Jadwiga Jagiellonka (1457–1502)

---

Pochodzenie i dzieciństwo

Jadwiga Jagiellonka była drugim dzieckiem, a także najstarszą córkąKazimierza Jagiellończyka oraz Elżbiety Rakuszanki. W zgodzie z tradycją dynastii Jagiellonów, jako pierwsza córka, otrzymała imię na cześć legendarnej Jadwigi Andegaweńskiej. W rodzinie Jadwigi znajdowali się również bracia, wśród których byli: Władysław II Jagiellończyk, święty Kazimierz, Jan I Olbracht, Aleksander Jagiellończyk, a także Zygmunt I Stary i Fryderyk Jagiellończyk.

Wśród sióstr Jadwigi znajdowały się: Zofia, Elżbieta, Elżbieta, Anna, Barbara oraz Elżbieta. Jadwiga została ochrzczona w słynnej katedrze krakowskiej, gdzie zyskała duchowe wsparcie i poczucie przynależności do dynastii. Niestety, brak jest dostępnych informacji na temat jej wykształcenia, co może budzić pewne wątpliwości dotyczące jej edukacji w tym okresie.

Plany małżeńskie związane z Jadwigą

W 1468 roku, Maciej Korwin, król Węgier, podjął intensywne starania o rękę Jadwigi. W dniu 8 kwietnia tegoż roku do Krakowa przybył węgierski poseł, biskup ołomuniecki Protazy, który wysunął propozycję zawarcia małżeństwa, które mogłoby przyczynić się do wzmocnienia sojuszu przeciwko czeskiemu królowi Jerzemu z Podiebradów. Zasugerował, że drugą córkę Kazimierza – Zofię Jagiellonkę – należałoby wydać za Maksymiliana, syna cesarza Fryderyka III. W ten sposób Kazimierz zyskałby pewność, że w przyszłości władzę w Austrii oraz na Węgrzech przejmą jego wnukowie z linii żeńskiej. W tym kontekście Macieja wspierał zarówno cesarz, jak i papież Paweł II.

Jednakże Kazimierz od 1462 roku był w przymierzu z Jerzym z Podiebradów, a papież Pawłowi II nie ufał, ponieważ podczas wojny trzynastoletniej popierał Krzyżaków, co dodatkowo obniżało jego szanse w negocjacjach. Co więcej, Elżbieta Rakuszanka, była zdecydowanie przeciwko mariażowi, twierdząc, że Matyasz to nieodpowiedni wybór. Jej opinia była dosadne: Matyasz chłop, kurczek, Wołoszyn, pies, niegodziem jej. W wyniku tej konfliktowej sytuacji, Protazy próbował złagodzić odmowę, zostając ojcem chrzestnym dla syna Kazimierza IV, który przyszedł na świat 27 kwietnia 1468 roku i otrzymał imię Fryderyk dla uczczenia cesarza.

W 1469 roku, w Czechach katolickie stronnictwo zdecydowało się na Macieja Korwina jako króla, podczas gdy Jerzy z Podiebradów próbował nawiązać sojusz z Polską, oferując następstwo tronu Władysławowi, najstarszemu synowi Kazimierza IV. Korwin ponownie złożył ofertę małżeństwa Jadwigi, jednakże spotkał się z kolejną odmową.

20 października 1470 roku, w Grazu, Fryderyk III i Kazimierz IV zawarli przymierze, co wznowiło rozważania nad możliwością wydania Jadwigi za syna cesarza – Maksymiliana. W lipcu 1471 Maciej Korwin znów prosił o jej rękę, a jego starania kontynuował we wrześniu 1473 roku. W ostatnim przypadku wpływ na decyzję Kazimierza IV miała jego żona Elżbieta. Niebawem, na początku 1473 do Polski przybyli dwaj radcy księcia bawarskiego Albrechta IV Mądrego z Monachium, próbując uzyskać zgodę na małżeństwo Jadwigi z ich mocodawcą. Kazimierz jednak odmówił, mając nadzieję na połączenie najstarszej córki z Jerzym Bogatym, synem Ludwika IX Bogatego, księcia bawarskiego z Landshut.

