Bogusław Kapelak

---

Życiorys

W 1975 roku po zdaniu matury w V Liceum Ogólnokształcącym im. Augusta Witkowskiego w Krakowie, Bogusław Kapelak zainaugurował swoje studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej im. Mikołaja Kopernika w Krakowie. Już od 1980 roku nawiązał współpracę z kardiochirurgią, angażując się w działalność naukową Studenckiego Koła Naukowego przy Klinice Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii. Co więcej, był jednym z inicjatorów powstania tego Koła, pełniąc funkcję przewodniczącego w latach 1980–1982.

W 1981 roku z sukcesem ukończył studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie, rozpoczynając swoją karierę zawodową w Państwowym Szpitalu Klinicznym, gdzie pracował do 1984 roku. Następnie, od 1984 roku, związany jest z Kliniką Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii Instytutu Kardiologii CM UJ w Krakowie. Pod kierunkiem wybitnych specjalistów, najpierw prof. Antoniego Dziatkowiaka, a później prof. Jerzego Sadowskiego, przeszedł szereg szczebli zawodowych: od asystenta do adiunkta.

W 1985 roku zdał egzamin specjalizacyjny I stopnia w zakresie chirurgii ogólnej, a w 1991 roku uzyskał II stopień specjalizacji z kardiochirurgii. Po napisaniu pracy doktorskiej pod kierunkiem prof. Antoniego Dziatkowiaka, zatytułowanej „Rokownicze znaczenie upośledzonej czynności lewej komory serca dla przebiegu wczesnego okresu po operacjach pomostowania tętnic wieńcowych z zastosowaniem miejscowej hipotermii”, w 1994 roku obronił swoją rozprawę doktorską na Wydziale Lekarskim Collegium Medium Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W latach 2001–2002 pełnił funkcję Kierownika Zespołu Przeszczepowego. W 2005 roku objął stanowisko zastępcy Kierownika, a od 1 listopada 2014 roku jest Kierownikiem Kliniki Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii IK CM UJ. 1 listopada 2015 roku został Ordynatorem Oddziału Klinicznego Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II.

Stopień doktora habilitowanego uzyskał na UJ-CM w 2012 roku. Jego monografia habilitacyjna pt. „Ostre rozwarstwienia ściany aorty typu I wg De Bakeya – wpływ przetrwałego kanału rzekomego na odległe wyniki operacji” została napisana w oparciu o własny materiał oraz długoletnią obserwację pacjentów. Analizowano w niej zarówno rozległość rozwarstwienia aorty, jak i drożność kanału rzekomego oraz zmiany w aorcie obserwowane przez 11 lat. W pracy habilitacyjnej podjęto próbę wypracowania optymalnych zasad postępowania chirurgicznego w przypadku ostrych rozwarstwień aorty.

Tytuł naukowy profesora został mu nadany przez prezydenta RP Andrzeja Dudę w 2018 roku. W ciągu swojej kariery przeprowadził samodzielnie ponad 10 000 operacji, w tym operacje tętnic wieńcowych, zastawek serca, tętniaków aorty oraz obwodowych naczyń krwionośnych. W jego dorobku znalazły się także przeprowadzenie ponad 400 transplantacji serca oraz wszycie kilkudziesięciu długoterminowych systemów wspomagania lewej komory serca LVAD.

Kapelak brał udział w wielu przełomowych operacjach, m.in.:

1. w pierwszym na świecie wszczepieniu bezszwowej biologicznej zastawki aortalnej u pacjenta po operacji wymiany zastawki (styczeń 2005 r.),
2. w drugim takim zabiegu (styczeń 2010 r.),
3. w hybrydowej ablacji lewego przedsionka Ex-MAZE III (styczeń 2009 r.),
4. w przezskórnym, epikardialnym zamknięciu uszka lewego przedsionka (marzec 2009 r.),
5. w wszczepieniu nowej stentowej zastawki biologicznej Edwards z nową platformą obróbki tkanek Resilia (2011 r.),
6. w plastyce zastawki mitralnej w przypadku ciężkiej niedomykalności (2013 r.),
7. w wszczepieniu żylnego pomostu pokrytego poliuretanem Neo Graft (19.II.2013 r.),
8. w transapikalnym wszczepieniu sztucznej biologicznej zastawki mitralnej (2014 r.),
9. w transapikalnym wszczepieniu nici ścięgnistych zastawki mitralnej (2015 r.).

