Helena Jurgielewicz (weterynarz)

---

Życiorys

Helena Bujwidówna, urodzona 7 czerwca 1897 roku w Krakowie, była najmłodszą córką Odona Bujwida i Kazimiery Bujwidowej. W swoim rodzinnym domu miała rodzeństwo, w skład którego wchodzili Kazimiera, Zofia Mostowska, Jadwiga Demel, Jan oraz Stanisław Bujwid. Już w młodości interesowała się sportem, biorąc udział w wyścigach rowerowych, oraz uprawiając wioślarstwo, jazdę konną, narciarstwo i taternictwo. Jej odwagą i determinacją było zdobycie Wrot Chałubińskiego jako pierwsza kobieta w zimowych warunkach.

Helena ukończyła krakowskie Miejską Szkołę Gospodarstwa Domowego oraz I Gimnazjum Żeńskie, a w roku 1915 rozpoczęła studia na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Była jedyną kobietą na tych studiach, początkowo uczestnicząc w wykładach jako wolny słuchacz przez trzy lata. Dopiero na czwartym roku została przyjęta formalnie na studia, co zbiegło się z wybuchem walk o Lwów.

W 1918 roku wzięła udział w walkach o Lwów jako jedna z 65 kobiet, działając w oddziale porucznika Bernarda Monda, gdzie pełniła funkcję snajpera. Za swoją waleczność awansowano ją na starszego wachmistrza 5 Pułku Piechoty Legionów. Na mocy rozkazu Naczelnego Wodza, Józefa Piłsudskiego, 27 maja 1919 otrzymała prawo do pełnienia funkcji podporucznika podlekarza weterynaryjnego oraz noszenia specjalnych odznak. W trakcie działań zbrojnych odniosła lekkie obrażenia, a w 1919 roku, podczas walk na froncie północnym, została ciężko ranna. W roku 1920 służyła w 1 Brygadzie Jazdy oraz 11 Pułku Ułanów Legionowych, a także aktywnie uczestniczyła w II powstaniu śląskim.

Po zakończonym konflikcie, 5 maja 1923 roku, wróciła na uczelnię. Udało jej się zdobyć dyplom, stając się pierwszą kobietą w Polsce z takim wykształceniem. Następnie rozpoczęła pracę w Laboratorium Bakteriologicznym oraz Dóbr Państwowych w Warszawie. W 1927 roku objęła stanowisko kierowniczki sanitarnej w miejskim Zakładzie Utylizacyjnym, a pięć lat później została kierownikiem sanitarnym warszawskiej rzeźni. Poza pracą zawodową, angażowała się również społecznie, między innymi w Zarząd Główny Stowarzyszenia „Rodzina Wojskowa” oraz Akademickim Związku Sportowym.

Po agresji ZSRR na Polskę, wyjechała z rodziną do Francji. Tam jej mąż wstąpił do Wojska Polskiego, a ona sama podjęła pracę w Instytucie Pasteura. Po klęsce Francji przeżyła trudności, jednak jej mąż został ewakuowany na Wyspy Brytyjskie. Helena, razem z córką, włączyła się w ruch oporu, organizując transport dla alianckich żołnierzy przez Pireneje. Niestety, w 1942 roku obie zostały aresztowane i trafiły do obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Przeżyła ewakuację obozu w kwietniu 1945 roku i wróciła do Polski, gdzie pracowała na Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Myślenicach oraz w miejscowym szpitalu. Na stanowisku miejskiego lekarza weterynarii zatrzymała się w Ostródzie, a na zasłużoną emeryturę przeszła w 1973 roku.

Helena Jurgielewicz zmarła 29 listopada 1980 roku w Warszawie i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 248-4-3,4). Życie osobiste Heleny było zawiłe; dwukrotnie brała ślub. Pierwszą miłością był Hugon Trzebicki, z którym była mężatką przez krótki czas w 1919 roku. Następnie wyszła za oficera zawodowego Kazimierza Gedymina Jurgielewicza (1891–1956). Z drugiego małżeństwa narodziła się córka Krystyna, po mężu Bielczyk (1921–2014), której chrzestnymi byli Józef Piłsudski oraz Michalina Mościcka.

Ordery i odznaczenia

Helena Jurgielewicz jest osobą, która wyróżnia się nie tylko w swojej dziedzinie, ale także wspierała jej rozwój poprzez szereg kształtujących osiągnięć. Poniżej przedstawiono najważniejsze z odznaczeń, które uzyskała w ciągu swojej kariery:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari,
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (przyznany 7 lipca 1931 roku),
• Krzyż Walecznych (otrzymany czterokrotnie).

---

Oceń: Helena Jurgielewicz (weterynarz)

---