Feliks Berdau to postać wyjątkowa w polskiej nauce. Urodził się w 1826 roku w Krakowie, a swoją życiową podróż zakończył 24 listopada 1895 roku w Warszawie.
Był znanym botanikem oraz fitopatologiem, który odegrał kluczową rolę w rozwoju badań nad florą Tatr. Dzięki jego pracy, poznanie roślinności tego regionu zyskało nowy wymiar, a jego odkrycia wpłynęły na dalsze badania botaniczne w Polsce.
Życiorys
Feliks Berdau uzyskał tytuł magistra botaniki na Uniwersytecie Krakowskim w 1846 roku, a dwanaście lat później, w 1868 roku, otrzymał stopień doktora. W okresie od 1847 do 1854 roku pełnił funkcję adiunkta na Uniwersytecie Krakowskim, gdzie miał zaszczyt być asystentem Ignacego Rafała Czerwiakowskiego. Po tym etapie kariery, Berdau związał się z krakowskim Gimnazjum św. Anny, następnie objął stanowisko profesora w Instytucie Politechnicznym i Rolniczo-Leśnym w Puławach (1862–1863), a później w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa (1869–1886).
Jako badacz, Berdau zorganizował wiele wypraw w przepiękne okolice Krakowa oraz w region Karpat. Jego osiągnięcia w Tatrach sięgają roku 1854, kiedy to zdobył szereg szczytów górskich, w tym Bystra, Czerwone Wierchy, niższy wierzchołek Świnicy, Kościelec, Murań oraz Lodową Kopę (dwukrotnie, między innymi w towarzystwie ks. Wojciecha Grzegorzka i ks. Józefa Stolarczyka). W 1855 roku Berdau odwiedził także Dolinę Czarną Jaworową i zbadał niemal wszystkie doliny walne Tatr Wysokich.
W trakcie swej pracy badawczej, Berdau dokumentował roślinność w takich miejscach jak dolina Rówienki (przechodząc przez Zawracik Rówienkowy z Doliny Staroleśnej), Przełęcz pod Kopą, Lodowa Przełęcz, Polski Grzebień, jak również stoki Gerlacha, Małej Wysokiej oraz Pośredniej Grani. Uważa się, że botanik zdobył prawie wszystkie szczyty Tatr Zachodnich.
Efektem jego wędrówek były nie tylko liczne prace i artykuły naukowe, ale także bogate zielniki, które obecnie znajdują się w zbiorach w Warszawie i Krakowie. Berdau był także jednym z autorów haseł w 28-tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda, wydawanej w latach 1859–1868, a jego nazwisko znalazło się w I tomie, opublikowanym w 1859 roku.
Wielkim zamierzeniem Berdaua była publikacja „Flory Tatr, Pienin i Beskidu Zachodniego”, jednak przed rokiem 1867 zdołał opublikować jedynie 39 arkuszy, ponieważ dalsza część rękopisu została skradziona. Powrócił do tej pracy dopiero w 1888 roku, jednak jego działanie zostało zahamowane przez nadmiar obowiązków i chorobę, a ostateczne wydanie udało się zakończyć dzięki notatkom, które przekazał mu Franciszek Błoński (Warszawa 1890).
Berdau jest powszechnie uznawany za jednego z najwybitniejszych botanikiem, który badał problematykę tatrzańską, a jego nazwiskiem upamiętniono kilka gatunków roślin. Oprócz pracy nad florą, zajmował się także fitopatologią, będąc autorem m.in. rozdziału „Choroby roślin” w wydawanej w Warszawie „Encyklopedii rolnictwa” z 1873 roku, która stanowiła pierwszy, rozbudowany przegląd wiedzy fitopatologicznej w języku polskim.
Publikacje tatrzańskie
Feliks Berdau, znany ze swojej działalności naukowej, pozostawił po sobie szereg istotnych publikacji dotyczących Tatr. Jego pierwsza praca, „Wycieczka botaniczna w Tatry„, miała miejsce w 1854 roku, a jej rezultaty opublikowano w „Bibliotece Warszawskiej” w 1855 roku.
Kolejną znaczącą jego pozycją była „Geographisch-botanische Skizze des Tatra-Gebirges„, która ukazała się w „Österreichisches Botanisches Wochenblatt” w roku 1855. Ta praca przyczyniła się do popularyzacji wiedzy o Tatrach w kontekście botanicznym.
W 1858 roku Berdau stworzył „Flora północnej strony Tatrów„, która została wyróżniona przez Towarzystwo Naukowe Krakowskie. Następnie, w 1860 roku, opublikował „Spis roślin właściwych Tatrom„, który został zamieszczony w przewodniku Eugeniusza Janoty pt. Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin.
W 1868 roku Berdau obronił pracę doktorską tytułem „Karpaty w ogóle, a w szczególności o Tatrach, pod względem geograficznym, geologicznym i botanicznym„, co stanowiło ważny wkład w badania nad tym regionem. Jego ostatnim, rozległym dziełem była „Flora Tatr, Pienin i Beskidu Zachodniego„, która była realizowana w latach 1867–1888 i wydana przez F. Błońskiego w 1890 roku.
Przypisy
- a b c d e f g Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004 r., s. 63. ISBN 83-7104-009-1.
- Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988 r., s. 34–35. ISBN 83-217-2463-9.
- a b c Zdzisław Kosiek: Botanika. W: Historia nauki polskiej. Tom IV, cz. III. Andrusiak W., Kościelecka H. (red.). Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1987 r., s. 342. ISBN 83-04-02800-X.
- „Encyklopedia Powszechna”, tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Adam Chyżewski | Czesława Pilarska | Władysław Bogusz | Jolanta Kowalska | Stanisław Sierotwiński (1909–1975) | Franciszek Scheidt | Marek Kalmus | Andrzej Pigoń | Judyta Rodzińska-Nowak | Lucyna Rotter | Artur Gruszczak | Janusz Bujnicki | Tadeusz Czekalski | Stanisław Szeligowski | Edward Görlich | Feliks Hortyński | Antoni Wrzosek | Krzysztof Pazdro | Adam Małkiewicz | Krystyna Vetulani-BelfoureOceń: Feliks Berdau