W Polsce uczestniczył w nowatorskich zabiegach, w tym:

1. w wszczepieniu pompy levatronix (2003 r.),
2. w torakoskopowej ablacji serca typu Maze III (2007 r.),
3. w przezskórnym odnerwieniu tętnic nerkowych (2008 r.),
4. w wszczepieniu przez koniuszek lewej komory zastawki aortalnej (2008 r.),
5. w użyciu kardiopolimerów w kardiomiopatii rozstrzeniowej (2009 r.),
6. w wszczepieniu kardiowertera-defibrylatora w prewencji pierwotnej (2010 r.),
7. w użyciu trzyelementowej zastawki aortalnej nadpierścieniowej (2007 r.),
8. w wszczepieniu czasowego filtra do żyły próżnej dolnej (2011 r.).

W Krakowie wykonał po raz pierwszy:

• transplantację serca (1988 r.),
• wszczepienie sztucznej komory serca (1996 r.),
• przezskórne wszczepienie stent-graftu wewnątrzaortalnego (2000 r.),
• przezskórną plastykę pierścienia zastawki dwudzielnej (2008 r.).

Aby podnieść swoje kwalifikacje, odbył roczne staże w zagranicznych ośrodkach kardiochirurgicznych, m.in. w Klinice Kardiochirurgii Dedinje w Belgradzie (1989–1990) oraz w Klinice Kardiochirurgii w Brugii (1992-1993).

Szkolenia międzynarodowe

Aktywnym uczestnikiem w programach naukowych kliniki, który na bieżąco wprowadza nowoczesne techniki operacyjne w dziedzinie kardiochirurgii jest Bogusław Kapelak. Jego zaangażowanie w rozwój tej dziedziny prowadzi do uczestnictwa w licznych szkoleniach organizowanych zarówno w Europie, jak i w Ameryce.

Poniżej przedstawiamy kluczowe szkolenia, w których brał udział:

• 2002 – kurs dotyczący wszczepiania bezstentowych zastawek, Nicea, Francja,
• 2005 – szkolenie dotyczące dwuelementowych zastawek aortalnych, Francja,
• 2009 – kurs poświęcony przezskórnemu podwiązywaniu uszka lewego przedsionka, USA,
• 2009 – szkolenie na temat wszczepiania biopolimerów, USA,
• 2009 – kurs z zakresu małoinwazyjnej aneuryzmektomii lewej komory serca, USA,
• 2011 – szkolenie dotyczące nowych bezszwowych zastawek serca, USA,
• 2013 – kurs dotyczący wszczepiania nowych biologicznych bezszwowych zastawek serca, Minneapolis, USA,
• 2013 – szkolenie dotyczące wszczepiania matriks w obrębie mięśnia sercowego w celu jego regeneracji, Atlanta, USA,
• 2014 – kurs z plastyki zastawki mitralnej z użyciem nowego neopłatka mitralnego, Paryż, Francja,
• 2014 – szkolenie z przezskórnego wszczepiania nowych biologicznych zastawek mitralnych, San Francisco, USA,
• 2015 – kurs dotyczący wszczepiania systemów wspomagania lewej komory serca LVAD Heart Mate 2, Praga,
• 2015 – szkolenie z wszczepiania systemów wspomagania lewej komory serca LVAD Heart Wear, Oslo.

Uczestnictwo w tych programach pozwoliło mu na zgłębienie najnowszych technik oraz innowacyjnych rozwiązań w kardiochirurgii, co przyczynia się do podnoszenia standardów opieki zdrowotnej.

Działalność naukowa

Jego działalność naukowa jest ściśle związana z pracą w renomowanej Klinice Chirurgii Serca Naczyń i Transplantologii, mieszczącej się w Instytucie Kardiologii CMUJ w Krakowie. W tym odwiedzanym przez wielu specjalistów ośrodku naukowym, którego częścią jest również Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, zajmuje swoje stanowisko od przeszło 35 lat, co znacząco wpłynęło na jego zainteresowania oraz osiągnięcia naukowe.

Ogół jego dorobku obejmuje imponującą liczbę 453 publikacji, które przedstawiają różnorodne aspekty jego pracy. Do tej liczby zalicza się 107 badań oryginalnych, 27 szczegółowych opisów przypadków oraz 18 prac przeglądowych. Dodatkowo, pracował nad 48 rozdziałami w podręcznikach, stworzył 1 monografię i 1 publikację popularnonaukową. Na jego koncie znalazły się również 84 streszczenia z międzynarodowych zjazdów oraz 114 zjazdów krajowych. Jego wkład w badania medyczne obejmuje także 12 pełnotekstowych publikacji w suplementach czasopism, 2 listy do redakcji oraz 6 prac w międzynarodowych badaniach.

Warto zaznaczyć, że 18 prac jego autorstwa, które powstały przed 1999 rokiem, nie są punktowane z uwagi na brak niezbędnych wskaźników. Ponadto, obejmuje on także 15 rozdziałów w różnych monografiach naukowych. Łączny wskaźnik Impact Factor wynosi 172,527, a punktacja KBN/MNiSW wynosi 1585, z IC na poziomie 613,84. Jego współczynnik Hirscha, wg bazy Web of Science, wynosi 14, co świadczy o znaczeniu i wpływie jego prac w społeczności naukowej.