Ślub z Jerzym Bogatym

W celu zabezpieczenia południowo-zachodnich granic Czech, które były przedmiotem sporu między jego synem Władysławem a Maciejem Korwinem, Kazimierz Jagiellończyk zdecydował się na nawiązanie bliższej współpracy z Bawarią. W 1473 roku, polski posel Stanisław Kurozwęcki oraz Paweł Jasieński zainicjowali rozmowy dotyczące małżeństwa Jadwigi Jagiellonki z Jerzym Bogatym. W rezultacie, 7 lub 10 września 1474 roku, Ludwik IX Bogaty posłał delegację z prośbą o rękę Jadwigi dla swojego syna.

Negocjacje dotyczące małżeństwa miały miejsce w Łęczycy oraz Radomiu. To właśnie w Radomiu, 30 grudnia 1474 roku, Jadwiga wyraziła zgodę na poślubienie Jerzego. Następnego dnia, 31 grudnia 1474 roku, podpisano umowę małżeńską. W ramach umowy, Jadwiga miała otrzymać posag w wysokości 32 tysięcy złotych węgierskich, który miał być wypłacony w pięciu ratach przez okres pięciu lat. Całkowita wartość wyprawy polskiej królewny wynosiła aż 100 tysięcy złotych.

Future spouses were related by blood: Jadwiga’s grandfather, Albrecht II Habsburg, was the brother of Małgorzata Habsburżanka, who was Jerzy’s grandmother. W 1475 roku kanclerz koronny, Uriel Górka, udał się do Rzymu po dyspensę. Papież Sykstus IV wydał ją 26 maja tegoż roku.

Rodzina towarzyszyła Jadwidze aż do Poznania, gdzie 10 października 1475 roku pożegnała ją jej rodziców. Wraz z imponującym orszakiem, liczącym około 1200 konnych, dotarła do Wittenbergi 23 października. W skład jej orszaku wchodziła także Anna, wdowa po księciu cieszyńskim, Bolesławie II.

14 listopada 1475 roku, Jadwiga wjechała wraz z orszakiem do bawarskiego Landshut, inaugurując tym samym święto, które jest do dziś znane jako Wesela w Landshut. Ceremonia zgromadziła wielu niemieckich władców, w tym cesarza Fryderyka III, jego syna Maksymiliana, elektorów brandenburskiego Albrechta III Achillesa, Zygmunta Habsburga, elektora Palatynatu Filipa Wittelsbacha, margrabiego badeńskiego Albrechta, hrabiów wirtemberskich Ulryka i Eberharda, landgrafa leuchtenberskiego Ludwika oraz hrabiego henneberskiego Otto.

Sam ślub odbył się w dniu przyjazdu Jadwigi do Landshut, w kościele św. Marcina, a kolejnego dnia miała miejsce luksusowa uczta weselna, w której uczestniczyło aż 9 tysięcy osób.

Jadwiga jako księżna bawarska

W 1479 roku Jadwiga uzyskała tytuł księżnej bawarskiej po śmierci swojego teścia, Ludwika IX Bogatego. Nowym władcą Bawarii został jej mąż, Jerzy Bogaty. Niestety, małżeństwo to okazało się niezwykle trudne. Jej partner był znany przede wszystkim z ekstrawaganckiego stylu życia, uzależnienia od alkoholu oraz licznych skandali.

W 1485 roku Jerzy, mając dość ich życia w Landshut, postanowił oddalić Jadwigę, zamieszkując ją w zamku Burghausen. Tam, w otoczeniu swojej dworskiej służby, księżna prowadziła życie, które, jak relacjonuje kronikarz, było zdominowane przez samotność i brak radości życiowych. Choć żyła w dostatku, jej jedyną pocieszycielką stała się izolacja.

Nie wiadomo, czy towarzyszyły jej dzieci, ani jak długo utrzymywała kontakt z rodziną, pomimo tego, że w dokumentach podpisywała się jako „geborene Königin von Polen”. Warto zauważyć, że 31 stycznia 1503 roku jej brat, Aleksander Jagiellończyk, pisząc do męża Jadwigi, nie zdawał sobie sprawy, że jego siostra zmarła już rok wcześniej.

