jak Hinder sente Stephane, In platea retro sanctum Stephanum (na początku XIV wieku), a także jako Szpiglarska (Spyglarska), Żydowska, Kącik (zaułek obok św. Jana), Wolbromska, Świnia, Świńska, Świdnicka oraz Różana w XVIII i XIX wieku.

W 1881 roku, po decyzji Rady Miejskiej, wszystkie dawne nazwy odcinków ulicy zostały zlikwidowane, a całości nadano obecną nazwę – ulicy św. Tomasza. Warto jednak zauważyć, iż od 1955 do 1990 roku, ulica ta nosiła imię Ludwika Solskiego, co również odzwierciedla bogatą historię tego miejsca.

Niektóre kamienice

W sercu Krakowa, przy ul. św. Tomasza, znajduje się wiele interesujących zabytków architektonicznych, które przyciągają uwagę zarówno turystów, jak i mieszkańców. Przykładem jestGmach Towarzystwa Rolniczego, zlokalizowany na rogu placu Szczepańskiego (pl. Szczepański 8) i ul. św. Tomasza 1. To secesyjny obiekt, który został zaprojektowany przez Sławomira Odrzywolskiego.

Kolejnym fascynującym budynkiem jest kamienica „Badeniowska”, która powstała w XVIII wieku na rogu ulic św. Tomasza i Sławkowskiej 10. Została zbudowana poprzez połączenie dwóch kamienic, należących do rodzin nobilitowanych lwowskich.

Dzięki swojej architekturze wyróżnia się także „Grand Hotel”, znajdujący się na rogu ulic św. Tomasza i Sławkowskiej 5-7. Kamienica ta powstała w połowie XIX wieku z połączenia dwóch budynków: Wężykowskiej (nr 5) oraz Wierzbięcińskiej (nr 7). Nazwa pierwszej z kamienic pochodzi od jej właściciela, Brykczem Wężykowi, który był sekretarzem królewskim. Z kolei Kamienica „Wierzbięcińska” miała swoje korzenie w działalności Macieja Wierzbięty – właściciela drukarni, która publikowała dzieła znanych polskich autorów. Obecnie obie kamienice dzielą szklany dach, a wewnątrz znajduje się restauracja Lustrzana, zaplanowana w kształcie ośmiokąta.

Na rogu ulic św. Tomasza i Sławkowskiej 3 znalazł swoje miejsce również Hotel Saski. Został zbudowany w latach dwudziestych XIX wieku z połączenia oberży „Pod Królem Węgierskim” z trzema pobliskimi kamienicami. Po przeprowadzeniu prac adaptacyjnych, kamienice zyskały spójną elewację, a hotel stał się popularnym miejscem dla organizowania koncertów i bali, gdzie występowali tak znani artyści jak Franciszek Liszt czy Ignacy Jan Paderewski. Od 1945 roku w hotelu odbywały się także przedstawienia Teatru „Groteska”.

W pobliżu, przy ul. św. Tomasza 15 znajduje się Nr 15. oraz Nr 17, gdzie w piwnicy XIII-wiecznego budynku mieści się teatr i scena Loch Camelot, znane jako „Zaułek Niewiernego Tomasza”. Nieopodal, na rogu ulic św. Tomasza i Floriańskiej 12, stoi kamienica „Cyrusowska” z XVII wieku, która doczekała się renowacji w 2009 roku.

Warto również zwrócić uwagę na Kamienicę Pod Wiewiórką, umiejscowioną na rogu ulic św. Tomasza i Floriańskiej 15. Znajdowała się tu drukarnia Piotrkowczyków, działająca od 1578 do 1674 roku, kiedy to została przekazana Akademii Krakowskiej. Ważną osobą związaną z tym miejscem był Rafał Józef Czerwiakowski, profesor uniwersytetu, który mieszkał w tym budynku. Na jego fasadzie umieszczono tablicę z napisem: „Tu żył i zmarł Rafał Józef Czerwiakowski 1743–1816, ojciec chirurgii polskiej”.

Kolejnym obiektem jest kamienica „Pod Aniołkami”, zlokalizowana na rogu ulic św. Tomasza i Floriańskiej 11. Jej fasada zdobiona jest płaskorzeźbą anioła, a wnętrze kryje gotyckie oraz renesansowe elementy konstrukcyjne. Dodatkowo, w budynku o numerze 23, na rogu ul. Szpitalnej 14, znajduje się Kościół św. Tomasza Apostoła w Krakowie, zbudowany w miejscu drewnianego zboru, zniszczonego podczas antyprotestanckich rozruchów.

Następny obiekt, który zasługuje na uwagę, to budynek o numerze 24, w którym obecnie mieści się galeria ZPAF i S-ka, a wcześniej galeria Okręgu Krakowskiego Związku Polskich Artystów Fotografików. W budynku o numerze 34 znajduje się Hotel Campanile, a także siedziba Konsulatu Generalnego Słowacji w Krakowie.

Na zakończenie, nie sposób nie wspomnieć o gmachu Akademii Muzycznej w Krakowie, mieszczącym się w zmodernizowanym budynku, który został wzniesiony w 1924 roku według projektu Ludwika Wojtyczki. Budynek, który pierwotnie należał do Banku Przemysłowego, obecnie jest siedzibą jednej z najstarszych uczelni muzycznych w Polsce, funkcjonującej od 1888 roku. Ta miejsce stanowi nie tylko ważny punkt na mapie kulturalnej Krakowa, ale także jest częścią jego historii.

Na koniec, na rogu Kamienicy Bartynowskich i ul. św. Krzyża zakończymy naszą wędrówkę po ul. św. Tomasza, odkrywając bogactwo architektury i historii, jakie miasto ma do zaoferowania.

Przypisy

  1. Akademia Muzyczna W Krakowie – modernizacja i rewaloryzacja [online], Studio Architektoniczne Archecon [dostęp 10.05.2021 r.]
  2. Odpowiedź prokuratora krajowego – sprzedaż siedziby byłej PZPR [online]
  3. Architekt dwóch światów. O Ludwiku Wojtyczce, [w:] Gazeta Kraków [online]
  4. a b KrzysztofK. Jakubowski, Krakowskie kłótnie o wysokie budynki, [w:] Gazeta Kraków [online]
  5. Oprac. na podst.: Elżbieta Supranowicz: Nazwy ulic Krakowa, Instytut Języka Polskiego, PAN Kraków 1995
  6. a b JanJ. Adamczewski, Kraków od A do Z, Kraków: KAW

Oceń: Ulica św. Tomasza w Krakowie

Średnia ocena:4.57 Liczba ocen:5