Analizując dorobek naukowy przed uzyskaniem doktoratu habilitowanego, można zauważyć, że składa się on z 145 publikacji, osiągających łączną wartość współczynnika impact factor na poziomie 89,733. Wartość punktacji wg KBN/MNiSW w tym okresie wyniosła 788, a IC 504,08. Po uzyskaniu habilitacji, jego dorobek wzrósł o 57 publikacji, które zdobyły wartości samenwerkingu impact factor 82,794. Punktacja odpowiednio na poziomie 797 wg KBN/MNiSW oraz IC 109,76 potwierdzają znaczenie jego późniejszych badań. Liczba cytowań osiągnęła 199, co świadczy o uznaniu jego prac wśród innych naukowców.

Zaangażowany w badania, pełnił funkcje głównego badacza, współbadacza oraz koordynatora w licznych międzynarodowych projektach badawczych. Do najważniejszych z nich należy:

• STICH-trial (Surgical Treatments for Ischemic Heart Failure), porównujący wyniki leczenia chirurgicznego w przypadku pacjentów z chorobą niedokrwienną serca.
• FREEDOM-trial (REvascularization Evaluation in patients with Diabetes mellitus: Optimal management of Multivessel disease), dotyczący pacjentów z chorobami serca i cukrzycą.
• Zastosowanie protezy naczyniowej CardioPass w trakcie pomostowania aortalno-wieńcowego.
• Porównanie wyników pomostowania aortalno-wieńcowego z użyciem krążenia pozaustrojowego oraz bez niego.
• Badania nad bezstentową, biologiczną zastawką aortalną 3F-SAVR i 3F-ENABLE.
• Europejskie badanie nad sztuczną biologiczną zastawką aortalną Arbor® (TAVS-XX) – EASE.
• Odnerwienie nerek u pacjentów z opornym na leczenie nadciśnieniem tętniczym oraz z niewydolnością nerek.
• Pilotowanie badania systemu CARILLON™ w terapii niedomykalności zastawki dwudzielnej.
• Izolacja uszka lewego przedsionka u pacjentów z migotaniem przedsionków.
• Pilotowe badanie nad Algisyl-LVR™ jako metodą rekonstrukcji lewej komory serca.
• Badanie porównawcze defibrylacji u pacjentów kwalifikowanych do wszczepienia kardiowertera.
• Wszczepianie nowych zastawek biologicznych Edwards u ludzi.
• Zamknięcie uszka lewego przedsionka u pacjentów z wysokim CHADS score.
• Ocena bezpieczeństwa i wydajności implantu tylnego neo-płatka (PNLI) w terapii niedomykalności zastawki mitralnej.
• Badanie Angioshield Neo Graft jako system zabezpieczający wszczepy żylne.

Kierownictwo projektów badawczych

Bogusław Kapelak pełnił rolę kierownika w dwóch projektach badawczych, które miały na celu zbadanie kluczowych aspektów związanych z układem krzepnięcia oraz powikłaniach okresu pooperacyjnego.

1. UJ CM K/PBW/000063 – Projekt dotyczył wpływu właściwości skrzepu fibrynowego na ryzyko powikłań zakrzepowych i krwotocznych po operacji pomostowania aortalno-wieńcowego w krążeniu pozaustrojowym, z naciskiem na rolę czynników genetycznych i środowiskowych. Czas realizacji projektu obejmował od 18.10.2006 do 17.10.2009.
2. UJ CM K/ZDS/000509 – Projekt ten koncentrował się na roli interleukin zapalnych oraz mutacji wpływających na ich ekspresję, a także na generacji trombiny i właściwościach skrzepu u pacjentów po operacji pomostowania aortalno-wieńcowego, zarówno w obecności, jak i w braku krążenia pozaustrojowego. Realizacja miała miejsce od 2.01.2007 do 31.12.2009.

Oprócz prowadzenia własnych badań, Bogusław Kapelak był również uczestnikiem trzech zakończonych projektów badawczych, które miały znaczący wpływ na rozwój wiedzy w dziedzinie medycyny:

1. KBN 501/G/205 – Projekt ten obejmował ocenę oporu naczyń płucnych u pacjentów zakwalifikowanych do przeszczepu serca, realizowany w latach 1998 – 2002.
2. UJ CM K/ZDS/000987 – Badania skoncentrowały się na cechach fenotypowych komórek oraz ekspresji wybranych czynników wpływających na przebudowę i degenerację ludzkich aortalnych zastawek serca, trwając od 02.01.2009 do 31.12.2012.
3. 6 ZR 9 2008C/07133 – Projekt badał związek między opieką stomatologiczną przedoperacyjną a ryzykiem infekcji pooperacyjnej u pacjentów poddawanych operacjom kardiochirurgicznym, realizowany w czasie od 2009 do 2013.