Pozostały jednak źródła sugerujące, że w zamku Burghausen zajmowała się ona pisaniem historii rodu Wittelsbachów. Kwestia ta, mimo że intrygująca, pozostaje wciąż niedostatecznie zbadana przez historyków.

Jadwiga zmarła niespodziewanie, a jej miejsce spoczynku znalazło się w klasztorze cystersów w Reitenhaslach, nieopodal Burghausen. Niestety, w 1803 roku grobowiec księżnej został zniszczony w wyniku sekularyzacji opactwa. Obecnie jednak w podłodze tamtejszego kościoła można zobaczyć kamienną płytę, która upamiętnia miejsce jej pochówku.

Potomstwo

Jadwiga Jagiellonka i Jerzy Bogaty mieli pięcioro dzieci, które nazywano następująco:

• Ludwik, urodzony w 1476 roku, zmarł przed rokiem 1496,
• Ruprecht (Rupert), który przyszedł na świat w 1477 roku i zmarł w dzieciństwie,
• Elżbieta, urodzona w 1478 roku, zmarła w 1504 roku, a od 10 lutego 1499 była żoną Ruprechta z Palatynatu,
• Małgorzata, która urodziła się w 1480 roku i zmarła w 1531 roku, była zakonnicą w Neuburgu,
• Wolfgang, najmłodszy syn, urodził się w 1482 roku i zmarł jako niemowlę.

Pierwsze wzmianki o potomstwie Jadwigi wskazywały wyłącznie na czwórkę najstarszych dzieci. W przeszłości sądzono, że Ludwik zmarł w 1500 roku, jednak w testamencie z 1496 roku Jerzy Bogaty zaznaczył, że nie ma ślubnych synów, co skłania do przyjęcia, że Ludwik rzeczywiście zmarł przed rokiem 1496.

Kronikarz Angelus Rumpler informował, iż Jadwiga i Jerzy Bogaty mieli jeszcze jedno dziecko – syna Jerzego. Jednakże, nowsze badania Margo i Hansa Rallów wykazały, że ostatnim dzieckiem tej pary był Wojciech.

Genealogia

Genealogia Jadwigi Jagiellonki może być przedstawiona w kilku wymiarach, ukazując wszechstronny kontekst jej pochodzenia oraz związków rodzinnych. Poniżej zamieszczono kilka tablic, które ilustrują te relacje.

Władysław II Jagiełło urodzony około 1362(?) zmarł 1 VI 1434

_

Zofia Holszańska urodzona około 1405 zmarła 21 IX 1461

_

Albrecht II Habsburg urodzony 16 VIII 1397 zmarł 27 X 1439

_

Elżbieta Luksemburska urodzona 1409 zmarła 1442

_

_

_

_

_

_

_

_

_

Kazimierz IV Jagiellończyk urodzony 30 XI 1427 zmarł 7 VI 1492

_

Elżbieta Rakuszanka urodzona 1436 zmarła 30 VIII 1505

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_		Jerzy Bogaty urodzony 15 VIII 1455 zmarł 1 XII 1503 OO 14 XI 1475		Jadwiga Jagiellonka urodzona 21 IX 1457 zmarła 18 II 1502		_		_
_	_	_	_	_	_	_	_	_	_
_	_	_	_	_	_	_	_	_	_
_	_	_	_	_	_	_	_	_	_
Ludwik  urodzony 1476  zmarł przed 1496		Ruprecht  urodzony 1477  zmarł w dzieciństwie		Elżbieta  urodzona 1478  zmarła 15 IX 1504		Małgorzata  urodzona 1480  zmarła 6 I 1531		Wolfgang  urodzony 1482  zmarł w okresie niemowlęcym

_

Warto zaznaczyć, że historia rodziny Jagiellonów jest bogata w wydarzenia oraz rysy, które wpływały na ówczesną politykę i ustroje w Europie Środkowej. Ich wpływ na rozwój tego regionu oraz rolę w wielkich wydarzeniach historycznych pozostaje nieoceniony.

---

Oceń: Jadwiga Jagiellonka (1457–1502)

---