Zesławice to interesujący obszar zaliczany do Krakowa, który stanowi część Dzielnicy XVII Wzgórza Krzesławickie. Ta niegdyś mała wieś usytuowana jest około 10 km na północny wschód od serca miasta, Krakowa.
Patronimiczna nazwa Zesławice wywodzi się z imion takich jak: Zysław, Zdziesław oraz Zdzisław, co świadczy o lokalnych tradycjach i ich historycznych korzeniach.
Warto zauważyć, że historyczna zabudowa Zesławic ściśle związana jest z dzisiejszym kształtem okolicy, którego granice wyznaczają obecne ulice: Jeziorany oraz Nad Baranówką. To tutaj można dostrzec ślady przeszłości, które z kolei wpływają na tożsamość regionu.
Historia
Historia wsi Zesławice sięga 1348 roku, kiedy to po raz pierwszy została wymieniona w dokumentach i była wówczas własnością zakonu cystersów w Mogile. Przez wiele lat stan ten prawdopodobnie nie uległ zmianie, aż do roku 1832, kiedy to Komisja Włościańska decyzją objęła Zesławice oraz inne wsie należące do Cystersów odborną czynszową. Od samego początku Zesławice były częścią parafii w Raciborowicach, podobnie jak wiele okolicznych osad.
W XVIII wieku na terenie Zesławic znajdowała się karczma, folwark oraz młyn, który funkcjonował nad potokiem Baranówka, nazywany lokalnie Blechem. W latach 1892-1896, w kontekście rozbudowy Twierdzy Kraków, wybudowano w pobliżu wsi fort pancerny „Dłubnia”, którego głównym zadaniem było ryglowanie doliny Dłubni. Fort ten miał współpracować z fortami położonymi na wschodzie oraz zachodzie, jak krzesławickim i mistrzejowickim.
W 1914 roku, w kontekście przygotowań do oblężenia Twierdzy Kraków, zabudowania Zesławic zostały całkowicie rozebrane, a ich mieszkańcy zostali wysiedleni, częściowo do Krakowa. Wówczas czyszczeniem przedpól fortów objęto większość okolicznych wsi. Po zakończeniu konfliktu wojennego, pozwolono mieszkańcom na odbudowę. Do początków XXI wieku zachowały się nieliczne drewniane domy (nr.: 14, 19, 21) z tego okresu.
1 stycznia 1951 roku, Zesławice zostały przyłączone do Krakowa i stały się LVI dzielnicą katastralną. Od 1991 roku osada weszła w skład dzielnicy XVII Wzgórza Krzesławickie, co związane było z dalszym rozwojem tego obszaru.
Środowisko, demografia
W okolicy Zesławic niegdyś znajdowała się niewielka wieś, która na przełomie XVIII i XIX wieku mogła poszczycić się skromną, ale stabilną społecznością. W końcu XVIII wieku we wsi można było zobaczyć jedynie 17 domów, w których mieszkało około 110 osób, a sytuacja ta nieco się poprawiła w połowie XIX stulecia, kiedy to liczba domów wzrosła do nieco ponad 20. Jednak w latach 30. XX wieku wieś liczyła znów jedynie 14 domów, co świadczy o jej małej, ale wytrwałej obecności w regionie.
Warto zauważyć, że w XX wieku Zesławice na krótko stały się częścią pobliskiej wsi Dłubnia, która w latach 30. XX wieku liczyła 25 domów. Cały region miał przede wszystkim charakter rolniczy, co w dużej mierze wynikało z żyznych gleb Wzgórz Krzesławickich, stanowiących część terenów lessowych Płaskowyżu Proszowickiego.
Długotrwały rozwój Zesławic zmienił się znacząco w 1952 roku, kiedy to w tej wsi uruchomiono cegielnię oraz odkrywkę gliny. Produkowane tu materiały były kluczowe dla budowy monumentalnego kompleksu, jakim była Huta im. Lenina, a także dla rozwoju osiedli w dzielnicy Nowa Huta. W tym czasie część mieszkańców Zesławic znalazła zatrudnienie w tych nowopowstałych zakładach.
Jednakże te zmiany przyniosły też smutne konsekwencje, takie jak wywłaszczenie ziemi rolniczej, które objęło tereny zajęte przez cegielnię oraz odkrywki gliny. W efekcie tradycyjne źródła utrzymania uległy znacznemu osłabieniu, co zmusiło wielu mieszkańców do przekwalifikowania się i przeprowadzki do blokowisk Nowej Huty. Dodatkowo, wśród rodzin zamieszkujących Zesławice, określone nazwiska, takie jak Baran, Perlik czy Bochenek, dominowały do XIX wieku.
Przypisy
- a b c d e f Zesławice, [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023 r., s. 766, ISBN 978-83-66334-92-2.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Bonarka (Kraków) | Prokocim | Getto krakowskie | Kobierzyn (Kraków) | Mateczny | Ruczaj (Kraków) | Ruszcza (Kraków) | Nowa Huta (Kraków) | Nowa Wieś (Nowa Huta) | Zbydniowice | Holendry (Kraków) | Dzielnica XVIII Nowa Huta | Dzielnica XII Bieżanów-Prokocim | Dzielnica X Swoszowice | Dzielnica VII Zwierzyniec | Dzielnica IX Łagiewniki-Borek Fałęcki | Dziekanowice (Kraków) | Dąbie (Kraków) | Czyżyny | Chałupki GórneOceń: Zesławice