Jan Polak

Kultura i sztuka

Jan Polak, znany także jako Johannes Polonus w łacinie oraz Jan Polack w języku niemieckim, jest postacią, której twórczość wywarła znaczący wpływ na malarstwo późnego gotyku. Urodził się około 1435 roku w Krakowie, a swoją podróż artystyczną zakończył w Monachium, gdzie zmarł w 1519 roku.

Jako jeden z kluczowych artystów działających w Bawarii, Polak pozostawił po sobie bogaty dorobek artystyczny, który do dziś jest ceniony i badany przez historyków sztuki. Jego prace odzwierciedlają nie tylko regionalne wartości estetyczne, ale również szersze tendencje kulturowe zachodzące w Europie tej epoki.

Życiorys

Jan Polak przybył do Bawarii prawdopodobnie w roku 1475, kiedy to towarzyszył Jadwidze Jagiellonce, córce Kazimierza Jagiellończyka, która wychodziła za mąż za syna księcia Bawarii i Landshutu, Jerzego Bogatego, rządzącego w latach 1479-1503. Już w 1479 roku artysta zrealizował swoje pierwsze znane dzieła, którymi były malowidła ścienne w prezbiterium kościoła Św. Wolfganga w Pipping, zlecone przez Zygmunta, księcia Bawarii-Monachium, który zmarł w 1501 roku.

W 1482 roku Jan Polak został po raz pierwszy odnotowany w księdze podatkowej Monachium. Od roku 1485 pełnił funkcję malarza miejskiego w tym mieście. W jego twórczości można zauważyć wpływy szkoły małopolskiej z XV wieku oraz oddziaływanie frankońskiego i bawarskiego kręgu malarzy, takich jak Mistrz Ołtarza w Pollinger czy Mistrz Ołtarza z Tegernsee. Był zdecydowanie jednym z najbardziej znaczących malarzy aktywnych w Monachium, prowadząc swój duży warsztat w latach 1480-1519.

Co więcej, w okresie 1485-1519 występował jako reprezentant czterech głównych gildii miejskich, co dodatkowo podkreśla jego istotną rolę w artystycznym życiu miasta oraz wpływ, jaki wywarł na lokalną scenę malarską.

Twórczość

Analizując dokonania Jana Polaka, można zauważyć, że artysta był niezwykle płodnym twórcą, co potwierdzają znane dane archiwalne. Zrealizował wiele dzieł, które zostały zlecone zarówno przez władze Monachium, jak i przez książęcy dwór oraz przedstawicieli Kościoła, takich jak parafie i klasztory. Jego prace obejmowały różnorodne techniki, w tym malarstwo ścienne i tablicowe, a w szczególności retabula ołtarzowe oraz pojedyncze obrazy. Jan Polak wykonywał również portrety.

Jednym z ważniejszych zleceń dla rady miasta były malowidła w Starym Ratuszu, które niestety nie zachowały się do dzisiejszych czasów. W 1491 roku na zlecenie Zygmunta artysta stworzył trzy retabula do kaplicy zamkowej w Blutenburgu, położonej niedaleko Bawarii. Ołtarze, które przetrwały do dzisiaj, przedstawiają różnorodne tematy. Główny ołtarz ukazuje w centralnej scenie Trójcę Świętą, podczas gdy na bocznych skrzydłach można podziwiać sceny Chrztu Chrystusa oraz Koronacji NMP. Dwa mniejsze obrazy Polaka zdobią łuk tęczy kaplicy – są to ołtarz Chrystusa w Majestacie oraz Ołtarz Zwiastowania.

W roku 1492 Jan Polak zrealizował zlecenie księcia Monachium oraz Bawarii Albrechta IV, który panował w latach 1465–1508. W ramach tego zlecenia artysta przygotował malowidła w Baierlandt, które niestety nie istnieją już dzisiaj, oraz główny ołtarz dla monachijskiego kościoła Franciszkanów, który zawierał sceny z Pasji Chrystusa. Obecnie dzieło to jest przechowywane w Bayerisches Nationalmuseum.

Ponadto, Jan Polak zrealizował szereg innych znaczących projektów artystycznych, w tym:

  • Cykl malowideł ściennych w kościele Św. Wolfganga w Pipping, na których przedstawione są sceny z Pasji, Zaśnięcia Marii, a także obrazy Panien Mądrych i Panien Głupich, jak również wizerunki proroków starotestamentowych,
  • Skrzydła ołtarza głównego z opactwa Weihenstephaner, które powstały w latach 1483-1486 i obecnie znajdują się w Dommuseum w Freising oraz w Starej Pinakotece w Monachium, przedstawiające żywot Św. Korbiniana,
  • Ołtarz Św. Korbiniana, stworzony w latach 1484–1485, obecnie prezentowany w Dommuseum w Freising,
  • Portret benedyktyńskiego mnicha z roku 1484, eksponowany w Muzeum Thyssen-Bornemisza w Madrycie.

Oceń: Jan Polak

★★★★★
Średnia ocena:4.6 Liczba ocen:15