Aktualnie, Bogusław Kapelak jest zaangażowany w dwa projekty badawcze, które zostały sfinansowane przez Narodowe Centrum Nauki:

1. SONATA 7 – Projekt bada wpływ izolacji uszka lewego przedsionka u pacjentów z migotaniem przedsionków na aktywność układu krzepnięcia, aktywność fibrynolizy oraz przepuszczalność skrzepu, z uwzględnieniem różnic i zmian w zakresie parametrów krzepnięcia w poszczególnych jamach serca.
2. OPUS 8 – Badania koncentrują się na aktywności układu neurohormonalnego oraz zmianach metabolicznych, które zachodzą po izolacji uszka lewego przedsionka u chorych z migotaniem przedsionków.

Współpraca międzynarodowa

Profesor prowadzi aktywną współpracę z wieloma międzynarodowymi instytucjami, co potwierdza jego zaangażowanie w badania oraz rozwój w dziedzinie medycyny. Partnerstwa obejmują uczelnie i szpitale z różnych części świata, co wzbogaca doświadczenie oraz perspektywy naukowe. Wśród instytucji, z którymi współpracuje, można wymienić:

• University of California – San Francisco, USA,
• Riverside Methodist Hospital, Columbus, Ohio, USA,
• University of North Carolina, Chapel Hill, NC, USA,
• Tufts-New England Medical Center i Tufts University, Boston, MA, USA,
• University Medical Center Ljubljana, Ljubljana, Słowenia,
• FirstHealth Arrhythmia Center, FirstHealth Moore Regional Hospital, Pinehurst, NC, USA,
• Klinik für Herz-, Thorax- und Gefässchirurgie, Braunschweig, Niemcy,
• Department of Cardiothoracic Surgery, Heart and Vessel Center, Bad Bevensen, Niemcy,
• Department for Thoracic and Cardiovascular Surgery, Johann Wolfgang Goethe University, Frankfurt, Niemcy,
• Department of Cardiovascular Surgery, University of Berne, Szwajcaria,
• University Hospital Basel, Clinic for Cardiac Surgery, Bazylea, Szwajcaria,
• Baker IDI Heart and Diabetes Institute, Melbourne, Australia,
• The Ohio State University, Columbus, OH, USA,
• Cardiovascular Center Frankfurt, St.Katharinen Hospital, Frankfurt, Niemcy,
• University of Kansas, Kansas City, USA,
• Maggiore Hospital, Bolonia, Włochy,
• Swedish Heart, Seattle, USA,
• Mayo Clinic, Rochester, USA.

Ta rozległa sieć współpracy odzwierciedla nie tylko wiedzę i umiejętności profesora, ale także jego dążenie do wprowadzania innowacji oraz najlepszych praktyk w swoich dziedzinach specjalizacji.

Nagrody i wyróżnienia

Bogusław Kapelak, jako wybitny specjalista w dziedzinie medycyny, zdobył liczne nagrody i wyróżnienia, uznawane za dowody jego profesjonalizmu oraz zaangażowania w ochronę zdrowia. Oto niektóre z jego osiągnięć:

• 1989 r. – Nagroda Zespołowa Pierwszego Stopnia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej,
• 1996 r. – Nagroda Zespołowa Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej,
• 2005 r. – Srebrny Krzyż Zasługi,
• 2005 r. – Tytuł Specjalisty roku w plebiscycie pacjentów organizowanym przez Gazetę Krakowską,
• 2007 r. – Medal za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kardiochirurgii przyznany przez Samorząd Województwa Małopolskiego,
• 2009 r. – Nagroda jubileuszowa Rektora CMUJ za 25 lat pracy w uczelni,
• 2009 r. – Odznaczenie „Honoris gratia” Prezydenta Miasta Krakowa,
• 2011 r. – „Złoty skalpel” przyznany przez Puls Medycyny za opracowanie i wdrażanie nowych technik wszczepienia protez biologicznych zastawki aortalnej serca,
• 2012 r. – Odznaka honorowa Ministra Zdrowia „Za Zasługi Dla Ochrony Zdrowia”,
• 2013 r. – Medal z okazji 10-lecia Kardiologii Interwencyjnej Wojewódzkiego Szpitala im. Św. Ojca Pio w Przemyślu,
• 2017 r. – Złoty Krzyż Zasługi,
• 2022 r. – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 2024 r. – Tytuł honorowego obywatela miasta Koła.

Te liczne odznaczenia są dowodem na jego znaczący wpływ na rozwój kardiologii oraz na podnoszenie standardów w opiece zdrowotnej w Polsce.

---

Oceń: Bogusław Kapelak

---